دوره ی مغول و تیموری، از مهم ترین دوره های شاهنامه سرایی و تاریخ نویسی منظوم در ایران است و منظومه های تاریخی بسیاری در این دو دوره به وجود آمده اند که بیشتر آنها به تقلید از شاهنامه ی فردوسی و بر اساس تاریخ های منثور سروده شده اند. منظومه ی شهنشاه نامه، سروده ی احمد تبریزی، یکی از تاریخ سروده های این دوره در باب تاریخ مغولان و احوال چنگیزخان و جانشینان او تا عهد سلطان ابوسعید بهادرخان است که ک...

عناصر داستان های امروزی با توجه به درون مایه و محتوای داستان های معتنابه معاصر، توجیه پذیر است و ساختار، متناسب با چگونگی درون مایه شکل می پذیرد. منظومه آرش کمانگیر از آثار حماسی و اسطوره ای ایران باستان است که در دوره معاصر توسط سیاوش کسرایی به نظم در آمده، کارکردی سیاسی – اجتماعی به خود گرفته است. به جز توجه به دلایل آگاهانه و بصیرت هنرمندانه ای که سراینده اثر برای انتخاب نظم به جای نثر و هم ...

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناخته ادب حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویس موجود از آن با نام های شاهنامه اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سراینده شیعی متن ناشناس است و بنابر قراینی اثر خویش را در عصر صفویان و در شصت سالگی ـ و شاید یکی دو سال پیش و پس ـ به نظم درآورده است. داستان منظومه در زمان پادشاهی کیخسرو در ایران و پیامبری حضرت سلیمان(ع) روی می ده...

قاسم بستانی[1] فاطمه بهشتی[2] یکی از مفاهیم مورد توجه دانشمندان و اندیشمندان سیاسی در نظام‏ها و ایدئولوژی های سیاسی اجتماعی گوناگون، عدالت بوده و در این باره آراء و نظرات گوناگونی در مورد شاخصه‏ها و ویژگی های اساسی این مفهوم بیان گردیده است. با ظهور دین مبین اسلام و جهان‏بینی خاص این مکتب در نگاه به انسان و جامعه و هم چنین سیره پیامبر گرامی اسلام| و ائمه معصومین^ در اجرای این جهان‏بینی الهی، شا...

عمر منظومه شمسی از جهان بیشتر نبوده و انبساط آن از یک تلالو نوری در حدود 12 تا 18 بیلیون سال قبل آغاز گردیده است. ما تصمیم داریم داستانمان را از دوران طفولیت جهان آغاز کنیم. در ابتدا جهان انرژی محض بود و هیچ نوع ماده جامدی در آن وجود نداشت، به سرعت این انرژی به صورت متراکم برای ساختن خرده­ های انرژی ای که در چرخش به صورت الکترون­ها و هسته ­های هیدروژن و هلیوم بودند شکل گرفتند. وقتی دنیای جوان م...

آیا انسان تنها موجود این جهان پهناور است یا این که در جایی دیگر موجودات هوشمندی نیز وجود دارد؟ این سوال همواره از جانب فیلسوف­ ها مطرح شده و مردم در هر دوره از تاریخ به آن جواب ­های متفاوتی داده­ اند. حال پاسخ ما در مقابل این پرسش چیست؟ امروزه ستاره ­شناسان به وسیله پیشرفت تکنولوژی و کامپیوترهای مدرن توانسته ­اند در این زمینه بیش از گذشته به موفقیت­ هایی دست یابند. در این مقاله یافته­ های...

یکی از رویکردهای مهم نقد آثار ادبی، نقد کهن‌الگویی است که ریشه در نقد روان‌شناسی ژرفانگر دارد. این رویکرد که بر پایه اندیشه‌های کارل گوستاو یونگ شکل گرفته است، به بررسی انواع کهن‌الگوها در ضمیر ناخودآگاه بشر اختصاص دارد. به اعتقاد یونگ، علت تکرار مضمون‌های اسطوره‌ای را باید در نوعی تجربه همگانی جست‌وجو کرد که در همه نسل‌ها تکرار شده است. منظومه بانوگشسب‌نامه سرشار از کهن‌الگوهای مختلف است. بانو...

شهریارنامه یکی از منظومه­های پهلوانی نسبتاً مفصل پس از شاهنامه­ فردوسی است که آغاز و انجام آن افتاده است. این منظومه تنها منظومه­ پهلوانی پس از شاهنامه است که به یکباره و بدون هیچ مقدمه­ای آغاز می­شود و بی­فرجام به پایان می­رسد و چندان توفیقی در میان عامه­ مردم نداشته است. به نظر می­رسد دشواری ابیات، گسستگی پیوند معنایی میان بخش­های مختلف داستان، افتادگی­های روایت به ویژه در آغاز و پایان داستان ...

عناصر داستانی یکی از معیارهای ادبی است که درباره بخش های تشکیل دهنده داستان و ویژگی های آن بحث می کند به همین دلیل با توجه به آن می توان جنبه هایی از آثار داستانی را نقد کرد. منظومه های فارسی نیز از آنجا که روایتی داستانی دارند می توان با استفاده از این عناصر بهتر شناخت و به میزان موفقیت نویسندگان این آثار در ارائه مطلب به مخاطب پی برد. منظومه خسرو و شیرین نظامی یکی از بهترین و مهمترین منظومه ه...

بهمن نامه متنی حماسی در سرگذشت بهمن پسر اسفندیار است. دکتر عفیفی مصحَّح این منظومه نام شاعر آن را ایران شاه بن ابی الخیر ضبط کرده است و دکتر متینی مصحَّح کوش نامه- منظومه ای دیگر از این شاعر- نام او را با دلایلی ایران شان بن ابی الخیر درست دانسته است. تاریخ دقیق نظم بهمن نامه نیز روشن نیست و پژوهش گران گفته اند که در قرن پنجم - اواخر قرن پنجم و یا اوایل قرن ششم - به نظم درآمده است. بنابراین هنوز در...