روایت زندگی، اندیشه و مرگ حلاج دربیشتر متون عرفانی همواره از ظرفیت و توانمایگی برای معرفی زمینه‌ها ونشانه‌های گفتمان صوفیانه برخورداربوده است. برخی گفتمان‌ها بتدریج این نشانه‌ها رابعنوان «دال‌های شناور» درخود جذب و باماهیتی متفاوت مفصل‌بندی کردند وازین طریق زمینۀ تغییرگفتمان عرفانی رافراهم ساختند.دردورۀ مشروطه، برخلاف دوران گذشته که رنگ گفتمان عرفانی در متون مرتبط باحلاج رنگ غالب بودو بیشتر قرا...

این پژوهش متضمن ورود به دو گستره است. نخست؛ نقد آنچه که در این نوشتار «افسانه- یا اسطوره اجتناب ناپذیری» خوانده می‌شود و دیگری نسبت یابی میان «ناخرسندیهای اعلام  شده» و «ناخرسندیهای اعلام ناشده» از فرایندهای نوسازی و ارتباط آن با «توسعه هراسی». گستره اول نقد رویکرد جامعه شناسانه به توسعه و نوسازی است. در این نقادی اصلی ترین پیش فرض جامعه‌شناسی توسعه یعنی- ساختارگرائی متکی بر اسطوره اجتناب ناپذی...

یکی از دستاوردهای انقلاب مشروطه پویایی حیات روزنامه‌نگاری مستقل و انتقادی در ایران بود. از نمایندگان برجستة این شیوة روزنامه­نگاری علی‌اکبر دهخدا بود که مقالات وی در روزنامة صور اسرافیل فصل جدیدی در حیات روزنامه‌نگاری ایران گشود. فعالیت دهخدا در استبداد صغیر با انتشار صور اسرافیل سوئیس و سروش استانبول ادامه یافت. بررسی مقالات سروش می‌تواند به روشن شدن ابعادی از یک مقطع مهم و پرتلاطم تاریخ ایران...

این مقاله به بررسی محتوا و ویژگی‌های اصلی گفتمان چپ در متون گروه‌های سوسیالیستی و مارکسیستی اولیه، مثل اجتماعیون عامیون و حزب دمکرات ایران در انقلاب مشروطه، می‌پردازد تا مشخص شود عناصر اصلی مورد تأکید در این گفتمان چه چیزهایی هستند. مقاله حاضر رویکردی را پیشنهاد می‌کند که طبق آن توجه به تعامل عناصر درونی و بیرونی، به ویژه ادغام و ترکیب آن‌ها، جهت فهم جامعه ایران اساسی تلقی می‌شود. طبق این رویکر...

نخبگان سیاسی همواره نقش به‌سزایی در شکل‌گیری گفتمان‌ها در درون جامعه داشتند؛ به‌گونه‌ای که یکی از اساسی‌ترین نقش‌های نخبگان، پویش نهادینگی سیاسی و بسط حوزه سیاست، مشروعیت بخشیدن به ارزش‌ها و نهادهای جدیدی است که اصول و مبانی همکاری و همزیستی عمومی را تبیین می‌کنند و به پویش‌های سیاسی خصلتی ملی-اخلاقی می‌بخشند. نخبگان سیاسی ایرانی نیز در قرن نوزدهم، در پی انحطاط ایران و واگرایی گفتمان غالب آن زم...

سلطنت پنجاه ساله ناصرالدین شاه را می توان نقطه عطف آشنایی ایرانیان با مفاهیم و ارزشهای غربی و اقتباس از تجدد دانست. در این دوره با نوعی پارادوکس مواجه می شویم: ازیکسو استبداد سنتی گفتمان سیاسی مسلط بر جامعه است، از سوی دیگر به واسطه مراودات ایرانیان با غرب، و ورود مظاهر مدرنیته، گروه های صاحب اندیشه ای (منورالفکرها )پدید آمدند که دست به انتشار روزنامه های فارسی زبان در خارج از کشور زدند، در این...

یکی از خصایص اصلی ادبیات سیاسی- اقتصادی ایران در سال­های پس از کودتای 1299ش غلبه­ی گفتمان استبداد مٌنّور (نوسازی اقتدارگرا) در میان روشنفکران تجددخواه نسل سوم است. سرخوردگی از انقلاب مشروطه در میان برخی از کنشگران سیاسی، بحران­های متعدد سیاسی- اجتماعی به جا مانده از جنگ جهانی اول در ایران و نیز رواج اندیشه­ی دیکتاتور مصلح در برخی از کشورهای توسعه نیافته از جمله ترکیه را می­توان عوامل اصلی تغییر گ...

ورود ایران به عصر جدید و ایجاد شکاف و انقطاع در سیر طبیعی تاریخ و سنت که با خشونتی همراه با شکست های خارجی و استعمار همراه بود ایران را وارد دورانی کرد که به رویارویی بزرگ میان سنت و مدرنیته انجامید ، انقلاب مشروطه که نقطه آغازین ورود ایران به عصر جدید و تعارض جدید و رسمی میان سنت و مدرنیته محسوب می گردد سبب شد که میان نیروهای سیاسی شکاف بزرگی در رابطه با سنت و تجدد و انقلاب شکل گیرد . پژوهش حا...

پژوهش حاضر درصدد بررسی مبانی گفتمان های اصلاح طلب و اصول گرا و تاثیر آنها بر ظهور و افول جبهه دوم خرداد و جبهه پیروان خط امام و رهبری در جمهوری اسلامی ایران بوده است. این پژوهش روش تحلیل گفتمانی مورد نظر لاکلا و موف را به کارگرفته است. در آغاز به منظور تعیین رابطه «سنت» و «تجدد» به صورت اجمال سیر ظهور و افول گفتمان های سیاسی از دوره مشروطه تا انقلاب اسلامی، چگونگی هژمونیک شدن گفتمان انقلاب اسلا...

چکیده: رابطه شرایط تاریخی، متن و خواننده به دلایل متعدد دچار پیچیدگی است. این پیچیدگی اجازه نمی دهد فرد در مواجهه با متن آن را به راحتی خوانده و فهم کند. یکی از عوامل تاثیر گذار در این پیچیدگی، مساله چرخش های گفتمانی درفرایند تاریخی است. در این مقاله با تحلیل روایت های قیام شیخ محمد خیابانی در صدد هستیم تا تاثیرچرخش گفتمانی را از خیزش در سال1299 تا سقوط سلسله پهلوی در قالب دو خوانش مسلط گفتمان ...