امامت ابراهیم (ع) از موضوعاتی است که در معنا و حقیقت آن دیدگاه های گوناگونی از سوی مفسران مطرح شده است. این نوشتار با بررسی چهار دیدگاه: امامت به معنای نبوت، رهبری سیاسی،پیشوایی پیامبران و راهنمایی باطنی به نقد و ارزیابی آنها پرداخته و خود با ارائه دیدگاه پنجمی (امامت به معنای پیشاهنگی در عمل) بر این باور است که این دیدگاه با آیات قرآن سازگارتر می نماید.

این مقاله در صدد است نظریه حرکت جوهری ملاصدرا را مورد واکاوی قرار داده و انتقادات پیرامون آن را در حوزه دلایل، لوازم و آثار، آشکار و ناسازگاری های درونی آن را بازگو نماید، علاوه برآن برخی تعارضات لوازم این نظریه با نصوص دینی را نشان دهد. نظریه حرکت جوهری در ناحیه دلایل با انتقادات جدی مواجه بوده تا جایی که بزرگانی همچون علامه طباطبایی ضمن پذیرش اشکالات وارده خود به اقامه استدلال در این مقام پرد...

درباره امامت زن در نماز جماعت در مجموع چهار نظر از سوی فقها مطرح شده است. نظر رایج و پرطرف‌‌د‌ارتر این است که امامت زن در نماز جماعت مردان، علی‌‌الاطلاق ناجایز و در جمع زنان جایز است. در مقابل این نظر، اقوالی دیگر قرار دارد که یکی قائل به بطلان مطلق و دیگری قائل به جواز مطلق است و قول سوم تحت شرایطی امامت زن را درست می‌داند. قائلان به بطلان مطلق و قائلان به عدم جواز امامت زن ـ فقط ـ برای مردان،...

امامت، استمرار نبوت و لطفى از جانب خداى متعال است. امامت جز با تصریح خداوندى تحقق نمى‌پذیرد و مردم در تعیین امام معصوم نقشى ندارند. امامت یکى از اصول بنیادى دین است و ایمان راستین جز با باور به بایستگى آن شکل نمى‌گیرد. امام، کسى است که خداوند متعال او را، پس از پیامبر به‌عنوان هدایتگر بشر برگزیده و باید از گناه و ناراستى، پاک و معصوم و به اذن خدا، از جهان غیب آگاه باشد. امام، نمونة کامل انسان و...

آزادی و اقسام آن از دیدگاه متفکران گوناگون همواره موضوع بحث بوده است. در ادبیات اسلامی گاه از واژۀ حریت در مقابل آن استفاده می‌شود که چندان شفاف نیست. یکی از مهم‌ترین مباحث این است که حدود آزادی‌ها کجاست. در میان متفکران اسلامی و ادبیات شیعه به‌طور عام با توجه به مطرح‌شدن مقولۀ امامت، پرسشی که شکل می‌گیرد این است که آیا امامت جلودار آزادی است یا خیر؟ شهید بهشتی در این میان دارای جایگاه ممتازی ...

اصل امامت که از اصول بی بدیل شیعه است و در ادامهٴ نبوت و از مسائل علم کلام شمرده می شود، نشان از خاستگاه کلامی سیاست دارد. فلسفهٴ امامت که روشنگر نظام اجتماعی اسلام و توجه آن به ابعاد وجودی انسان و سعادت حقیقی بشر در دنیا و آخرت و بیانگر حکمت جهانی بودن اسلام است، به طور مستقیم با سرنوشت حکومت ها، مشروعیت و جایگاه مذهبی ـ سیاسی آنها گره خورده است و این امر حاکی از ظهور سیاست در علم کلام است که ...

 احتجاج و مناظره یکی از راه‌های تبلیغ، دفاع از عقاید و کشف حقیقت، می‌باشد. از این رو یکی از بخش‌های مهمی که در شیوه تبلیغ ائمه معصوم (علیهم السلام) باید به آنها توجه نمود، احتجاجاتی است که ایشان در برابر مخالفان انجام می‌دادند. دوران امام حسین (ع) نیز از این امر مستثنی نیست. ایشان با توجه به اینکه آموزه امامت از سوی   معاویه و معاندان مورد خدشه و تردید قرار گرفته بود  با احتجاجات و مناظ...

ابن‌قبه یکی از تأثیرگذارترین معتزلیان در اوایل سده چهارم هجری است که شیعه شد و منظومه معرفتی خاصی در بحث امامت مطرح کرد. این اندیشه‌ها، که می‌توان آنها را در مدرسه بغداد رصد کرد، در برخی جهات، با قرائت مرسوم و مشهور از بحث امامت ـ به‌ویژه در صفات ائمه ـ متفاوت بود و برخلاف جریان حدیثی امامیه، نوعی نگاه حداقلی به ویژگی‌هایی امام داشت. حال با توجه به دیدگاه‌های خاص ابن قبه،به نظر نمی‌توان ابن قبه...

هم‌‌‌‌‌زمان با انقراض پادشاهی صفویان، حکومت شیعی "اوده" به‌‌‌‌‌نحو رسمی در هند شکل گرفت. تعامل علما با حکومت در شرایطی صورت می‌‌‌‌‌پذیرفت که جامعه‌‌ی شیعی هند با سه چالش: استعمار خارجی، تنازعات درون دینی و مذهبی (در قالب نظریه‌‌ی امامت- خلافت)، و نحوه‌‌ی تعامل علمای شیعه با حکومت شیعی اوده روبه‌‌‌‌‌رو بود. در مواجهه با استعمار، هر دو گرایش جهان اسلام با رویکرد انقلابی، اقدام به بازیابی هویت دین...

امامت نخستین مسئلۀ بحث‏برانگیز و اختلاف‏آفرین در تاریخ اسلام است که نخستین دسته‏بندی‏ها و انشعاب‏ها را، پس از رحلت پیامبر اکرم (ص)، در میان مسلمانان به وجود آورد. فرقه‏های اسماعیلیه و زیدیه از مهم‌ترین فرقه‏های شیعه، بعد از شیعۀ اثنی‏عشری، به شمار می‏روند که هنوز حیات سیاسی و اجتماعی دارند، اما دیدگاهشان به مسئلۀ امامت از سده‏های نخستین اسلامی شکل گرفته است. یافته‏های پژوهشی نشان می‏دهد که این ...