ابن قتیبه دینوری از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری است. محققان همواره به اندیشه های دینی، خاستگاه نژادی، همکاری او با خلفای عباسی و نیز آثار ادبی، کلامی، فقهی، نجومی و تاریخی وی توجه کرده اند. نویسنده، در این مقاله پس از ارزیابی مختصر گرایش های سیاسی، مذهبی ابن قتیبه و نیز شخصیت های تأثیرگذار بر اندیشه وی، آثار واقعی و برخی از کتاب های منسوب به او و هم چنین چگونگی تحول در تمایلاتش را بررسی م...

کتاب کافی از مهم ترین جوامعِ حدیث شیعه به شمار می رود. شیعیان همواره در طول تاریخ این اثر حدیثی را مجموعه ای معتبر از روایات صادقین (ع) تلقی کرده اند. بر این پایه جا دارد اسباب و علل این منزلت و جایگاه مهم برای اثر فوق مطالعه شود. بی تردید از مهم ترین اسباب و علل این توجه گسترده، نحوۀ خاص گزینشی است که مؤلف اثر محمد بن یعقوب کلینی برای فراهم آوردن روایات آن به کار بسته است. بناست که در این مطالع...

یکی از فرهیختگان سده دوم هجری عبدالملک بن اعین, برادر زراره بن اعین, راوی معروف است. متإسفانه با آن که تعریف ها و توصیفات ارزنده ای از وی در لسان شریف امام صادق(ع) و اندیشمندان شیعه و سنی شده, ولی چهره وی بر برخی از رجالیون پوشیده مانده است. هرچند مقاله حاضر بحثی رجالی نیست اما تا اندازه ای زوایای گوناگون زندگی عبدالملک را بررسی نموده و به علل تضعیف وی از سوی پاره ای رجالیون اهل سنت اشاره کرده ...

احمد بن حنبل رئیس و پیشوای مذهب حنابله و اصحاب حدیث است که در دوران اوج اقتدار عباسیان و علمای معتزله، با دفاع از اندیشه قدمت قرآن و پایداری در واقعه محنت مطرح گشت. اهمیت زندگی احمد بن حنبل از آنجاست که او علی‏رغم همه پایداری‏اش در برابر عباسیان به دفاع از حاکمان جائر معروف است. در مقاله حاضر ضمن مروری بر زندگی احمد بن حنبل، اوضاع سیاسی، مذهبی روزگار وی مورد اشاره قرار گرفته و کارنامه سیاسی، فک...

این پژوهش به بررسی چگونگی رفتار اصحاب شاخص حاضر در غزوات با محوریت اطاعت پذیری آنان از رسول خدا (ص) پرداخته است. کثرت جنگ های دوران اقامت پیامبر اکرم (ص) در مدینه و گزارش های تاریخی مربوط به آن، زمینه ی مناسبی جهت بررسی میزان همراهی و دسته بندی اصحاب فراهم ساخته است. این تحقیق با رویکرد توصیفی و دسته بندی اطلاعات و با قصد بسامد سنجی و یافتن زمینه ای جهت همبستگی میان سه متغیر پایگاه قبیله ای، س...

بررسی روش اطمینان به صدور حدیث، تاریخی همپای عصر صدور حدیث دارد. اعتبارسنجی احادیث در بین اصحاب امامیه در دوره­های مختلف امری رایج بوده است. نقد محتوای آموزۀ منسوب به امام(ع)، معیار اعتبار سنجی در دوران ائمه(ع) و محدثان پیشین شیعه است. در این پژوهش، عوامل رویکرد اعتبار سنجی مبتنی بر نقد محتوای آموزه­های منسوب به امامان شیعه و پیامدهای آن بررسی و بر این نکته تأکید شده است که این روش، معیار پیشین...

پس از آنکه دادگاه رأی خود را انشاء و صادر کرد، بر این تصمیم قضایی آثاری مترتب می شود؛ رأی حجیت امر قضاوت شده می یابد؛ از نیروی امر قضاوت شده برخوردار می شود؛ گاهی نیز برای حکم نیرویی اجرایی حاصل می گردد؛ اصحاب دعوا از توان اثباتی آن بهره می برند. گاه آثار حکم محدود به اشخاصی است که در دادرسی منتهی به آن رأی دخالت داشته اند؛ گاهی دیگر آثار حکم به طرفین دادرسی سابق محدود نمی شود؛ نتیجه ی کار قضای...

روایات ارتداد صحابه در صحیحین شامل سی و سه روایت است که به ظاهر در تعارض با روایات عدالت صحابه قرار دارد. در این میان بررسی آراء شارحان  در این زمینه و تعیین مصداق اصحاب در این روایات امری ضروری به نظر می رسد. مقاله زیر کوششی در راستای تحلیل نظرات شارحان  در این زمینه و نقد و بررسی این نظریات است. طبق این مقاله که روایات ارتداد شامل کسانی است که به نوعی دارای انحراف گشته اند. این دسته می توانند...

دو دولت مسلمان و همسایه ایران و عثمانی همواره در طول تاریخ روابط گسترده ای با همدیگر داشته اند و با وجود تنش های نظامی و سیاسی، دوستی دو ملت هیچ گاه از بین نرفته است. علاوه بر روابط سیاسی، روابط اجتماعی و فرهنگی دو کشور نیز از اعتبار و اهمیت ویژه ای برخوردار است، تا جایی که در اوج بحران های نظامی و سیاسی هم، پای برجای بوده است. یکی از عوامل مهم این روابط، مهاجرت گروه هایی از مردم هر دو دولت ...

در بحث گونه شناسی اصحاب امام باقر علیه السلام توجه به جامعه ای که امام در آن زندگی می کردند لازم است زیرا امامت پیشوای پنجم شیعیان؛ در برهه ای آغاز شد که جامعه آن روز بیش از هر زمان دیگر چالشهای عمیق عقیدتی و فقهی میان فرقه های اسلامی را یکی پس از دیگری تجربه می کرد. با حضور امام باقر(ع) و اصحاب ایشان در این عرصه، گام مهم و بسزایی در راستای تبیین آرای شیعیان برداشته شد و جنبش تحسین برانگیزی در ...