از آنجا که زبان،‌ اندیشه و واقعیّت در ارتباط نزدیک باهم قرار دارند، هرگونه حکمی‌که در حیطۀ معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی صادر شود، بازتاب و پیامدی ‌نیز در فلسفۀ زبان دارد. در این مقاله کوشش کرده‌ایم تا از راه بررسی مبانی و لوازم فلسفۀ زبانی برخی از ادلّۀ وجود ذهنی ملاصدرا، نظریة او را دربارة معنا استخراج کنیم. به نظر می‌رسد که نظریة معنای ملاصدرا قرابت زیادی با نظریات تصوری معنا دارد؛ چون مطابق پیش‌فر...

یکی از مباحث مهمی ‎که در قرن بیستم مورد توجه قرار گرفت روایت‎شناسی است که در معنای عام گذر از وضعیتی اولیه به سوی وضعیتی ثانویه است و کنش کنشگران بر این مبنا صورت می‎پذیرد.گریماس روایت‎شناسی ساختارگراست. او تلاش‎ها‎ی فراوانی جهت ارائه الگوهای معین در زمینۀ روایت‎شناسی انجام داده است.روایت‎شناسی گریماس بر اساس ریخت شناسی حکایت‎ها‎ی پراپ استوار است. در این مقاله داستان اکوان دیو در شاهنامه بر اسا...

نظریۀ تطابق کتاب تکوین و تدوین، نظریۀ ریشه‏داری در تاریخ فلسفه و عرفان اسلامی است. این نظریۀ بنیادین، نتایج کاربردی مهمی ازجمله تعیین قلمرو معارف قرآن در فلسفۀ دین دارد. در این مقاله، پس از بررسی مفاهیم بنیادین این نظریه، ارکان تحقق کتاب، نظیر علت فاعلی (کاتب) ، علت غایی (هدف کتابت) ، ابزار کتابت (قلم) و جایگاه ظهور مکتوبات (لوح) را در تطابق کتاب تکوین با تدوین، واکاوی خواهیم کرد. سپس با تحلیل ...

اخلاق پروتستان و روح سرمایه داری، از مهم ترین نوشته های حوزۀ مطالعات تطبیقی و جامعه شناسی دین است که با وجود گذشت بیش از صدسال از پیدایش آن، هنوز هم گفت وگو بر سر آن، به ویژه در کشورهای توسعه نیافته، طراوت و تازگی دارد. چنانچه می دانیم در ایران اندیشه ها و آثار ماکس وبر - همانند مارکس و دیگران - دچار برخی بدخوانی ها و بدفهمی ها شده است؛ بر همین اساس، مقالۀ حاضر وجه همت خود را معطوف خوانش و توصی...

صفات خبری خداوند متعال، از جملۀ مباحث کلامی و تفسیری است که در قرآن و روایات آمده است.‌ صفات خبری آن دسته از صفات خداوند هستند که‌ عقل‌ بر آنها دلالت‌ روشنی‌ ندارد و تنها به آن‌ سبب که‌ در متن‌ دینی‌ (اعم‌ از قرآن‌ و حدیث‌) به‌خداوند نسبت‌ داده‌ شده‌اند، می‌توان‌ آنها را به‌ خداوند نسبت‌ داد. شناخت صحیح و دقیق صفات خبری و دستیابی انسان به این معرفت، به درک بهتری از باری‌تعالی منجر می‌شود. تفسیر...

از میان مخالفان نظریۀ «وحدت وجود»، برخی کاملاً آن را رد کرده و  برخی دست به تأویل آن زده‌اند. غیاث‌الدین منصور دشتکی از جملۀ کسانی است که سخنان عرفا را به وحدت شهود تأویل کرده­است. به این معنا که سالک به مراتبی می‌رسد که از ماسوی‌الله غافل می‌گردد. اما با وجود این، برخی از سخنان‌ و عباراتش بیانگر وحدت وجودند. با بررسی آثار وی این نتیجه حاصل آمد که نظریۀ  غالب وی وحدت شهود است. اما سردرگمی وی میا...

هدف: هدف از این مقاله، بررسی نسبت آموزۀ قیاس‌ناپذیری کوهن با دیدگاه واقع‌گرایی در علم بود. روش: روش نیل به هدف ترسیم شده در این مقاله، عبارت از بررسی روایت‌های فرگه‌ و کریپکی- پاتنم از نظریۀ ارجاع‌گرایی و نیز تبیین تعبیرهای آموزۀ قیاس‌ناپذیری کوهن است. همچنین مناقشۀ کوهن و ذات‌گرایان مطرح و تحلیل می‌شود. یافته‌ها: مطابق بررسی‌ها و استدلال‌های ارائه شده در این مقاله، آموزۀ قیاس‌ناپذیری کوهن در خ...

نولدکه در نظریۀ ترتیب نزولش، از ابزارهای گوناگونی جهت کشف ترتیب نزول استفاده می‌کند. یکی از پرکاربردترین و بنیادی‌ترین ابزارهای او، اسلوب است. این نوشتار بر آن است تا با روشی توصیفی – تحلیلی، موارد استفادۀ نولدکه از این ابزار را شناسایی و مطالعه کرده و برداشت او از اسلوب و چگونگی به‌کارگیری آن در نظریۀ مذکور را تبیین و ارزیابی کند. دستاورد این مطالعه نشان داد که او اسلوب را به معنای شیوۀ بیان م...

ابن‌سینا معتقد است صفات خداوند علاوه بر مصداق، از نظر مفهوم نیز واحد و یکسانند و در مقابل ملاصدرا بر تغایر مفهومی و اتحاد مصداقی صفات تأکید می‌ورزد و دیدگاه ابن‌سینا را مردود می‌شمارد. در این مقاله با روش توصیفی ـ تحلیلی، مبانی و نتایج هر یک از این دو نظریه تحلیل خواهد شد. نظریۀ ابن‌سینا در معناشناسی اوصاف الهی حاکی از اصالت دادن وی به کاربرد الفاظ است، در حالی‌که ملاصدرا به معانی الفاظ در هنگا...

چکیده تحقیق حاضر با این پرسش آغاز می شود که «چالش‏های فردی و اجتماعی امانت‏داری در اخلاق اسلامی با روی کرد اخلاق کاربردی» کدام است؟ این پژوهش به منظور شناسایی چالش های فضیلت اخلاقی امانت داری و جستجوی راهکارهایی برای ترویج ونهادینه کردن این فضیلت اخلاقی در فرد و جامعه تدوین شده است. در این تحقیق با به کارگیری روش تحلیلی- توصیفی در کنار استفاده از روش نقلی به بررسی پرداخته شده است. با عنایت به ...