تحلیل داستان رستم و اسفندیار مقوله ای است که هرچند استادان بسیاری به آن پرداخته اند، ولی همچنان جای بررسی و بذل دقت دارد. این داستان پیرامون سه شخصیت محوریِ رستم، اسفندیار و گشتاسب ـ به عنوان سه رأس یک مثلث ـ است که هر یک به عنوان نموداری از واقعیت و حقیقت تاریخی ما ایرانیان جلوه ای تازه در عرصه روان شناسانه وجودی مان دارد؛ رستم به عنوان ابرمرد ملی، اسفندیار به منزله رویین تنی ساده اندیش که بر ج...

هَجو در ادبیات، شعر یا نثری است که ضدِّ مدح باشد و برای مقاصد شخصی به‌کار رود. لحنی گزنده، صریح و گاه توهین‌آمیز دارد؛ اما اگر برای بیان دردهای اجتماعی- سیاسی به کار رود، با زبانی ملایم‌تر سروده می‌شود. هجو بر پایه نقد گزنده و دردانگیز بنا می‌شود و گاهی به سر حدّ دشنام یا ریشخند مسخره‌آمیز و دردآور می‌انجامد؛ هرگونه تکیه و تأکید بر زشتی‌های وجودِ یک چیز- خواه به ادعا و خواه به حقیقت- هجو است. هجویه ...

فن «الهزل الذی یراد به الجدّ» یا «جدّ هزل‎وار»، یکی از آرایه‎های دانش بدیع است که هرچند بلاغت‌پژوهان سنتی زبان عربی گواه‌های گوناگونی برای این شیوه ادبی برشمرده‎اند، ولی به نمونه‌های قرآنی این آرایه نپرداخته‌اند. از آنجا که برخی تفسیرپژوهان، شناخت آرایه‎های بدیع را در فرآیند تفسیر کارساز ندانسته و تنها در زیبایی‎شناسی متن کارا دیده‌اند، این نوشتار برای نخستین بار در کاوش‌های تفسیری- زبانی، افزون ...

  مقایسۀ اندیشه‌های عبید زاکانی، شاعر و نویسندۀ عصر مغول و احمد مطر، از شاعران معاصر عراق، در حوزۀ ادبیّات تطبیقی مکتب آمریکا قرار می‌گیرد. یکی از وجوه مشترک در آثار این دو هنرمند که بر اثر شرایط خفقان‌آور جامعه به وجود آمده، طنز سیاسی - اجتماعی است که هدف اصلی آن انتقاد از شرایط نابسامان جامعه و اصلاح آن است. از این روی، در حکایت‌های زاکانی و اشعار مطر، در کنار مضمون­های متفاوت، مضامین طنزآمیز...

در کنار رودخانة خروشان شعر فارسی در بستر زمان، نقد شعر همچون جویبار کوچکی از دیرباز جریان داشته است. این جویبار در مقطعی به مجد همگر شاعر استاد قرن هفتم می‌رسد که به پشتوانة ملک‌الشّعرائی، دست به نقد ادبی نیز زده است. مباحثی چون داوری شعر انوری و ظهیر فاریابی و نیز مقایسه بین سعدی و امامی، از مباحث مشهور در نقد سنّتی روزگاران گذشته است. به مدد این دو داوری، در بررسی تاریخی نقد شعر در ایران، مجد ه...

پس از آنکه بدیع الزمان همدانی کتاب مقامات خود را نگاشت بسیاری از نویسندگان پس از وی به پیروی از او به نگارش مقامه پرداختند که در همه آنها سبک و سیاق مقامات بدیع الزمان به چشم می خورد. در این میان زمخشری دانشمند برجسته ایرانی از توجه مردم به نثر فنی و مسجع مقامه استفاده می کند و به نگارش کتاب "المقامات" می پردازد و در آن ضمن کاربرد آرایه های گوناگون ادبی در نثری مسجع، گنجینه لغوی و مهارت نویسندگ...

چکیده طنز گونه ای از ادبیات انتقادی و اجتماعی است که با نوعی ژرف اندیشی ، غایت انگاری و نیش و کنایه همراه با خنده سعی می کند کاستی ها و ناهنجاری های اجتماعی را ضمن برجسته کردن ، اصلاح نماید. طنز هر چند در ظاهر می خنداند، بر خلاف هجو و هزل، در واقع می گریاند؛ زیرا عیوب و نا رسایی های جامعه را با هدف والای اصلاح، آشکارا می کند. تذکره الاولیا، اسرار التوحید، فیه ما فیه و کیمیای سعادت، از متون ...

در این پایان نامه در ابتدا به بیان کلیاتی در باره ی ریا و انواع آن از دیدگاه قرآن و دین مبین اسلام پرداخته شده، و دیدگاه روان شناسی و جامعه شناسی و راه های برون رفت از این آفت منحوس و ویران گر آمده است. در ادامه خلاصه ای از احوال و آثار حافظ و عبید و تاریخ عصر آن ها با دیدگاه ریاستیزانه بیان شده است.آن گاه به مظاهر ریا نظیر تصوف و صوفیان ریاکار و زاهدان و شیوخ متظاهر و وابسته به دربارها و ابتذا...

خاطره نویسی از انواع ادبی پر کاربرد در ادبیات دفاع مقدس بوده و حجم عمده ای از آن را به خود اختصاص داده است. بهره گیری از شوخ طبعی و شاخه-های مختلف آن در ادبیات دفاع مقدس، ضمن ایفای نقش در کیفیت اثر بخشی آثار، نمایان گر وجود فضایی خاص بر فرهنگ جبهه و اسارت می باشد. در پژوهش حاضر، خاطره و جایگاه ادبی آن مطرح شده و ضمن معرفی ادبیات شوخ طبعانه، دسته بندی های آن شامل طنز، هجو، هزل و فکاهه مطرح برر...

طنز از اصطلاحات ادبی و به معنای استهزاء و به تمسخر گرفتن است آفرینش طنز برای مبارزه با بیدادگری و ندایی است در حفظ حرمت آزادی و ارزش بخشیدن به شرف انسانی و معتقدات ملی و اجتماعی. بررسی جلوه های مختلف طنز در آثار یک شاعر ما را با جنبه های گوناگون شخصیت او و همین طور مسائل اجتماعی و سیاسی آشنا می کند. حافظ و مولانا از جمله شاعرانی هستند که جنبه های گوناگون طنز را در سروده های ایشان می توان دید. ا...