شهر تبریز تا اواسط حکومت شاه‌تهماسب صفوی 962ه.ق/1555م. به عنوان پایتخت و بعد از آن تا اواخر حکومت سلسلة صفوی 1193ه.ق/1779م. به عنوان دومین شهر مهم کشور ایران از جنبه‌های مختلف مذهبی، سیاسی، اقتصادی و به تبع آنها معماری از اهمیت ویژه و منحصر به فردی برخوردار بوده است. به‌گونه‌ای که در دوره قاجار نیز با حفظ لقب دارالسلطنه، ولیعهد‌نشین و همچنان دومین شهر مهم ایران محسوب می‌شده است. متأسفانه سوانح ...

نفوذ غرب در ایران و تاثیر آن بر هنر ایرانی از دوران صفویه آغاز شد. در دوران حکومت شاه عباس صفوی به نوعی درهای ایران به روی غرب گشوده شد، او اصفهان را پایتخت خود قرار داد و در عمران و آبادانی آن کوشید و در دوران حکومت او، این شهر به مرکز روابط سیاسی و بازرگانی ایران با غرب تبدیل شد. از دوران صفوی رفته رفته توجه به موضاعات اروپایی و تکنیکهای غربی در آثار تصویری فزونی می یابد. اوج این روند را در آ...

در این مقاله فرضیه نگارنده مبتنی بر این نکته بوده که با افول کتاب آرایی که تقریباً از اواخر دوره صفوی شروع می شود، پیکرنگاری به مثابه ابزاری برای کسب اعتبار فرهنگی و تبلیغ در باری شکل گرفته و نمونه آن وجود پیکرنگاری های متعدد از نادرشاه و جانشینان اوست که امروزه از این دوره باقی است. تناه کتابی که به دستور میرزا مهدیخان استرآبادی ، هنرپرور این دوره، کتاب آرایی شد، کتاب جهانگشای نادری است که ظاهر...

در گذشته، تکیه، به محل هایی با کاربری های متفاوت از جمله محل اقامت صوفیان، فقرا و نیز مکان برگزاری مراسم تعزیه گفته می شده است. یکی از مکان هایی که محل ساخته شدن تکایای متعددی بوده، تخت فولاد اصفهان است که به تدریج شکل قبرستان به خود گرفته و یکی از قدیمی ترین قبرستان های جهان اسلام، محسوب می شود. در این قبرستان تکایای متعددی از پیش از دوره صفوی تا دوره معاصر وجود دارد. کاربری عمده تکایای تخت فو...

خیابان قزوین که امروز با نام خیابان سپه در شهر قزوین به آن اشاره می شود از مستحدثات شاه طهماسب صفوی در شهر قزوین به شمار می رود. بسیاری خیابان قزوین را نیای خیابان چهار باغ صفوی (شاه عباسی) اصفهان برشمرده و گروهی حتی از آن به عنوان اولین خیابان در فضای شهری ایران یاد می کنند1.  در این میان آنچه کمتر به آن پرداخته شده است، شناخت و معرفی ساختار فضایی خیابان قزوین است. اینکه خیابان قزوین چه فضاها ...

توجه به نقش عالمان و تحولاتی که ایشان در هر دوره ای آفریده اند در مطالعات تاریخی آن دوره نقش برجسته ای دارد. یکی از عمده ترین قسمتهایی که درباره دوره صفویه و تحولات آن باید مورد مطالعه قرار گیرد، حوزه علمیه اصفهان و نقض علمای آن حوزه کهن در تحولات علمی آن دوره می باشد.این نقش آفرینی علما نیز زمینه هایی نیاز داشت و نتایجی نیز در بر داشت که در این نوشته بدانها پرداخته ایم

حمام علی قلی آقا یکی از بناهای تاریخی اصفهان می باشد که در عصر صفوی احداث شده است. آرایه ها و به عبارتی تخصصی تر، دیوارنگاره های آن از شاخصه های موثر تجسمی و جزئی جدا ناپذیر از هویت آن محسوب می شود. این آثار که از نظر شکل و محتوا، گوناگونی دارد به عنوان متن تصویری دلالت بر اسناد تاریخی، فرهنگی، ملی و مذهبی ادوار مختلفی می کند که از سابقه ی تصویری ایران محسوب می شود. لذا هدف از مطالعه و بررسی وج...

خوانش نقاشی های امامزاده زید اصفهان و استفاده از رمز های قابل کشف در آن می تواند برای احیای فرهنگ تصویری ایران سودمند باشد . این پژوهش برای بررسی و شناخت انواع نشانه ها و رمزگان در انتقال معنا، در نقاشی های دیواری عامیانه ی مذهبی این امامزاده، که شامل 11 مجلس است و متعلق به اواخر دوره ی قاجاراست ،صورت گرفته است. هدف آن شناخت نظام های نشانه ای موجود در هر یک از عناصر مشهود و در نتیجه خوانش بهتر ...

دوره‌ی شاه عباس صفوی را به جرئت می‌توان عصر طلایی صنعت ـ هنر پارچه‌بافی در ایران دانست. وی در زمان حکومت خود با حمایت از هنرمندان و دعوت از آن‌ها برای توسعه‌ی کارگاه‌های بافندگی در شهرهای مختلف نظیر اصفهان، یزد، کاشان و قم، موجبات رشد و تکامل پارچه‌بافی ایران را بیش‌از‌پیش فراهم نمود. در این دوره، همکاری نقاشان و نساجان موجب به‌وجود آمدن پارچه‌هایی نظیر زری‌بافت‌، سیم‌بافت، مخمل، قلمکار و غیره ...