"قصه شهر سنگستان" از مجموعه "از این اوستا"، چهارمین مجموعه شعر مهدى اخوان ثالث است. در این مقاله، این شعر-قصّه با هدف ارزیابى کارآیى و قابلیت الگوى ولادیمیر پراپ در تحلیل ریخت‏شناسانه آن بررسى شده است. در آغاز این مقاله، به موضوع روایت‏گرى در شعر نو فارسى پرداخته شده است؛ البته با نگاهى به اشعار روایى اخوان ثالث که بزرگ‏ترین شاعر قصه‏پرداز در شعر نو فارسى است. در ادامه، به جنبه اسطوره‏اى "قصه شه...

"ریخت‌شناسی" یکی از مباحث اساسی نقد ساختاری است کهدر آن منتقد در پی یافتن روابط میان ساختار داستان است. این مبحث را نخستین بار ولادیمیر پراپ با الهام از اندیشه‌های فردینان دو سوسور در بحث ساختارشناسی زبان وارد عرصه نقد ادبی کرد. وی که اساس کارش را بر پایه اعمال شخصیت‌های موجود در داستان «قصه‌های پریان» قرار داد، پس از تجزیه و تحلیل کنش‌ها و کارکردهای این داستان‌ها، به وضوح دری...

چکیده: ریخت­شناسی، روشی نوین در حوزة نقد و تحلیل آثار ادبی است که برای اوّلین بار از سوی ولادیمیر پراپ (فرمالیست روسی) در سال 1928 م. مطرح شد. پراپ در کتاب خود با عنوان ریخت­شناسی قصّه­های پریان با بررسی صد قصّة جنّ و پری نشان داد قصّه­های عامیانه، علی­رغـم تکثّـر و تنـوّع ظـاهـری، از عملکردها و کنش­های یکسانی پیروی می­کنند؛ در نتیجه قصّه­ها از ساختار روایی همسانی برخوردارند؛ همچنین وی مدّعی شد که نه ت...

بر اساس دیدگاه ساختارى ولادیمیر پراپ هر چند قصه‏ها به شکل‏هاى مختلف و با عملکرد اشخاص متعدد ارائه شده اند، اما از الگوى بنیادینى تبعیت مى‏کنند که ساختار همه آن‏ها را شکل مى‏دهد. این ساختار با تأکید بر کنش‏هاى روایت، اشخاص آن را مشخص مى‏سازد. تلخون بى تردید یکى از آثار برجسته روایى صمد بهرنگى، برجسته‏ترین نویسنده ادبیات کودک است. در این مقاله با شیوه‏اى تحلیلى، بر اساس نظریه پراپ ساختار روایى تل...

سقوط اتحاد جماهیر شوروی از مهمترین وقایع قرن بیستم بوده است و اثرات آن در ابعاد سیاسی، اقتصادی و ایدئولوژیک چه در سطح منطقه و چه در سطح بین المللی هنوز محسوس است. این مقاله با ارایه ی رویکردی مقایسه ای تحلیلی سعی در شناخت علل فروپاشی اتحاد شوروی و نیز مقایسه ی آن با سقوط سایر امپراتوری های قرن بیستم را دارد. نگارنده با بررسی دیدگاه سیاستمداران اتحاد شوروی مانند ولادیمیر پوتین، میخائیل گورباچف ...

رئالیسم سوسیالیستی، در قلمرو هنر و ادبیات، نوعی زیبایی‌شناسی سیاسی است که قایل به وحدت مکانیکی اصول ایدئولوژیک و استتیک است. مباحث نظری این مکتب ادبی که پس از انقلاب اکتبر 1917م. در روسیه رخ داد برگرفته از آراء کارل مارکس، فردریش انگلس و ولادیمیر ایچ لنین است و رمان مادر ماکسیم گورکی بهترین الگوی هنری این جریان محسوب می‌شود. اصول اساسی رئالیسم سوسیالیستی در ماه اوت ـ سپتامبر 1934م. در مسکو تصوی...

از قصاید مشهور خاقانی، شاعر دیر آشنای زبان فارسی، قصیده ترساییه است با مطلع: فلک کژروتر است از خط ترسا مرا دارد مسلسل راهب آسا این قصیده به دلیل آنکه شماری از مصطلحات آیین ترسایان در آن به کار رفته، از قصاید دشوار خاقانی به شمار آمده است و در دوره‌های مختلف اهل ادب به شرح آن پرداخته‌اند‌. تا‌کنون چندین شرح از آن به چاپ رسیده، ولی قدیمترین شرح این قصیده از شیخ آذری طوسی ( م866 هـ ق) است که در سا...

در میان کتاب‌ها و رساله‌های منسوب به خیّام، رساله‌ای به نام نوروزنامه وجود دارد که از دیرباز آن را به خیّام نسبت داده‌اند. مجتبی مینوی در سال 1312، آن را به نام خیّام منتشر کرد و در مقدّمه کتاب به جز خیّام، هیچ‌کس را شایسته عنوان نویسنده آن ندانست. در همان اوان کسانی چون مینورسکی، مستشرق معروف، بنابه دلایلی با این نظر مخالفت کردند تا این‌که محسن فرزانه طیّ مقاله‌ای که در سال 1363 در مجله آینده نوشت، ...

نام قفقاز شمالی در طول 13 سال اخیر با نام ولادیمیر پوتین گره خورده است به گونه‌ای که در ایام منتهی به انتخابات ریاست جمهوری روسیه بخشی از گزاره‌های حامیان و منتقدان پوتین معطوف به کارنامه‌ وی در قفقاز شمالی بود.به عبارتی، عملکرد پوتین در قفقاز شمالی هم مورد توجه کسانی بوده است که اعاده‌ کننده‌ تمامیت ارضی روسیه و بازگرداننده‌ امنیت و ثبات نسبی به قفقاز شمالی می‌دانند و هم افرادی که وی را مس...

این نوشتار، تحلیل دو قصّه از مثنوی مولوی، با به کارگیری روش ریخت شناسی پراپ است. این روش آزمونی برای نظریه­ی ریخت شناسی در ادب عرفانی به شمار می رود. بسیاری از اجزا و کنش­های بررسی شده در حکایت‌های مثنوی با رده بندی خاص پراپ از قصّه‌ها، همسانی دارد. همچنین با بررسی قصّه­ی پادشاه و کنیزک و تطبیق آن با قصّه­ی اعرابی درویش، همگونی­های این دو، با وجود ظاهر متفاوت آن‌ها، نمایان می شود.