در فاصله زوال ایلخانان تا پیدایش صفویان بر اثر تحولات مختلف سیاسی، اجتماعی و مذهبی، به تدریج نفوذ مذهب اهل‌ سنّت در ایران، از جمله آذربایجان روی به کاهش نهاد. از این رو، مقارن تشکیل دولت صفوی، وضع مذهبی آذربایجان، برای تغییر مذهب مساعدتر بود. در کنار این تحول، دولت­ های مختلف حاکم بر آذربایجان در این دوره، نه تنها سیاست­ های مذهبی متعصبانه‌ای در حمایت از تسنن اتخاذ نکردند، بلکه جلایریان و قراقوی...

مجالس ­النفایس یکی از مهمترین تذکره­ های شاعران است که قزوینی دومین ترجمۀ آن را ترتیب داده و علی ­اصغر حکمت آن را در سال 1321 ش. تصحیح و منتشر کرده ­است. در این مقاله تصحیح حکمت با سه نسخۀ اقدم و معتبر از متن ترکی، مقابله و مقایسه شده و این نتیجه حاصل شد که متن ترجمۀ قزوینی و تصحیح حکمت با محتوای مجالس ­النفایس همخوانی و تطابق چندانی ندارد؛ زیرا از سویی، گاه مطالبی در نسخ ترکی وجود دارد که قزوی...

شاهد صادق دائرهالمعارفی نگاشت? میرزا محمد صادق مینای آزادانی اصفهانی (1018-1061) است. این اثر در شبه قاره هند تألیف شده و شامل پنج باب و یک خاتمه است و در مجموع پانصد و چهل و دو فصل دارد. مولف آن را در 1059ق به اتمام رسانده و به شاه شجاع بهادر تقدیم کرده است. اطلاعات تاریخی، ضبط نام های جغرافیایی، داده های مردم شناسی، اصطلاحات ادبی و جز آنها از مضامین این اثر به شمار می رود. باب سوم آن در عقل و...

جامعه اسلامی در قرون سوم و چهارم هجری به علت تسلط آل بویه، حکومتگران ایرانی و شیعی بردستگاه خلافت عباسی سنی مذهب دارای اهمیت است و به همین علت مورد توجه ایران‌شناسان و اسلام شناسان قرار گرفته است. تحقیق در باره این دوره از تاریخ، نیاز به شناخت دقیق از جامعه اسلامی، جامعه ایرانی و همچنین دیدگاه‌های اهل تسنن و تشیع دارد. کتاب متحده با رویکردی به دو مولفه رهبری و وفاداری در جامعه اسلامی و با تاکید...

هجوم مغول به ایران که با گسترش ناامنی، تخریب بسیاری از زیر ساخت های تمدنی و خلأ مذهبی فکری ناشی از سقوط خلافت همراه بود، نه تنها تصوّف را به مرجع عوام در گریز از فشارهای حاکم ارتقا بخشید که مناطق دور از دسترس را ملجأ نخبگان فرهنگی نمود. مبتنی بر چنین رویکردی، یزد به واسطة درایت اتابکان در حفظ آرامش و امنیت نسبی و نیز مرکزیت آل مظفر، به یکی از کانون های جذب متصوّفه نام­بردار گردید. چنانکه برگرفته ...

چکیده شرح دشواری های جلد اول « مواهب الهی در تاریخ آل مظفر» به کوشش پیوند بالانی مواهب الهی نوشته ی معین الدین علی یزدی، کتابی تاریخی است که در قرن هشتم درباره ی خاندان مظفری نگاشته شده است. این کتاب از معدود کتاب هایی است که درباره ی آل مظفر، هم زمان با حکومت این خاندان به رشته ی تحریر درآمده و حاوی اطلاعات ذی قیمت تاریخی، اجتماعی، فرهنگی و ... در خصوص عصر مولف است. این اثر علاوه ...

بررسی تطبیقی رواداری مذهبی حاکمان آل‌بویه و سلجوقیان در امور سیاسی و حکومتی[1] محمدرضا بارانی[2] محمد دهقانی[3] چکیده رواداری و شکیبایی برای آزادی رفتار و اندیشه و حقوق دیگری به‌ویژه در امور مذهبی و سیاسی در پناه قانون و قدرت دولت، از گذشته تا کنون از برجسته‌ترین موضوع‌های دینی ـ سیاسی بوده است. بیشتر دولت‌مردان، پیرو دین و مذهب و یا اندیشه‌ خاص سیاسی و فکری‌اند و بسیاری از آنان پس از رسیدن به...

شاه اسماعیل پس از فتح خراسان، تشیع را در آنجا نیز مانند دیگر بخش­های قلمرو خود  مذهب رسمی اعلام و تلاش کرد مردم خراسان را شیعه کند، ولی تسنن ریشه­دار مردم خراسان و حملات مکرر اوزبک­ها، مشکلات زیادی برای او و جانشینانش  ایجاد کردند. اوزبک­ها نقش تأثیرگذاری در مختل کردن روند توسعه تشیع داشتند. آنها با کشتار شیعیان، مخصوصاً مبلغان و فقهای  شیعه، مانع گرایش اهل سنت به تشیع می­شدند. این عامل در شرق خ...

خلائی که با از بین رفتن سلاجقه در ایران پیدا شد، بوسیله سلسله های مختلفی که مهمترین آنها اتابکان فارس، اتابکان آذربایجان، اتابکان یزد، اتابکان لرستان(لربزرگ و لرکوچک) بودند، پرگردید. از میان سلسله های یاد شده، تنها سلسله ای که بیش از همه تداوم پیدا کرد اتابکان لرکوچک(1006-570ه.ق)بود که موجودیت سیاسی خود را تا اواسط عصرصفوی همچنان حفظ کردند. اتابکان لرکوچک از طایفه لر جنگروی بودند که برای پیدا ک...

صفویه از مهمترین حکومت هایی بود کــه در سرزمیـــن ایران تشکیل شد. ایــن حکومت در پــایــان دوره ای از تهاجم های مکرر، آشفتگی های سیاسی، عدم مرکزیت و ثبات و ناامنی در ایران ایجاد گردید. تحولات و رویدادها منجر به ایجاد دولت صفویه همانندی های بسیاری با شکل گیری های حکومت های پس و پیش از صفویه در ایران دارد. اما مهمترین وجه تمایز حکومت صفویه با دیگر حکومت ها که در ایران ایجاد شدند، بهره گیری از مبا...