کتاب جوامع احکام‌النجوم تألیف ابوالحسن علی بن زید بیهقی یکی از ارزشمندترین کتاب‌هایی است که در قرن ششم در زمینه احکام نجومی نگاشته شده است. نثر این کتاب بسیاری از ویژگی‌های زبانی و سبکی نثر مرسل قرن ششم هجری را داراست. این کتاب ویژگی‌های سبکی خاصی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به انواع تکرار، انواع حذف، کاربرد خاص عبارات و کلمات، ویژگی‌های کتابت، کاربرد خاص ضمایر و همچنین ترتیب قرارگرفتن اجزای ...

ابوریحان محمد بن احمد بیرونی از علمای بزرگ و ریاضیدانان ‘ منجمان ‘ مورخان و کاملان قرن چهارم و پنجم هجری است و محققان او را از بزرگترین حکمای شرق میدانند . ولادت او در سال 362 ه ق در خوارزم اتفاق افتاده و مرگش در غزنه در اوان انقلاب سلاجقه و سلطنت مسعود بن محمود غزنوی بوده است . تألیفات این مرد بزرگ به زبان عربی یعنی زبان علمی و همه کس فهم عالم اسلام و ایران بوده است ‘ مگر ترجمه ( التفهیم ) که ...

سیف‌الدین اسفرنگی از شاعران کمتر شناخته‌شدۀ ادبیات فارسی در اواخر سدۀ ششم و اواسط سدۀ هفتم هجری است. سیف اسفرنگی همچون دیگر شاعران سبک خراسانی، در بیشتر انواع شعر فارسی طبع‌آزمایی کرده است. با وجود اینکه اسفرنگی در میانۀ دو سبک خراسانی و عراقی زندگی کرده، بیشتر به سبک خراسانی متمایل بوده است. در دیوان او، هم به فتح‌نامه و هم به چیستان (لغز) برمی‌خوریم. اسفرنگی از بین شاعران قرن ششم هجری بیش از ...

بخش دوم از مقالة شادروان استاد سید ضیاء الدین سجادی که بخش نخست آن در شمارة پیشین به اطّلاع خوانندگان گرامی رسید، اختصاص به معرفی ویژگی‌های سبک دو شاعر برجستة دیگر از قرن ششم یعنی انوری و جمال الدّین اصفهانی دارد. در این بخش ابتدا بارزترین ویژگی‌های سبک انوری در قصائد، غزلیات و رباعیات از نقطه‌نظر کاربرد کلمات و ترکیبات، وزن اشعار، قافیه و ردیف و نیز محتوای اشعال وی و موضوعات اصلی مندرج در آن مور...

تحول معنایی یکی از تغییرات زبانی است که در سطح واژه ها رخ می دهد و منظور از آن، حفظ شکل ظاهری واژه و تغییر معنای نخستین و پذیرش معنایی تازه است. وام واژه ها یکی از زمینه های به وجود آمدن تحول معنایی هستند. در این مقاله، به تحول معنایی برخی از وام واژه های عربی کتاب کلیله و دمنة فارسی می پردازیم. ابتدا عوامل و نحوة تحول معنایی را از نظر زبان شناسان مطرح می کنیم و سپس وام واژه های تحول معنایی یاف...

چکیده سابقه و هدف: ویژگی های برجسته آفازی های ناروان شامل تولید نامناسب، خزانه واژگان محدود و بی دستوری می باشد. این بیماران در درک و بیان جملات دارای نقص نحوی بوده و گفتار آن ها به صورت تلگرافی و کوتاه است. در این مطالعه، انواع خطاهای صرفی و نحوی گفتار بیماران آفازی ناروان با افراد سالم مقایسه خواهد شد. مواد و روش ها: مطالعه از نوع مقطعی و مقایسه ای بوده و 8 بیمار آفازی ناروان و 8 فرد آسیب ندی...

واژه ” مقامه “ از واژه ” مقام “ که در قرآن مجید و نهج البلاغه ذکر شده است، مقامه، مقالـهیا داستانی کوتاه درباره پند و نصیحت یا برای بیان شرحی درباره ی یکی از شهرهای نامـدارضمناً مقاله شامل اشعاری زیبا و ظریف می باشد . در مقامات حریری که در قرن چـهـارم ومقامات حمیدی که در قرن ششم نوشته شده اشعار بسیار زیبایی و شـرحـی دربـاره یشهرهای معروف در آن دوران از جمله : سمرقند و بلخ ذکر شده، و مقامات حمیـد...

مقامات حمیدی نوشته‌ی قاضی حمیدالدین ابوبکر محمدبن عمربن علی بلخی، از شاه‌کارهای متون نثر فارسی است که با اسلوب مقامات عربی بدیع‌الزمان همدانی و ابوالقاسم حریری معارضه می‌نماید. این اثر که به سبک نثرهای مصنوع فارسی قرن ششم نگاشته شده، دربردارنده شمار زیادی اشعار و عبارات زیبا و لطیف عربی است که تاکنون تحقیقی جامع درباره مآخذ آن‌ها صورت نگرفته است. در این جستارنگارنده با بضاعت مزجات خود به پژوهش ...

ترجمه تفسیر طبری ترجمه ی فارسی«جامع البیان فی تفسیر القرآن» از محمد بن جریر طبری است. این ترجمه از کهن ترین آثار منثور فارسی دری است که به دستور منصور بن نوح سامانی (اواسط قرن چهارم هجری قمری) بوسیله-ی گروهی از فقیهان و علمای مذهبی خراسان و ماورالنهر انجام شده است. واژه ها و ترکیبات این کتاب به لحاظ ساخت واژی گونه هایی نادر در زبان فارسی قرن چهارم به شمار می روند. همچنین نحو جملات و ترتیب قرار ...