مرجئۀ شیعه نام جریانی است که در کوفۀ سدۀ دوم نقاب از چهره برگرفت. این گروه که عمدتاً به دنبال بروز شرایط اجتماعیـ سیاسی کوفه و احتمالاً به منظور حل و فصل معضلات پیش روی جامعه شیعی، خود را از شیعیان اعتقادی متمایز کردند، در مسئلۀ امامت به عنوان محوری ترین کانون فکری شیعه، ایده ای مطرح ساختند که به  واقع گونه ای عقب نشینی از این مبنای فکری شیعه بود. سامان دهندگان این رویکرد که بعضاً از اصحاب امام با...

این رساله پژوهشی است در احوال مردان برجسته و متفکر شیعه در دوران پرالتهاب فتنه و خاصه برجسته ترین متفکران شیعه در عصر ایخانان یعنی در فاصله سالهای 654-736 هجری. مطالب آن از دو بخش تشکیل شده. بخ نخست که در واقع مدخلی است برای ورود به دوران شکوفایی مذهب شیعه، شامل سه فصل می باشد که فصل نخست آن به وضعیت سیاسی اجتماعی ایران در عصر ایلخانان اختصاص یافته، فصل دوم به دین و مذهب و معتقدات ایلخانان و نح...

این پژوهش به بیان ارتباط بین دو نهاد قدرتی حاکم بر تاریخ ایران یعنی روحانیت و حکومت می پردازد و سیر منطقی حاکمیت شیعه را در تاریخ ایران بررسی کرده، اینکه چگونه علمای دوره قاجاریه توانستند قدرت و نفوذ سیاسی خود را که بعد از سقوط صفویه، از بین رفته بود، احیا نمایند و نوعی تجدد شیعی را در برابر تجدد فرهنگ غرب ایجاد کرده، که مشروعیت آن کاملا استحکام داشت. نقش علمای شیعه را درحوادث سیاسی دوره اول ...

از آنجایی که در عصر حاضر، توانمندی در بهره مندی از قدرت نرم برای کشورها و بازیگران سیاسی مهم تلقی می شود، توجه به زمینه ها و بسترهای افزایش قدرت نرم حائز اهمیت می باشد. یکی از منابع فرهنگی قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در کشورهای اسلامی و منطقه خاورمیانه، تشیع و وجود علمای شیعه است. به عبارتی دیگر، وجود مذهب تشیع در مناطق پیرامونی کشور ایران و وجود علمای دینی نیز یکی از ظرفیت های مناسبی است که ز...

هدف: هدف پژوهش حاضر،  بررسی نحوة صورت­بندی گفتمانیِ خرده­گفتمان­های موجود در گفتمان علمای شیعه و واکاوی چگونگی ظهور این خرده­گفتمان­ها و مداقة تاریخی- گفتمانی در اندیشه­ورزی این خرده­گفتمان­ها در باب مشروطیت است. روش/رویکرد پژوهش: این مقاله،  بااستفاده از روش گفتمانی «تضادمحور» میشل­پشو و اتخاذ رویکردی تاریخی– تحلیلی به بررسی صورت­بندی گفتمانی علمای شیعه در انقلاب مشروطه پرداخته است. یافته­ها و ...

تقریب مذاهب اسلامی به‌معنای زندگی مسالمت‌آمیز پیروان مذاهب اسلامی با حفظ ارزش‌های درون‌مذهبی، ضرورتی انکار‌ناشدنی است، که با درنظر گرفتن موقعیت ویژة برخی کشورهای اسلام، اهمیت و ضرورت آن دوچندان می‌شود. با مد نظر قرار دادن تأثیرهای دینی و فرهنگی و سیاسی کشور لبنان در منطقة خاورمیانه و کشورهای عربی اسلامی، ضرورت بررسی ظرفیت‌های تقریب در لبنان، به منظور توسعه و بررسی چالش‌های آن جهت رفع یا تبدیل ب...

حکومت شیعه مذهب آل بویه که در سالهای 321-448 (ه - ق) در ایران و عراق توسط فرزندان بویه به نامهای علی، حسن و احمد بنیانگذاری شد یکی از مهمترین سلسله هایی است که ایران بعد از اسلام شاهد ظهور آن بوده است . تشکیل این دولت مقتدر شیعی در آغازین سالهای عصر غیبت و به هنگامی که بحران شدیدی بر جامعه شیعه حکمفرما بود برای شیعیان بسیار مفید و موثر واقع شد زیرا تسلط برخی دولتمردان این خاندان بر خلاف عباسی ا...

تلفیق پیرایه های سیاست و دیانت در اندیشۀ بنیانگذار فقید جمهوری اسلامی ایران، ارائۀ قرائت متمایزی از شیوۀ مطلوب حکمرانی با عنوان ولایت مطلقۀ فقیه را به همراه داشته است. اندیشۀ ولایت مطلقۀ امام، به مثابۀ نظریۀ مسلط در گفتمان فقه سیاسی شیعه در باب حکمرانی، آنچنان بر تارک جامعۀ معاصر ایران و پیکرۀ نظام حکومتی سایه افکنده که نقش بی بدیلی را در عرصۀ مناسبات مختلف نظام سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی،...

آیه تطهیر یکی از پرمناقشه‌ترین آیات قرآن بین مفسران شیعه و اهل سنت، پیرامون مسئله عصمت «اهل بیت» است. شیعه «اهل بیت» را مختص خمسه طیبه(ع) می‌داند و در مقابل، برخی از علمای اهل سنت «اهل بیت» را مختص زنان پیامبر، برخی دیگر شامل زنان پیامبر و خمسه طیبه و برخی دیگر «اهل بیت» را اعمّ‌ از خویشان و اقوام پیامبر و... می‌دانند. در این بین یکی از ادلّه مفسران شیعه بر این ادعا، «تغییر ضمیر» از جمع مؤنث به ...

در قرن چهارم و پنجم هجری، در دورة سلطة امیر الامراها بر دستگاه خلافت عباسی، حکومتهای کوچکی مقارن با دولتهای بویهی و سلجوقی شکل گرفت که یکی از آنها خاندان بنی مزید بود که با تمایلات شیعی خود توانستند پس از ویرانی مراکز علمی و فرهنگی شیعیان در بغداد و کوچ علمای شیعه به نجف، با بنای شهر حلّه، حوزة علمی پرباری برای شیعیان احداث کنند که آثار و برکات آن تا امروز تداوم دارد. در این مقاله بویژه زندگی سی...