گفتاشنود نمایشی، از عناصر اساسی و تفکیک‎ناپذیر هنر تئاتر است که دیگر عناصر نمایشی در آن نمود می‎یابند. تیپ‌سازی شخصیّت‎ها، کنش‎ها و کارکردهای نمایشی در سایة گفتگوهای نمایشی معنا و مفهوم می‎پذیرند؛ به عبارتی، نمایش، بیش از آنکه در گرو نشان دادن حالات افراد و بازنمایی شخصیّت‎ها باشد، سعی در شناسایی آن‎ها به کمک زبان دارد. سه نمایشنامۀ «صندلی‎ها»، «زاویه» و «یا طالع الشّجرة» (ای درخت شانس) جزء آثار پ...

از آن‌جا که زبان فارسی جزء زبان‌های ترکیبی است، پیوستن واژه‌های زبان به یکدیگر یا افزودن انواع وندها به واژه، یکی از شیوه‌های معمول برای ترکیب‌سازی است. واژه‌سازی عمده‌ترین نشانه زایایی یک زبان و از مهم‌ترین شیوه‌های حفظ و تداوم آن شمرده می‌شود. خاقانی به عنوان شاعری آگاه به اسرار کیمیاگری زبان، برای بیان مفاهیم هنری و ذهنی خویش، از واژگان بسیط زبان سود جسته است تا ترکیباتی تازه بسازد، چنان‌که ...

آیا زبان دین همان زبان عرفی است؟ نظریه های مختلفی مطرح شده است. در این میان ویتگنشتاین در دو بازۀ زمانی دو نظریة متفاوت را مطرح می کند. در دورة متقدم نظریة تصویری وعرفی زبان را می پذیرد. اما در دورة متأخر آن را نقد و نظریة «بازی های زبانی» را مطرح می کند؛ بدین معنا که زبان دارای کارکردها و نقش های متنوع است. نگارنده در این مقاله ضمن تبیین این نظریه و جایگاه آن در مباحث زبان دین، آن را نقد می کن...

ترکیب‌سازی یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی است که شاعران در راستای تازگی زبان و ایجاد خلاقیت در آن وارد شده‌اند. هدف این مقاله بررسی چگونگی ترکیب‌سازی در شعر قیصر امین‌پور و کارکردهای هنری آن است که با روش استقرایی انواع ترکیبات، چگونگی ساخت و نقش‌های هنری آن را بررسی کرده است. وی با ایجاد پیوند میان کلماتی که حوزه معنایی دور از هم و متضاد دارند ابهام هنری و معانی عمیق و برجسته‌ای ایجاد کرده است. ایج...

سکوت یا غیاب معنادار عناصر زبانی در نوشتار دارای کارکردهای مختلف و در تحلیل گفتمان، موضوعی حائز اهمیت است و به‌مثابه صورتی دلالت‌مند، کامل‌کننده گفتار و قادر به بیان اندیشه‌ها است. از این منظر که سکوت می‌تواند به‌نو‌عی، غیابی نسبی باشد و برخی رخدادها از خلال آن تفسیر می‌شوند، سکوت‌ها دلالت‌مند است و به‌عنوان بخشی از زبان، قصد تاثیر بر مخاطب به‌واسطه نگفتن پاره‌ای از اطلاعات و یا حذف اطلاعات را ...

غزل از قرن ششم حضور جدّی و چشمگیر در ادب فارسی می‌یابد. این نوع شعر، با آن‌که از کیفیّت زبانی و معنایی خاصّی برخوردار است که آن را از انواع دیگر شعر متمایز می‌سازد، نمی‌تواند خود را از تأثیر عناصر زبانی دوره‌های پیشین – که عمدتاً عناصر تصویرآفرین هستند- دور نگه دارد. البته طرز نگرش شاعر و جغرافیای فرهنگی که وی در آن پرورش یافته است، نحوة استفاده از این عناصر را دچار دگرگونی می‌سازد. از میان عناصر گ...

در پژوهش حاضر، با توجه به فرایند جهانی شدن اقتصاد و ضرورت های فضایی- کالبدی شهرها در این فرایند، در گام نخست ادبیات موجود در زمینه منطق استقرار فضایی کارکردهای شهری در عصر اقتصاد دانش بنیان و ساختارهای شهر چندهسته ای بررسی شده است و در گام دوم، با شناختی درباره ضرورت های پیکربندی مجدد کارکردهای شهری به عنوان بخشی از افزایش توان در عرصه رقابت جهانی، شاخص ها درمورد شهر تهران به کار گرفته و بررسی ...

سکوت یکی از مهم‌ترین بن‌مایه‌های الاهیّات عرفانی، به‌نحو اعم، و الاهیّات سلبی،به‌‌نحو اخص، است. سکوت آخرین مرحله کوشش عارف و الهی‌دان عرفانی در تلاش برای سخن‌گفتن از خداست. در این مرحله، تمام ترفندها و روش‌های زبانی عارف رنگ می‌بازند. در نوشته پیش‌رو به کارکردهای الاهیّاتی سکوت در آثار مولانا می‌پردازیم. در ابتدا به نقش محوری سکوت در آثار وی اشاره می‌کنیم. سپس به دلایل اخلاقی‌ـ ‌روانی و نیز دلایل ...

سبک‌شناسی شاخه‌ای از علم زبان‌شناسی است که کاربرد عمدۀ آن در جنبۀ ادبی متون است. تغییر سبک یکی از ویژگی‌های برجسته در قرآن کریم است. از سبک‌شناسی چون ابزاری برای فهم ساختار و سبک قرآن استفاده می‌شود. در این پژوهش براساس تحلیل زبانی در سه سطح آوایی، واژگانی و دستوری سبک‌شناسی سورۀ واقعه بررسی می‌شود. ویژگی‌های زبانی‌ای در متن قرآن کریم وجود دارد که در سطوح مختلف زبانی سبب تغییر سبک در آیات می‌شو...