معزالدوله بویهی در سال 334هـ.ق بغداد را تصرف کرد و اندکی بعد خلیفه عباسی المستکفی را عزل کرد. دوره آل بویه با توجه به قدرت آن حکومت و نیز عدم تعصب مذهبی ناشی از عدم پایبندی آنها به آیین رسمی، دوره ای درخشان و محیطی آرام برای صاحبان آرا و افکار و مذاهب مختلف فراهم آورد تا به بیان اندیشه های خود بپردازند. در این دوره متکلمین بزرگی از سه مکتب کلامی اشعری، معتزله و شیعی در بغداد و سایر قلمرو آل بوی...

این مقاله سیر تطور اندیشه ولایت و مباحث مرتبط با آن را بر اساس امهات کتب نثر صوفیه نشان می دهد؛ گرچه در برخی موارد از اشعار بزرگان عرصه عرفان نیز بهره می گیرد.به سبب گستردگی فضای کار، پایه تحقیق عمدتاً بر آثار نثر بوده است؛ آن هم آثاری که در حوزه جغرافیایی دو مکتب عرفانی خراسان و بغداد آن روزگار شکل گرفته اند و اگر در این میان از مکتب عرفانی این عربی،برخی شاگردان او و آثارشان- که مربوط به حوزه ا...

معزالدوله بویهی در سال 334هـ.ق بغداد را تصرف کرد و اندکی بعد خلیفه عباسی المستکفی را عزل کرد. دوره آل‌بویه با توجه به قدرت آن حکومت و نیز عدم تعصب مذهبی ناشی از عدم پایبندی آنها به آیین رسمی، دوره‌ای درخشان و محیطی آرام برای صاحبان آرا و افکار و مذاهب مختلف فراهم آورد تا به بیان اندیشه‌های خود بپردازند. در این دوره متکلمین بزرگی از سه مکتب کلامی اشعری، معتزله و شیعی در بغداد و سایر قلمرو آل بوی...

فقه شیعه در سیر تحول و تطور خود به اقتضای عناصر زمان و مکان برای ایفای رسالتش دوره هایی را گذرانده،و بر این اساس در هر عصری ویژگیهای خاصی داشته است. یکی ازآن دوره ها عصر درخشان مدرسه بغداد است،که علمای بزرگی چون ؛ شیخ مفید ،سید مرتضی و شیخ طوسی مکتب تازه ای را پدید آوردند. آنها با بنیاد نهادن آنمکتب بر پایه منابع عظیم کتاب و سنت، روش عقلی را نیز با دور اندیشی ویژه ای در قالب شیوه های نو واردعرص...

در بخش نخست این مقاله، دیدگاه رشر در دسته‌بندی منطق‌دانان دوره‌ اسلامی که در درجه نخست بر تضاد میان منطق‌دانان مکتب بغداد و ابن‌سینا و پیروانش مبتنی است، مورد بررسی قرار می‌گیرد و به برخی از نارسایی‌های آن اشاره می‌شود؛ پس از آن، دو خوانش متفاوت از الگوی نُه بخشی- دو بخشی تحت عناوین «کلاسیک» و «حداکثری» معرفی می‌شوند؛ در خوانش «کلاسیک»، صرفاً به ترتیب و انسجام مباحث منطقی و حذف یا عدم حذف مبحث مق...

چکیده: شهر بغداد باترکیب و ساختاری سیاسی واقتصادی در زمره مشهورترین پایتخت های اسلامی قرار دارد.جاذبه های سیاسی ،علمی و فرهنگی بغداد بویژه در دوره نخست خلافت عباسیان به حضور پرشمار جعیت و به تبع آن بالاگرفتن مطالبات اقتصادی و شکوفاشدن و رونق گرفتن فعالیت های اقتصادی منجرشد.شکل گیری نهاد بازار به عنوان یکی از اصلی ترین بخش های اقتصادی شهر بغداد نقش مهمی در تأمین نیازهای جامعه ایفا کرد.گزارش های ...

چکیده فارسی دولت طاهریان، اولین دولت نیمه مستقل اسلامی ـ ایرانی است که در شرق ایران به وجود آمد. بنیانگذار این دولت ، طاهر بن حسین، سردار مأمون می?باشد که بر امین پیروز شد و خلافت را به مأمون انتقال داد. این خاندان شامل فرزندان طاهر و پسر عموهایشان (مصعبیان) بوده در خراسان حکومت کردند، و در بغداد نیز صاحب منصب شرطه یا نایب خلیفه بودند.? هنگامی که حکومتشان در خراسان روبه زوال رفت، قدرتشان در بغ...

قاعده لطف از قواعد مهم کلامی است که مکاتب مختلف کلامی در اسلام، آن را در اثبات بعضی از اصول اعتقادی اساسی خود، به کار گرفته اند. متکلمان امامیه اصل امامت را و متکلمان معتزلی لزوم وعد و وعید را که از اصول اساسی این مکتب است از طریق قاعده لطف اثبات نموده اند، اما متکلمان اشعری و بعضی از معتزله بغداد این قاعده را انکار نموده و به ابطال آن پرداخته اند.  هدف از نگارش این مقاله این است که، با توجه به...

ابوحیان در نحو بیشتر به مکتب بصره تمایل دارد و روش سیبویه را الگوی خویش قرار می دهد اما به شکل تعبدی از علمای بصره پیروی نمی کند . او در اصول نحوی برخلاف کوفیان عمل می کند و از هیچ قبیله ای شاهد نمی آورد مگر اینکه لهجه آنها خالص بوده و با عجمه و لکنت نیامیخته باشد. ابوحیان همیشه موضع مخالف در برابر کوفیان ندارد بلکه در مواردی که آنان را بر حق می بیند با آن ها موافقت می نماید . نظر نحوی ابوحیان ...

قم، کوفه و بغداد به عنوان کانونهای اصلی فعالیتهای علمی شیعیان در قرن دوم تا چهارم هجری، جایگاهی ویژه در مطالعات شیعه پژوهی دارند. اما «حوزه علمی اهواز» هم به عنوان یکی از مدارس مهم و کهن شیعه در ایران شایسته یادکرد است که به استناد منابع تاریخی، حدیثی و تراجم، نمایندگان قدرتمند و مشهوری در تاریخ فقه و حدیث شیعه داشته است. این مقاله بر آن است با نگاهی تاریخی و پس از مروری بر ریشه های تشیع اهوا...