بررسی و مقایسه تحلیلی آثار بزرگان علاوه بر نشان دادن تأثیرپذیری آن ها از یکدیگر می­تواند در طبقه بندی و تقسیم جریان های فکری و ادبی یک فرهنگ مفید باشد. ناصرخسرو قبادیانی و جلال الدین مولوی بلخی ظاهرًا هم در اصول فکری و بنیان­های اعتقادی و هم در تمثیل­ها، تشبیه­ها و تأویل­ها همانندی های تأمل برانگیزی دارند. هدف این مقاله نشان دادن این اشتراکات با توجه به دو کتاب وجه دین ناصرخسرو و مثنوی مولوی است...

یکی از سنت های مردمی رایج در بدخشان «دعوت بقا»ست که به نام هایی چون «زنده دعوت»، «دعوت صفا»، «دعوت به سوی ابدیت» و... نیز معروف است. «سنت بقا» مراسمی است که با هدف «فناء فی الله» برگزار می شود و کسی که این مجلس برای او برپا می شود، باید زندگی آیندۀ خود را در پرهیزگاری بگذراند. هدف این مقاله معرفی این سنت براساس دست نویس های قدیمی جمع آوری شده از میان اهالی بدخشان است. براساس معلومات رساله ای قد...

چکیده ناصرخسرو (481-394 ه‍ . ق.)، شاعر پرآوازه ای که نام او با دره یمگان و اسماعیلیان گره خورده است، علاوه بر مهارت در شعر و شاعری، آثار منثوری نیز در مسائل کلامی و فلسفی دارد. وی کتاب جامع الحکمتین را در جواب قصیده ابوالهیثم به تحریر رساند و زادالمسافرین را نیز در ردّ شبهات و توضیح مسائل فلسفی و کلامی مورد نظر خود به نگارش درآورد. در این پایان نامه، بعد از پرداختن به شرح حال ناصرخسرو و مختصری ...

زهد و پارسایی، یکی از رفتارهای بشر برای پرهیز از دنیاطلبی و منفعت جویی است که در نزد بیشتر جوامع و ادیان الهی دیده می شود؛ امّا زهد و پرهیزکاری زهاد اسلامی در عین دارا بودن ویژگی مذکور، دارای شاکله های متفاوتی چون توجّه به دین و دست نکشیدن کامل از زندگی دنیاوی است. در برهه ه ای از تاریخ اسلام، به دلیل دگرگونی های سیاسی و اجتماعی و همچنین بینش زهد مداراسلامی، زاهدان و نسّاکانی قد علم کردند که مشی ز...

علاوه بر مفاهیم مشترکی مانند: ستایش خرد، لزوم همراهی دین با خرد، اهمیت روح در مقابل جسم و... ناصرخسرو بمنظور بیان بهتر برخی افکارش از مولفه-هایی نزدیک به آراء مانویت بهره برده، مثلاً از ثنویت و دوانگاری را بعنوان تمثیلی برای بیان بهتر مطلب خود بهره برده، بدون اینکه به آن اعتقادی داشته باشد، چراکه عقاید دینی ناصرخسرو بکلی متفاوت از مانویت است. علی رغم در نظر داشتن مضامین و مفاهیم همسان، در بررسی ...

از دیدگاه جامعه شناسی، ادبیات و جامعه دارای پیوندی تاریخی است. انعکاس مسائل مهم اجتماعی در آثار نظم و نثر از نمودهای این پیوند است. شناخت آداب، رسوم، روابط اجتماعی، خانوادگی و نمودهای فرهنگی از متن آثار ادبی می تواند از دقیق ترین بررسی های جامعه شناختی به حساب آید. ناصرخسرو از شاعران متعهد ادب فارسی است. به دلیل اهمیت مسائل مذهبی و اجتماعی در دیدگاه شاعر بخش قابل توجهی از محتوای شعر او به مسائل...

گسترش دامن? سرزمین های اسلامی و شکوفایی اوضاع اقتصادی و فرهنگی مسلمانان در سده های 3-8ھ. موجب شد که سفر و به دنبال آن سفرنامه نویسی افزایش یابد. سفرنامه ها به جهت دربرداشتن اطلاعاتی چون آداب و رسوم و سنت ها، رخدادهای تاریخی، باورهای سیاستمداران، روابط سیاسی و اقتصادی دولت ها در میان انواع ادبی، جایگاهی ممتاز دارند. از سوی دیگر کیفیت بالای وصف، میزان دقت و اسلوب داستانی ساده و روان در برخی سفرنا...

این پژوهش در راستای چند هدف تدوین شده و مزیـّت انجام آن ایجاد علاقه در خوانندگان به آثار ادبیّات فارسی و دریافت تأثیر آن ها از نهج البلاغه و کلام امام علی ( ع ) است : 1-ابتدا نگاهی مختصر به زندگی و احوال مولای متّقیان امیرالمومنین علی ( ع ) شده ، اگرچه زبان از بیان کمالات آن حضرت قاصر است و قلم تاب تحمّل فضایلش را ندارد و از طرفی پرداختن به شرح احوال آن حضرت توسط نویسنده ای ناآشنا به تمام جزئیا...

میان ناصرخسرو قبادیانی و ابوالعلاء معری مشابهت های فکری و گرایش های مشترک مذهبی بسیار است. توجه و شوق به تجربه زندگی عقلی و وجدانی که از آثار هر دو پیداست امکان واکاوی یک موضوع مشترک در اندیشه و شعر ایشان را ممکن می سازد؛ به ویژه آن که «انسان و ارتقای حیات روحی و باطنی آن» از محورهای اساسی فکر و شعر آن دو به شمار می آید. در این نوشتار کوشیده ایم تا ضمن تبیین جایگاه «خرد» در کارنامه انسان شناختی...