به دنبال فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، کشور روسیه به دلیل مشکلات داخلی برای مدت کوتاهی از توجه جدی به مسائل آسیای مرکزی و قفقاز بازماند. این موضوع که سبب خلاء ژئوپلیتیک در این منطقه شد، فعالیت گسترده بازیگران منطقه‌ای مانند ایران، ترکیه و رژیم ‌صهیونیستی و نیز بازیگران جهانی مانند ناتو و آمریکا را به دنبال داشت. با تعریف رهبران روسیه از آسیای مرکزی و قفقاز به عنوان«خارج نزدیک» در سند امنیت...

قفقاز جنوبی به لحاظ ژئوپلیتیک همواره از اهمیتی خاص برخوردار بوده و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تغییرات ژئوپلیتیک صورت گرفته در منطقه قفقاز، عاملی بود که باعث اهمیت و تأثیرگذاری بیشتر عوامل ژئوپلیتیک این منطقه گردید. با توجه به همسایگی و اشتراکات تاریخی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران با این منطقه، عوامل(ویژگی‏های) ژئوپلیتیک قفقاز جنوبی را می‏توان بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تأثیرگذار دانست. ...

در اواسط قرن هجده میلادی، آسیای مرکزی به هجوم نادر افشار دچار شد. نادرشاه در محاربه‌های قفقاز، افغانستان و هندوستان ظفر یافت و در سال 1740م از راه بلخ و چارجوی وارد ماوراءالنهر شد. بعد از این واقعة تاریخی و درنتیجۀ فعالیت معنوی ایرانیان مهاجر در آسیای مرکزی اصطلاح «ایرانیان مهاجر» به‌وجود آمده است. فرهنگ ایرانیان مهاجر یکی از قسم‌های ترکیبی فرهنگ ملی این سرزمین است و این وادار می‌نماید که از دی...

سیاست خارجی از آن حیث که به تنظیم مناسبات بازیگر در عرصه روابط خارجی اش دلالت دارد حوزه ای متفاوت از سیاست داخلی ارزیابی می شود. برای این منظور ما ضمن بررسی سیاست خارجی دوره قبل از انقلاب، مروری اجمالی به ادوار مختلف و گفتمانهای غالب درسیاست خارجی دوره پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا دوره های مورد بحث انداخته و به صورت مفصلی به بررسی رفتارها،اهداف و موانع و دستاوردهای سیاست خارجی ج.ا.ا در دولت ها...

شاید به جرات بتوان گفت که مهمترین رویداد بین المللی پس از 11 سپتامبر و سر نگونی طالبان و صدام، بحران قفقاز است که سرانجام به جنگ محدود میان روسیه و گرجستان انجامید . اهمیت بحران قفقاز از آن روست که میدان زور آزمایی دو قطب قدرت رقیب شده است و نظم کنسرتی بین المللی را که دو دهه برروابط بین المللی سایه افکن بود، به چالش کشیده است . منطقه قفقاز برای بازیگران منطقه ای و جهانی دارای اهمیت فراوانی است...

پس از فروپاشی نظام شوروی در دهه پایانی قرن بیستم و پاره پاره شدن قلمرو آن به کشورهای مستقل کنونی، شاید یکی از مهمترین مسائل پیش روی روابط بین الملل در قرن بیست و یکم، چگونگی تعیین مرزهای دریایی میان کشورهای جدید التأسیس با دو کشور بزرگ روسیه و ایران بوده است که کماکان پس از بیش از 20 سال همچنان بدون هرگونه راه حل حقوقی پرونده آن باز مانده است. در این حال، همه کارشناسان روابط بین­الملل به نقش آف...

چکیده منطقة آسیای ­مرکزی ­و­ قفقاز از دیرباز به خاطر موقعیت ژئوپلیتیکی خود مورد توجه قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بوده ­است. در دوران اتحاد­ جماهیر شوروی، به خاطر تسلط روس‌ها بر این منطقه امکان حضور دیگر قدرت‌ها کاسته­ شد، ولی پس از فروپاشی شوروی و استقلال کشورهای این منطقه، امکان حضور قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در این منطقه فراهم­ گردید. یکی از مواردی که زمینه حضور دیگر قدرت‌ها در این ...

تنظیم روابط با قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای، یکی از موضوع های مهم در روابط خارجی دولت های آسیای مرکزی و قفقاز پس از استقلال بوده است. کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز به دلیل مشکلات داخلی و دغدغه های امنیتی به عنوان یک عامل مهم مشترک باعث شده از همکاری با تشکل های چندجانبه استقبال کنند، این عامل حفظ و بقای حکومت است که از سوی تروریسم، افراط گرایی، اختلاف های قومی و نژادی، جدایی طلبی و ناکارآمدی ت...

از نظر راهبران روسیه، حوزه نفوذ سنتی اتحاد جماهیر شوروی به ویژه آسیای مرکزی و قفقاز نخستین سنگر پدافندی برای پاسداری از امنیت ملی روسیه است و رفتار مسکو بر سیاق دوران روسی ه تزاری و شوروی سابق، باید به دنبال اعمال سلطه بر این منطقه باشد . با وجود این، روسیه در طول دو دهه اخیر، رویکردهای مختلفی در قبال آسیای مرکزی در پیش گرفته که در نگاه اول ممکن است تداعی کننده سردرگمی سران کاخ کرملین باشد؛...

رابطه حکومت مرکزی در مسکو با جمهوری‌های پیرامونی در اتحاد شوروی از مسائل مورد توجه و بحث‌برانگیز بوده است. پیچیدگی این رابطه و نیز پیامدهای خاص آن با وجود این که در دوران اتحاد شوروی تا حدودی مشخص شده بود اما در دوران پس از فروپاشی بود که با ظهور مشکلات و بحران‌های مختلف در سطوح متفاوت محلی، ملی و منطقه‌ای دامنه و اهمیت آن به ویژه در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز آشکار شد. استدلال اصلی این مقاله ای...