بر اساس دیدگاهی که در میان بخشی از پژوهشگرانِ حوزه حافظ شناسی رایج شده است، حافظ در دوره‌ای از زندگی خود به کار «دیوانی» می‌پرداخت و از جمله مأموران و کارگزاران تشکیلات اداری و دیوانی بوده است. بررسی دقیق استنادات و شیوه استنباط‌های صورت گرفته، ضرورت بازبینی ‌‌‌این دیدگاه را بیان می‌کند. ‌‌‌این پژوهش در پی پاسخ به‌‌‌این پرسش­ها است که دیدگاه اشتغال حافظ به دیوانی بر چه پایه و اساسی استوار شده اس...

ساختار سیاسی، اداری، قضایی و نظامی خلافت پانصد ساله عباسی از جهات گوناگون قابل بررسی است. زمانی که عباسیان قدرت را به دست گرفتند، حاکمیت پاتریمونیال عباسی شکل گرفت. با تثبیت قدرت سیاسی و گسترش ساختار اداری و نظامی خلافت، دولت ویژگی نظام پاتریمونیال ـ بوروکراتیک یافت. پس از گذشت یک سده از عمر حکومت، به تدریج شاهد استقلال والیان، افول اقتدار خلیفه و ضعف تشکیلات اداری و سیطره نظامیان هستیم. خلیفه ...

وجود تشکیلات اداری و حکومتی در ایران باستان بلاشک بر می گردد به زمان امپراتوری بزرگ هخامنشیان که از نظر دودمان « هخامنشی » و از طایقه ی « پاسارگاد » یکی از طوایف مهم قبیله ی پارس و از نظر ملّیت آریایی و ایرانی بودند توانستند تشکیلات اداری و دولتی منظم و همراه با شیوه های جدید که در عصر باستان بی نظیر بود را بوجود آورند. ایشان جایگزین دولت های بزرگی مانند سومر، کلده، آشور و دولت آریایی ماد گردیدن...

دیوان کاشغری، گرچه بیشتر در زمینۀ زبان و ادبیات ترکی به رشتۀ تحریر درآمده است،لکن مقدمۀ نسبتاً طولانی آن در تاریخ ترک و گویش های ترکی و نیز اطلاعات قابلتوجه در تاریخ سیاسی، ادبی، اجتماعی، فرهنگی و جغرافیای تاریخی و اصطلاحاتدیوانی در سده های چهارم و پنجم هجری، که مؤلف خود از افراد دخیل در سازمان هایحکومتی بوده است، این اثر را در ردیف منابع مهم خاصّه در زمینه های تاریخی وجغرافیایی و تشکیلات اداری ا...

تشکیل دولت‌های متعدد در تاریخ ایران اسلامی و دوام حاکمیت آن‌ها، به عوامل مختلفی بستگی داشته که تشکیلات اداری و دیوانسالاری، مهم‌ترین آن‌ها بوده است. در این تشکیلات، ایرانیان و خاندان‌های معتبر و مشهور دیوانی نقش پررنگی داشته‌اند. تشکیل دولت صفوی موجب شد تا بار دیگر، ایرانیان در تشکیلات اداری حضور یابند؛ به‌دنبال‌آن، خاندان‌های جدیدی نیز وارد عرصه دیوانی شدند که شایستگی و توانمندی چشمگیری را از ...