کهن‌ترین دست‌نویس فارسی که تا کنون شناخته شده، نسخه‌ای از کتاب الابنیة عن حقایق الأدویة متعلق به سال 447 هجری است؛ اما در میان نسخه‌های قرآنی قدیم‌تر، گاه یادداشت‌هایی می‌توان یافت که اطلاعات ما را در خصوص فارسی‌نویسی ایرانیان به زمانی بسیار قدیم‌تر می‌برد. یکی از این اسناد، مجموعه یادداشت‌های خَیقانی یا خایقانی (از اهالی طوس خراسان) به فارسی در تاریخ 292 هجری است که وی به هنگام تصحیح ق...

این مقاله به نقد چگونگی طراحی مسیرهای حرکتی کاربران در کتابخانۀ ملی ایران می‌پردازد و نشان می‌دهد سازماندهی فضاهای معماری در یک کتابخانه، چگونه می‌تواند بر سهولت دسترسی به فضاهای مختلف و زمان صرف شده برای دسترسی به آنها این کار مؤثر باشد. نتایج این مطالعه می‌تواند کارایی کتابخانۀ ملی را از این نظر تعیین و اثرات آن را نشان دهد. هدف اصلی این پژوهش، ارائۀ نمونه‌ای الگووار برای سنجش ارزیابی طراحی ب...

مقالۀ حاضر به بررسی و معرفی دست‌نوشته‌های (نسخ خطی) محفوظ در سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران اختصاص دارد. در این نوشته، پس از بیان مقدمات (شامل مروری بر تذکره و تذکره‌نویسی و جایگاه آن در زبان فارسی، بیان ضرورت و اهمیت پرداختن به نسخ خطی، مرور اجمالی اهمّ پژوهش‌های پیشین و تازه‌ترین یافته‌ها و معرفی وظایف و فعالیت‌های سازمان اسناد و کتابخانۀ ملی جمهوری اسلامی ایران در بخش نسخ خطی...

قرّة­العین یا قرّة­العیون یکی از متون کهن فارسی است که در زمینۀ تطبیق امثال عربی و فارسی با یکدیگر و نیز با آیات قرآن نگارش شده است. از بعضی قراین بر می‌آید که نگارش این اثر در حدود نیمۀ دوم سدۀ ششم، احتمالًا به دست نویسنده‌­ای به نام قاضی اوش به رشتۀ تحریر درآمده است. از این کتاب نسخ زیادی در کتابخانه‌­های مختلف دنیا باقی مانده است که تا چندی پیش، قدیمی‌ترین آن‌ها را نسخۀ مورّخ 7...

اغلب جُنگ‌های شعری، به دلیل وجود اشعار منتخب از سخنوران متقدّم پارسی‌گو در آنها، از منابع جنبی مهم در تصحیح انتقادی آثار منظوم و نیز پژوهش‌های شعرشناسی به شمار می‌آیند. یکی از این سفینه‌ها، دست‌نویس شمارۀ 14456 کتابخانۀ گنج‌بخش است که به ‌احتمال بسیار در اواخر سدۀ هشتم هجری کتابت شده و به دو سفینۀ یحیی توفیق (مورّخ 754ق)، گردآوردۀ سعدالدّین الهی/ آلهی و جُنگ 534 کتابخانۀ مجلس (مورّخ سدۀ دهم هجری) شبا...

پیشرفت‌های بشری در علوم و فنون به کتابخانه‌ها نیز تسری یافته و به ظهور پدیدۀ کتابخانه‌های دیجیتال انجامیده است. از این رو، نویسندگان بر آن شدند تا با بررسی هر دو نهاد حق مؤلف و کتابخانه‌های دیجیتال، به گشایش دریچه‌ای نوین در پیشرفت علم و فناوری مساعدت نمایند. به‌نظر می‌رسد در کتابخانه‌های دیجیتال باید بین دو نوع خصوصی و عمومی تفکیک قائل شد و در کتابخانه‌های خصوصی مؤسس را مکلف به جلب رضایت شخصی...