بدون تردید در مطالعات باستان¬شناسی مذهبی عصر ساسانی، آتشکده‌ها و چهارتاقی¬ها از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. آتش که در تعالیم دین زرتشت از عناصر مقدس و مورد احترام یکتا¬پرستان زرتشتی بود، در مدت نزدیک به پنج قرن حکومت ساسانی با احداث آتشکده‌ها و چارطاقی¬ها در سراسر امپراطوری تقدس ویژه¬ای یافت. چارطاقی نو یافته خانه دیو از جمله چهارتاقی¬های ارزشمند عصر ساسانی است که برخی محققین خارجی و باستان¬شنا...

دشت فولاد محله در استان سمنان و در میان کوهپایه های البرز از منظر باستان شناسی حدفاصل دو منطقه بزرگ تمدنی؛ فلات مرکزی و مرزهای جنوبی آسیای مرکزی پیش از تاریخ؛ واقع شده و از شاخص ترین محوطه های موجود در این دشت محوطه (قبرستان سر) است. قبرستان سر با توجه به موقعیت جغرافیایی و زمانی خود می تواند گویای ارتباط فراتمدنی خاصی در پیش از تاریخ ایران و به ویژه در دوره ای که اواخر نوسنگی و اوایل مس سنگی ر...

شهرستان خمین در استان مرکزی و حد فاصل مرکز فلات ایران و زاگرس مرکزی واقع شده است. این موقعیت خاص جغرافیایی، خمین را به منطقه­ای گذرگاهی بین دو حوزۀ فرهنگی فوق تبدیل کرده است. عبور شاخه­ای از جاده ابریشم از شهرستان خمین، به همراه آثار و یادمان هایی از دو دورۀ اشکانی و ساسانی در داخل و پیرامون این شهرستان، همچون معبد خورهه، آتشکده آتشکوه، میل ملیون، سنگ نوشته های پهلوی درۀ غرقاب و ...، کمابیش بر ...

بر طبق منابع تاریخی، در زمان پادشاهی اولجایتو شهری به نام سلطان آباد چمچمال در پای کوه بیستون ساخته شده که در دوره ایلخانیان، مرکزیت سیاسی منطقه را برعهده داشته است. با وجود مطالعات و تحقیقات باستان شناسی که در منطقه انجام گرفته، تاکنون محل دقیق این شهر مهم در پرده ای از ابهام باقی مانده و هنوزبحث مکان یابی سلطان آباد چمچمال به عنوان یکی از مشکلات مطرح شده در باستان شناسی منطقه وجود دارد. در ای...

روش رادار نفوذی به زمین (gpr) یک روش ژئوفیزیکی غیر مخرب است که قادر به آشکارسازی انواع ناهمگنی های زیرسطحی و نیز شناسایی انواع اهداف مدفون در اعماق کم است. در پژوهش حاضر مدل سازی پیشرو و وارون داده های gpr با هدف کاربرد در زمینه باستان شناسی، انجام شده است. منطقه مورد مطالعه، منطقه باستانی تپه حصار دامغان است که در این منطقه با هدف بررسی های باستان شناسی زیرسطحی، تعدادی پروفیل gpr با استفاده از...

گویجه قلعه با معماری سنگی، آرامگاه صخره­ای و اتاق ها و انبارهایی مختص عصر آهن آذربایجان و همچنین آثار دورۀ تاریخی و قرن­های میانۀ اسلامی، در شهرستان مراغه واقع شده است. استفادة مکرر از این محوطه در قرون متمادی و گوناگون، نشان از اهمیت استراتژیک و موقعیت خاص آن دارد. به نظر می­رسد با هجوم اورارتو در سال­های پایانی قرن نهم ق.م به کرانه­های شرقی دریاچۀ ارومیه، این منطقه نیز به تسلط آنان درآمده است...

پتروگرافی یکی از روش های مشترک در زمین شناسی و باستان شناسی است که برای مطالعه سنگ ها یا سفال ها از آن استفاده می شود. در باستان شناسی متداول ترین کاربرد این روش مطالعه بافت و ترکیب سفال ها است. این مقاله به مطالعه پتروگرافی سفال های عصر آهن به دست آمده از غار هوتو که در حدود شصت سال پیش توسط کارلتون استیونس کوون کاوش شده است، می پردازد. این غار در نزدیکی شهر بهشهر و درحدود چهار مایلی ساحل دریا...

چکیده: این رساله به بررسی و تجزیه و تحلیل جغرافیای تاریخی شهرهای ساسانی و انطباق یا عدم انطباق آنها با داده های باستان شناسی می پردازد. برای دست یابی به اطلاعات و داده های این موضوع، متون تاریخی و جغرافیای تاریخی شهرهای ساسانی و همچنین گزارشات باستان شناسی مدّ نظر قرار گرفته و سپس اطلاعات جمع آوری شده، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در این رساله تعداد 13 شهر از دوره ساسانی مورد بررسی و تحق...

فرایندهای دگرگونی درباره برهم‌کنش دست‌افزارها و ساختار‌ها با محیط، اعم از طبیعی و فرهنگی بحث می‌کند. فرایندی که طی آن، از چگونگی شکل‌گیری تپه یا محوطه تا آنچه امروز به چشم می‌آید، بحث می‌شود. بررسی این فرایندها و شناخت آن­ها به باستان­شناس کمک می­کند تا بتواند تغییرات مواد فرهنگی درروند کاوش را بهتر درک نماید و تفسیر واقعی‌تری نسبت به این مواد داشته باشد. چراکه برخی از این عوامل دگرگونی می­توان...

چکیده از جمله پدیده های مخرب که از دیرباز فعالیت های بشری را تحت تاثیر قرار داده، پدیده زمین لغزش است. در بین مطالعات مربوط به زمین¬لغزش ها، کمتر کسی به تأثیر مخرب آن ها بر استقرارهای انسانی تأکید کرده و تاکنون ویژگی ها، مشخصات، عوامل رخداد و مخاطرات این پدیده که در لایه های باستانی یک استقرار انسانی به وقوع پیوسته باشد، مورد مطالعه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با تلفیق داده¬های باستان شناختی ح...