از مهم‌ترین مفاهیم مورد تأکید در عرفان اسلامی، مفهوم عشق است، به‌ویژه در جریان عرفان عاشقانه و جمال‌گرا. این جریان که از رویکردهای بسیار مهم در تصوف و عرفان اسلامی است، پیش از احمد غزالی هم وجود داشت اما غزالی کسی بود که به آن تشخص و رسمیت بخشید. با بررسی آثار احمد غزالی، به ویژه اولین کتاب فارسی مستقل در موضوع عشق، یعنی سوانح‌العشاق در می‌یابیم که جریان عرفان عاشقانه چه در بعد نظری و چه در بعد...

در آثار نویسندگان جنوب تأثیرپذیری از دو مکتب رئالیسم و ناتورالیسم مشاهده می شود.تلفیق این دو مکتب را که می توان نام «ناتورئالیسم» بر آن گذاشت،به این معنی است که نویسندگان جنوب علاوه بر مهم دانستن عوامل اجتماعی،محرک های فردی و درونی آدمی و اراده ی طبیعت را نیز بر سرنوشت او موثر می دانند. در این نوشته با روش تحقیق کتابخانه ای به بررسی عناصر ناتورئالیسم در نمونه هایی از آثار نویسندگان خوزستانی(ا...

یکی از بنیان‌گذاران جریان روشنگرایی تاجیک در سدۀ نوزدهم میلادی که در شناخت درست جامعه و احکام اسلامی به هم‌وطنان و معاصران خود خدمات شایسته‌ای کرد، احمد مخدوم دانش است. در این مقاله مهم‌ترین اثر احمد دانش، نوادرالوقایع، مورد بررسی قرار گرفته و مسائل و موضوعات مندرج در آن تبیین و تحلیل شده است. دانش در نوادرالوقایع هنگام بیان اندیشه بیشتر واقع‌نگر است. او به‌عنوان یک محقق خود را محصور م...

در این مقاله با استفاده از مفهوم دیالوجیستی باختینی "خود" و"دیگری"  تلاش می‌کنیم تا به بازخوانی مفهوم غربزدگی مورد نظر جلال آل احمد بپردازیم و تفسیر تازه‌تری از این اثر را ارائه کنیم. علاوه بر این، در ضمن این کار با به کار بستن مفهوم دیالوجیستی خود و دیگری در عمل، قابلیت این مفهوم را نیز ارزیابی می‌کنیم و با چنین سنجشی نشان خواهیم داد که چطور با استفاده از دیالوجیسم به مثابه روش و در عین ...

ستاره ای در تیره شب رمان تاریخی نویسنده و دانشمند تاجیک، رسول هادی زاده، است که از روزگار یکی از شخصیت های معروف و مشهور سدۀ نوزدهم میلادی، احمد دانش، آغاز می شود. این رمان حکایتی خاطره انگیز است از بیداری اندیشه و افکار ادیب نوخواه و نوجو، احمد دانش که در بخارای شریف انقلاب فکری را بنیان گذاشت. در این رمان که محصول جست و جو و اندیشه های چندین سالۀ رسول هادی زاده است، مؤلف سیمای احمد دانش را در...

رساله حاضر با هدف ارائه شناختی از عنصر شخصیّت در رمان مدار صفر درجه اثر احمد محمود نگاشته شده است. احمد محمود نویسنده ای است که شخصیّت های داستانش را خوب می شناسد و با خصوصیّات اخلاقی و نوع زندگی آنها کاملاً آشنا است. رویدادهای داستان بدون دخالت نویسنده پدید می آیند و همین عدم دخالت او باعث خلق شخصیّت های واقعی می شود و گفتار و رفتار شخصیّت ها همه پندار واقعیّت را در خواننده ایجاد می کنند. هم چنین ای...

مقاله حاضر درصدد تبیین عدالت فردی به عنوان فضیلت نفس و به مثابه برترین فضیلت در اخلاق در مقابل عدالت به عنوان عملی اجتماعی است. بحث عدالت فردی مقدم بر بحث عدالت اجتماعی است، زیرا با تربیت انسان، جامعه نیز بالطبع از افراد تربیت یافته برخوردار شده و در نتیجه، جامعه، ساختار سیاسی سالمی می یابد.جایگاه بحث حاضر، در اخلاق فضیلت مدار است که قائل به ارزش ذاتی فضایل بوده و درباره خصایل و عادات اخلاقی با...

تلاش برای فهم تغییر و پویایی نظام های اجتماعی همواره مطلوب نظر جامعه شناسان بوده و پیوسته در کانون توجه آنها قرار داشته است. آنها بر این باورند که تغییر باعث تنوع و پایداری اجتماعی می گردد. بر این اساس آنها معتقدند که در اثر تغییر اجتماعی ارزشها، هنجارها، افکار، نهادها و سازمانهای جدیدی شکل می گیرند و به ساختار اجتماعی قوام می بخشند، از این رو تغییرات اجتماعی را برای پویایی و ثبات جامعه ضروری م...

دربارة جلال آل احمد و آثارش کم نوشته نشده؛ اما آنچه در این مقاله به آن توجه شده، از رنگی دیگر است. این مقاله، تلاشی است درجهت بررسی تأثیر اندیشه های آلبرکامو برجلال آل احمد. اگر بپذیریم که ادبیات فرانسه بر برخی از نویسندگان ایرانی تأثیر گذاشته است، در گفتار حاضر، جایگاه جلال آل احمد به عنوان یکی از نامدارترین و اندیشمندتریننویسندة معاصر که آثارش ازحیث سیر تفکر و اندیشه با آلبر کامو شباهت هایی د...

بدون شک اوضاع سیاسی و اجتماعی و شیوه زندگی مردم و آداب و رسوم آ ن ها، بر آثار ادبی تأثیر مستقیمی دارد. داستان های جلال آل احمد، آیینه تمام نمای جامعه عصر اوست زیرا وی به داستان نویسی به عنوان یک ابزار می نگریست نه هدف. او سعی دارد در آثارش به بیان مشکلات و رنج های جامعه بپردازد و از این طریق خواستار جامعه آرمانی خویش است. گذشته از این در غالب داستان های آل احمد، می توان تاریخ معاصر را مشاهده کر...