قیاس ناپذیری یکی از مفاهیم اصلی در رویکردهای تکثرگرایانۀ معاصر است که در گسترش و تثبیت نسبی گرایی در دو حوزۀ شناخت شناسی و وجودشناسی نقشی محوری ایفا کرده است. در این نوشتار نخست جایگاه و کارکرد مفهوم قیاس ناپذیری در فلسفۀ معاصر بررسی خواهد شد و سپس با محور قراردادن دیدگاه تامس کوهن مبنی بر قیاس ناپذیری پارادایم های متکثر در طول تاریخ علم، دلایل تاریخی و منطقی این انگاره و ابعاد نسبی گرایانۀ آن ...

هدف نهایی این مقاله تحلیل مفاهیم پیشرفت و گسست در انقلاب‌‌های علمی و نشان‌دادن تناقض موجود در تحلیل تامس کوهن در این زمینه است. ما نخست نشان داده‌‌ایم که برخی از متفکران چه در زمینة فلسفة تاریخ، چه منطق پژوهش تاریخی، و چه در زمینة تاریخ‌‌نگاری، پیشرفت بشری را فرض گرفته‌‌اند. در قسمت بعدی با توضیح مؤلفه‌‌های اندیشة کوهن، آشکار ساخته‌‌ایم که کوهن، در این پیشرفت مفروض، شک می‌‌کند و تاریخ علم بشری ...

جستار حاضر‌ می‌کوشد، با‌ توجّه‌‌‌ به‌‌‌‌ آرای‌‌‌ ‌‌انتقادی‌‌‌‌‌‌‌ پی‌‌‌‌‌‌یر‌‌‌‌ ماشری‌‌‌،‌‌‌ مفهوم «غیاب» را در ادبیات و نظریۀ ادبی بررسی ‌کند، و‌ ‌‌‌‌‌‌‌به‌‌ ‌‌‌‌نمونه‌‌‌هایی‌‌‌ از‌‌‌‌‌‌‌‌ این‌‌‌ ‌‌غیاب‌‌‌‌‌‌‌ ‌‌در آثار ادبیِ نویسندگانی‌ ‌همچون‌‌‌ شکسپیر، چارلز دیکنز، تامس هاردی، جرج اُرول و ویلیام فاکنر ‌اشاره‌‌‌ کند.‌‌‌‌‌‌‌ ‌منظور از غیاب در نقد ادبی این است که معنا هیچ‌‌گاه به‌‌‌طور کامل حضور...

اگر چه اولین بار واژه «یوتوپیا» را تامس مور، نویسنده و فیلسوف انگلیسی ساخته است، بشر از دیرباز در برابر ناکامی‌ها، بیدادگری‌ها و ناهمواری‌های زندگی سعی کرده است طرح شهری آرمانی را تصویر کند. انگیزه بشر از طرح این شهر خیالی این بوده است که از دردها و رنج‌های خود بکاهد و معایب و محاسن جوامع را بازگو کند. در کانون بشری، شاعران، فیلسوفان و نویسندگان زیادی چون افلاطون، ارسطو، فارابی، نظامی و... با ط...

داعی‌الدعاة شیعیان اسماعیلی، مؤیدالدین شیرازی هرچند مخفیانه به قاهره می‌رفت، اما وجود همراهان ناپایدار بساسیری و تغییر پیاپی مواضع آنها بین بساسیری و سلاجقه، و عدم وفاداری کامل آنها به شیعیان اسماعیلیه، به همراه مشکلات ایجادشده برای یازوری، وزیر مستنصر فاطمی، بن‌مایة قطع ارتباط داعی‌الدعاة با بساسیری می‌شود. بساسیری نیز اگرچه اختصاصات خلیفه را به مصر می‌فرستد و به نام مستنصر خطبه می‌خواند، اما ...

این مقاله نقش یا کارکرد شواهد مرتبه بالاتر را در بحث اختلافِ‌نظر معرفتی بررسی ‌می‌کند. پس از ارائه تعریفی از شواهد مرتبه اول و شواهد مرتبه بالاتر و تأکید بر تمایز میان آنها، به نفعِ این دیدگاه استدلال ‌می‌کنم که شواهد مرتبه بالاتر مستقل از شواهد مرتبه اول، شاهد به شمار نمی‌آیند. سپس از طریق مثال داروی اختلال یکی از مشهورترین دیدگاه‌های معرفت‌شناسان معاصر، یعنی دیدگاه دیوید کریستن‌سن را درباره شوا...

چکیده سبک هندی یکی از سبک‌هایی است که با سبک‌های قبل از خود، یعنی خراسانی و عراقی، تفاوت‌های آشکاری دارد و اغلب متخصصان و منتقدان، این سبک را به منزله‌ی نوعی گسست ادبی می‌دانند که به سبب آن شعر فارسی یک دوره‌ی متمایز و قیاس‌ناپذیر از دوره‌های قبل را تجربه کرده است.نویسندگان این مقاله بر این باورند که این موضوع، یعنی تمایز و قیاس ناپذیری این سبک، را می‌توان از چشم‌انداز نظریه‌ی تامس کوهن، فیلسوف...

این مقاله به بررسی و ارزیابی مدل‌های وحدت علمِ قرن بیستم اختصاص دارد. به این منظور مدل­های وحدت علم را به دو دسته تقسیم و آنها را به طور جداگانه بررسی خواهیم کرد. نخستین دسته، مدل­هایی هستند که با تکیه برفیزیکالیسم از تقلیل­گرایییاحذف­گرایی دفاع می‌کنند.دومین دسته، مدل­هایی­اند کهبا تکیه بر روش‌شناسی به دنبال تضمینی برای وحدت علم هستند.در ارزیابیگروه نخست با تکیه بر کارهای تامس نیگل و ویلیام جیم...

نظریة عدالتِ جان راولز از هر حیث دارای ویژگی‌های یک نظام جامع مفهومی است و مانند هر نظام مفهومی، دربرگیرندة روشی ویژه است که سرشت و کارکرد آن، تعیین‌کنندة محتـوای نظریة اوست. مفاهیم کانونیِ روش‌شناسیِ نظریة عدالت را می‌توان در ایده‌های قراردادگرایی، وضع اولیه، حجاب جهل و تکنیک موازنة تأملی چکیده کرد. چیستی هر یک از این مفاهیم و نسبت آن‌ها با هم و با مفاهیم مهم دیگری که در یک نظریة سیاسی اجتماعی مط...

اگر چه اولین بار واژه «یوتوپیا» را تامس مور، نویسنده و فیلسوف انگلیسی ساخته است، بشر از دیرباز در برابر ناکامی ها، بیدادگری ها و ناهمواری های زندگی سعی کرده است طرح شهری آرمانی را تصویر کند. انگیزه بشر از طرح این شهر خیالی این بوده است که از دردها و رنج های خود بکاهد و معایب و محاسن جوامع را بازگو کند. در کانون بشری، شاعران، فیلسوفان و نویسندگان زیادی چون افلاطون، ارسطو، فارابی، نظامی و... با ط...