«خیال» و «تخیل» جوهرۀ اصلی هنر و ادبیات هستند؛ از وهم گرفته تا رؤیا و الهام و مراتب قدسی، از دورۀ یونان باستان تا فلسفه و عرفان اسلامی، همه با خیال و تخیل پیوند دارند. این دو واژه اگرچه نزدیک‌اند، تعاریف متفاوتی دارند. توجه به خیال در عرفان اسلامی قرن‌های چهارم تا ششم هجری و حتی پس از آن، جایگاهی ویژه داشت؛ به‌طوری‌که سهروردی در قرن پنجم عالم مثالی خیال را تعریف کرده است. اما در همین دورۀ زمانی...

قرآن کتابی است که تمدن اسلامی دائرمدار آن تأسیس و نشو و نما یافته است. متنی کانونی که لف ونشر تاریخی آموزه-هایش به قبض و بسط تمدنی اسلام کمکی شگفت نموده است. در مقاله ی حاضر تلاش شده با بهره گیری از روش اسنادی و کتابخانه ای و با الهام از مفاهیم اسلامی و قرآنی به روشنداشت نقش معارف اسلامی در تصویب و کاربست مفهوم علمیت و تحول علوم انسانی از منظر طه عبدالرحمن پرداخته شود. جستار حاضر در پی آن است ک...

یادداشت مدیر اجرایی*           چکیده در فلسفه اسلامی با تکیه بر معارف اسلامی، اصل تضاد در عالم آفرینش آن هم در نظام عَرضی عالم طبیعت پذیرفته شده است. مدّعای ما این است که عقل و دین مشمول قاعده تضاد نیستند، بلکه متعاضد و با یکدیگر هماهنگند. اگر در مقام اثبات، تعارضی پیش بیاید، چه باید کرد؟ آیا باید عقل را تخطئه کنیم یا به تأویل مسأله دینی روی آوریم و البته نتیجه تخطئه عقل، جمود بر ظواهر دینی است ک...

نگاه علمی و فرهنگی به قرآن کریم به عنوان دیدگاهی والا و متأثر از فرهنگ ناب اسلامی، راهکار ارزنده ای است که با اعطای بینش و نگرشی دینی به مفسران و قرآن پژوهان، برآن است تا زوایای گوناگون کتاب وحی الهی را بر تمامی ره پویان فرهنگ و معارف اسلامی آشکار نماید . آنچه در این جستار بدان پرداخته خواهد شد، بررسی آیات شریفه ای از قرآن کریم است که سوگندهای خداوند به بخش های مختلف زمان را در بر می گیرد. هدف ...

بازتاب داستان پیامبران در دیوان حکیم سنایی و رابطۀ تنگاتنگ آن با اعتقادات اسلامی و مذهبی مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسشها و فرضیه ها: اکثر کتب تفسیر اعم از تفاسیر شیعه و اهل جماعت، کتب تاریخی، کتب آسمانی مانند عهد قدیم (تورات) و عهد جدید (انجیل) و دیگر آثار ادیان بزرگ و البته قرآن کریم به عنوان سرلوحه و محک تحقیقات روش تحقیق شامل تعریف مفاهیم، روش تحقیق، جامعۀ مورد ...

چکیده عنوان پایان نامه پیش رو، مبانی و اصول آموزش معارف اسلامی در قرآن و روایات است. همانطور که هر مکتب آموزشی، مشتمل بر یک سری مبانی و اصول منسجم می باشد؛ مکتب آموزشی اسلام که کاملترین مکتب نیز است بر پایه مبانی و اصول مسلم و عقلانی مبتنی می باشد؛ و همچنین برای ایجاد جامعه سالم و متخلق به اخلاق اسلامی، نیاز به یک نظام آموزشی زنده و مترقی است که انسانهای آزاد، مستقل، خلّاق، مبتکر و تلاشگر پرور...

محسن ایزدی* ایرج قبادیان** ولایت تکوینی و تشریعیِ، از سرچشمه ربوبی به عالم انسانی افاضه می‎شوند. یکی از نتایج ولایت تکوینی، تصرف آدمی در ماسوی به اذن الهی می‎باشد که از آثار عبودیت و ریاضات شرعیه است. ولایت تشریعی به معنای خاص آن، ویژه خداوند است که با اراده او به پیامبران و پیامبر گرامی اسلام و فرزندان معصوم ایشان اعطا شده است، تا ایشان نیز نسبت به ابلاغ احکام شرعیه و حکومت بر روابط مردم اعمال ...

در مکتب تفکیک، با تکیه بر مبانی انحصار علوم حقیقی در وحیانی، حجیت ظواهر، عدم تجرد روح، تقدم حدوث روح بر حدوث بدن، تفکیک عقل از ذات روح و وجود عوالم قبل از دنیا، وجود عالم ذرّ پذیرفته شده است. در این مکتب، عالم ذرّ به دلیل ارتباط با شناخت فطری توحید، دلیل ارسال انبیا و نیز ملاک این همانی شخصیت اهمیت بسیار زیادی دارد. دلایل نظریه پردازان مکتب تفکیک بر وجود این عالم دلایل نقلی است و در این میان روای...

گونه‌شناسی منابع تاریخی در قرآن کریم[1] علی بیات* سید روح‌الله پرهیزکاری** چکیده به میزان تنوع و تعدد منابع و آثار تاریخی به جای مانده از رویدادهای گذشتۀ تاریخی، امکان بازشناسی رویدادها و نیز تبیین تغییرات و تحولات آنها فراهم می‌‌آید. به طورکلی منابع تاریخی بر مبنای تولید در سیر زمانی تاریخ حیات بشری به ترتیب به پنج نوع: باستان‌شناسی، تصویری ـ ترسیمی، شفاهی، اسناد (به معنای خاص) و کتابی تقسیم م...

اسلام به عنوان یک مکتب جامع الاطراف، در عموم زمینه های پنداری و رفتاری، دارای معارف و احکامی است که بعضا مطلق و بعضا نسبی هستند. مطلق های اسلامی آنهایی می باشند که محدود به شرایط زمان و مکان نیستند و برعکس، امور نسبی آن دسته از اموری هستند که اگر چه احکام آنها ثابت است ولی مصادیق شان بسته به تحولات زمانی و تغییرات مکانی متفاوت گردیده، لذا نیازمند اجتهاد اهل نظر هستند. بنابراین اجتهاد، که ضرورت ...