زن در نهج البلاغه ترسیم طرحی یک بعدی از چهره کامل زن در قرآن است. فضای این طرح را جوّی آکنده از فتنه های زمانه و دسیسه های سیاسی در بر گرفته است. زنان در نهج البلاغه با عباراتی چون عقرب، شر، ناقص الایمان، ناقص الحظ و ناقص العقل وصف شده اند و متأسفانه اکثر شارحان نهج البلاغه نیز در جهت اثبات این مطلب بر آمده اند که زنان در مقام عبودیت، عروج و تکامل، دریافت های ذهنی و انتزاعات عقلی و... از مردان ن...

عقلا در مفاهمه خود، شرایط و فضای زمانی و مکانی را در نظر می­گیرند، لذا درک کامل این مفاهمات، فارغ از این مسأله، امری مشکل و در برخی موارد غیرممکن است. دریافت مفاهیم نهج البلاغه نیز بدون توجه به فضا و موقعیت های صدور کلام امیرالمؤمنین (ع)، دریافتی ناقص خواهد بود. دانستن فضای صدور کلام امام علی (ع) سبب درک مفهوم و مصداق کلمات به کاررفته در سخنان آن حضرت، برطرف شدن ابهام و یافتن پاسخ برخی شبهات وا...

برجسته ترین ویژگی آثار منظوم و منثور فارسی که گنجینه عظیم فکر و فرهنگ ماست بهره‌مندی عارفان و شاعران بزرگ از فرهنگ غنی اسلام  و علوم و معارف آسمانی است و در این میان نهج البلاغه جایگاهی ویژه و درخور تأمل دارد. این پژوهش تلاشی است برای تبیین بهره‌گیری دو تن از مشاهیر این سرزمین از سخنان حضرت علی (ع) در نهج البلاغه. در این مقاله سعی شده است تأثیر این شاهکار بلاغت و شیوایی و مفاهیم بلند و ملکوتی آ...

صحت انتساب اشعار منسوب به حضرت علی(ع) از زوایای مختلف قابل بررسی است، زیرا ابیات مذکور از جهت منابع و وجود مضمون و واژگان مشترک با سخنان علی(ع) یکسان نیستند، به گونه ای که بخشی از آنها در دیوان شاعران عرب دیده می شود و یا در منابع عربی به گویندگان دیگری نسبت داده شده است. در این پژوهش دامنه کار با به بررسی اسناد این اشعار و مقایسه ی آن با سخنان علی(ع) در نهج البلاغه قرار داده ایم تا با ظن قوی ص...

مفهوم «رابطه» یک‌صد و پنجاه سال پیش هرگز به معنای امروزی به‌کار نمی‌رفت. با این وجود، مفاهیم جانشین آن از قبیل «انس» در نهج ‌البلاغه به‌کرّات آمده است که هریک از آنها بیان‌کننده اصناف و مراتب رابطه اعم از رابطه انسان و خدا و سایر رابطه‌هایند. در زمینه روابط انسان، در مجموع با چهار رابطه مواجهیم: رابطه انسان با خدا، خودش، انسان‌های دیگر و طبیعت. هریک از این روابط هم در پنج ساحت وجودی انسان تحقق م...

سبک شناسی (أسلوبیة) در اصطلاح علمی است در حوزة زبان شناسی و ادبیات که موضوع آن بررسی شیوه های گوناگون بیانی در آثار ادبی است. نهج البلاغه از جمله متونی است که شیوه های ادبی به کار برده شده در آن مطابق با مقتضای حال است. بنابراین با بررسی سبک شناسی نهج البلاغه می توان به معرفی الگویی مناسب در نوشتار ادبی، که راه گشای نویسندگان باشد، دست یافت. مقالة حاضر به بررسی سبک شناسی بیانات امام علی (ع) درب...

پس از تالیف نهج البلاغه عالمانی در صدد جمع آوری آن سخنان امیر المومنین (علیه السلام) که در نهج البلاغه نیست، برآمده اند. لکن اکنون تنها شش اثر موجود است که عبارت اند از: 1. ملحقات نسخه من نهج البلاغه و جزء ابن ناقه 2. مستدرک نهج البلاغه 3. نهج البلاغه الثانی 4. مصباح البلاغه فی مشکاه الصیاغه 5. نهج السعاده فی مستدرک نهج البلاغه 6. تمام نهج البلاغه. مستدرک کتابی است که در آن مطالبی که به دست م...

چکیده: تحقیق حاضر به بررسی مفهوم، اهداف و روش و زمینه های رشد و شکوفایی تفکر و تعقل از دیدگاه نهج البلاغه می پردازد. آیات فراوانی از قرآن کریم، انسان ها را به تفکر و تعقل فرا می خواند و در سخنان پیشوایان معصوم (ع) نیز، مسئله، فراخوانی به خردورزی کاملا مشهود است . یکی از ابعاد نظام فکری اسلام، دعوت به تعقل و تفکر است. دلیل اساسی این دعوت ویژگی عقلانی انسان است. انسان خلیفه ی خدا در زمین است و ا...

سبک‌شناسی لایه‌ای، یکی از شیوه‌های بررسی آثار ادبی به‌شمار می‌رود. در این روش متن به لایه‌هایی تقسیم شده، با بررسی لایه‌های آن، به مطالعه و بررسی متن پرداخته می‌شود. آواها و واژه‌های به‌کار گرفته شده در یک متن از لایه‌های مهم در فصاحت و شیوایی آن به‌شمار می‌رود. نهج البلاغه دارای سبک ادبی و کلامی شیوا و بلیغ است که واکاوی و بررسی لایه‌های سبکی موجود در این کتاب ارزشمند می‌تواند از مفاهیم والا و...

بینامتنی نظریه‌ای است که به بررسی روابط بین متونی پرداخته و موجب آفرینش متن جدید می‌شود. بر اساس این نظریه، متون و گویندگان آنها متأثر از یکدیگر بوده و آگاهانه و یا ناخودآگاه از سرچشمه‌های ادبی و فکری یکدیگر بهره جسته‌اند. متون دینی از جمله منابعی است که شاعران فارسی و عربی از آن بهرة فراوان برده‌اند. در ادبیات فارسی و عربی، تأثیر قرآن و نهج البلاغه بر احساس و آثار شاعران به روشنی دیده می‌شود....