نویسنده روش تفسیرى امام خمینى را داراى سه عنصر تدبّر عقلى، شهود عرفانى و نقلى - روایى مى‌داند. در بخش تدبّر عقلى حدیث "من فسّر القرآن برأیه" از دیدگاه امام تحلیل مى‌شود و به مناسبت آن مسأله وضع الفاظ براى معانى مورد بحث قرار مى‌گیرد. در بخش شهود عرفانى به شرح سه دلیل حجیت و اعتبار روش عرفانى در تفسیر مى‌پردازد و از امور زیر نام مى‌برد: 1. قرآن، از لحاظ اصل و حقیقت، تجلیگاه بودن براى خداوند - که پ...

رویکردهای محققان معاصر دربارۀ حدیث و حدیث‌پژوهی را می‌توان به جهات گوناگونی تقسیم کرد، که در مقالۀ حاضر، نگاه محققان نسبت به «دین»، معیار این تقسیم قرار گرفته است. یکی از مهمترین رویکردها در این بحث، نص‌گرایان هستند که تنها راه شناخت دین را خود نصوص دینی می‌دانند و به‌ویژه سلفیان اهل سنت و برخی از اخباریان شیعه، حدیث را در جایگاه بالایی قرار می‌دهند. برخلاف این، اغلب قرآنیون و گروهی از عقل‌گراه...

أنساب الأشراف بلاذری از برجسته‌ترین آثار تاریخی سده سوم، با وجود روایت‌های پرشمار و مهمی که درباره وقایع صدر اسلام دارد، به طور شایسته مورد توجه محققان قرار نگرفته است. برخلاف رویکرد دینی بیشتر مورخان سده‌های نخستین به تاریخ، بلاذری پایبندی چندانی به تمام محورهای اندیشه اهل‌سنت ندارد. بر این اساس، در پژوهش حاضر تلاش شده تا با بررسی روایت‌های أنساب الاشراف و مقایسه آن با آثار مورخان هم‌عصر، جریا...

جهانبخش ثواقب* چکیده مکتب‌های فقهی اصولی‌گری و اخباری‌گری از سده‌های درازی پیش از صفویه، هم‌زمان با پیدایی مکاتب فقهی اهل‌سنّت (سده دوم هجری) پدید آمدند، اما در دورۀ صفویه به کوشش محمّدامین استرآبادی در گسترش اخباری‌گری و نقد دیدگاه‌های فقهای اصولی‌گرای شیعه، به مرحلۀ مهم‌تری از تاریخ حیات فقه شیعه گام نهادند؛ چنان‌که تا پیش از صفویه، بیشتر به موضوع‌های فقهی و مباحث علمی می‌پرداختند، اما از آن پس...

شیخ بهایی (د 1031ق) میراث‌بَرِ چند سده فرود و فراز اندیشۀ کلامی، فقهی و حدیثی امامیه است؛ یعنی از سدۀ 4ق به طور عام و از سدۀ 8ق به طور خاص. او در زمانی می‌زیست که اختلاف اَخباریان و اصولیان به اوج رسیده، و دودستگی مفرط اصولیان و اخباریان متقدم و راه‌یابی برخی رویکردها و تحلیلهای روایی عالمان عامی مذهب در محافل شیعی، موجد تشتّت رویکردها به روایات و پدید آمدن منابع روایی جدیدی گشته بود. لذا وی همانند...

چکیده: در طول تاریخ اجتهاد، نزاع های فراوانی در چگونگی وحد دخالت عقل در دین و کشف احکام وجود داشته است که بعد از غیبت امام دوازدهم آغاز شد. و باعث بوجود آمدن موضع گیری عقلی و نقلی در میان مسلمانان گردید و دو مکتب اصولی و اخباری شکل گرفت. نیاز روزافزون به استفاده از عقل به عنوان یک منبع استنباط حکم شرعی احساس می شد که در زمان آل بویه آشکار گردید. گروه اول که از آنها به عنوان گرایش اخباری یا فقه...

در این پژوهش ، به تطبیق و مقایسه ی آراء و اندیشه های دو محدث بزرگ یعنی ؛ احمدبن حنبل و شیخ صدوق ، از دو مذهب بزرگ اسلامی پرداخته ایم . مباحث تطبیقی و مقایسه ای بدین معنایند که آراء مختلف دو یا چند اندیشمند و یا دویا چند مکتب فکری، مورد مقایسه و سنجش قرار می گیرند ، روش ما در این تحقیق ، استخراج آراء و عقاید این دو دانشمند نص گرا از میان آثار به جا مانده ی از ایشان ، روایات و احادیث نقل شده و مع...

چکیده محدّث جزایری (1050ـ1112ق) از دانشمندان برجسته شیعه، دارای آثار بسیاری است. به همین جهت از دیرباز گزارش شرح حال و معرفی آثار وی مورد اهتمام تراجم‌نویسان و محققان بوده است. با این همه، در خصوص نسب‌نامه و برخی نوشته‌های وی کاستی‌ها و اشتباه‌هایی رخ داده است. تصحیح شجره‌نامه محدّث جزایری، رد اشتباه منتسب نبودن برخی از تألیف‌های محدّث جزایری به وی، اصلاح اشتباه محدّث جزایری در معرفی کتاب غرائ...

این پایان نامه تحقیقی به تشریح مفاد کتاب حجیت دلیل عقلی تألیف سیدعبدالله شبّر می پردازد و ادله حجیت عقل در استنباط حکم شرعی را تجزیه و تحلیل فقهی و اصولی می کند. نویسنده در یک مقدمه و پنج فصل ضمن تبیین دیدگاه های علامه سیدعبدالله شبّر در کیفیت حجیت دلیل عقل در کشف احکام شرعی نزد امامیه، روش ایشان در این زمینه را بررسی کرده است. وی در مقدمه پس از بیان اهمیت اثبات حجیت عقل و دلیل عقلی در فقه امامیه...

آرای کلامی علامه شهیر «محمدباقرمجلسی ره» بدیع، ابتکاری و در عین حال قابل اعتماد است. وی کتاب خداوند را یگانه کانون علم حق می داند و در باب تأویل احادیث و آیات قرآن، تنها توضیح سازگار با بیانات امامان(ع) را می پذیرد. احادیثی بسیار از کسانی را که به غلو مشهورند، به دلیل سطوح مختلف روایات، می پذیرد. وی از آن نقل گراهاست که از تحمیل تفکرات عقلی بر آیات و روایات به شدت انتقاد کرده است اگر چه مطلق عق...