این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی به توصیف چگونگی بازبینی حالت‌های ساختاری فاعلی، مفعول رایی، ازی، برایی، بایی و به‌ای و نقش‌های تتا می‌پردازد. پیکرۀ مورد بررسی 182 جملۀ دارای فعل مرکّب متعدّی است که در چارچوب فرضیه‌های موجود در برنامۀ کمینه‌گرا تحلیل می‌شود. تمامی‌حالت‌های ساختاری در رابطۀ هسته - مشخّص‌گر بازبینی و به محض ادغام با هستۀ گروه، نقش تتای آنها بازبینی می‌شود. برخلاف فرضیه‌های کمینه‌گرا...

پسوندهای شخص و شمار در گویش لکی دلفان توزیع گسترده‌ای دارند و می‌توانند به گروه­های اسمی فاعلی و مفعولی، حروف اضافه و فعل اضافه شوند. رفتار نحوی یکسان فاعل بندهای لازم و متعدی و تقابل آنها با رفتار نحوی مفعول بند متعدی نشان می‌دهد که پسوندهای مذکور را نمی‌توان نشانة ساخت ارگتیو در این گویش تلقی کرد. به علاوه، شواهدی مانند حضور این پسوندها بر روی حروف اضافه، علاوه بر افعال، اولویت میزبانی ستاک ف...

با ملاحظۀ مبحث حرف اضافه در منابع دستوری زبان فارسی معلوم می‌شود، پنج حرف اضافة بسیط «به، با، بر، از، در» رفتار دستوری چندگانه دارند؛ یعنی گاهی کلمه‌ای مستقل‌اند و متمم می‌سازند و گاه فقط جزئی از یک کل یکپارچه‌اند و متمم نمی‌سازند. اگر کلمۀ پس از آن‌ها متمم باشد یا خاص است یا عام. متمم خاص همان مفعول با‌واسطه است و فقط با فعل متعدی لازم المتمم می‌آید اما متمم عام هرگز مفعول به حساب نمی‌آید ...

 رده­شناسی شاخه­ای از زبان­شناسی است که به مطالعۀ شباهت­های ساختاری بین زبان­های مختلف بدون درنظر گرفتن پیشینۀ آنها می­پردازد. تاکید مطالعات رده­شناختی بر همگانی­های زبانی می­باشد. مؤلفه­های بیست­وچهارگانه درایر یکی از همگانی­های اساسی در مطالعۀ ترتیب واژه است. در پژوهش پیش­رو با تاکید بر این مسأله که رده­ها هرگز قطعی نخواهند بود، به مشخص کردن ردۀ زبان گیلکی بیه­پسی و مقایسۀ آن با زبان فارسی پر...

هدف از نگارش این مقاله، به­دست‏دادن تحلیلی جامع از نحو ساخت کنایی برپایۀ مشاهدات داده­های زبان کردی است. در این پژوهش، با استناد به سیر تاریخی فعل‏های کنایی و همچنین ذکر شواهدی از ساخت­های شبه­کنایی، مانند گزارۀ­ «داشتن»، گزارۀ «خواستن»، شکل مجهول تز فعل‏های دو‏مفعولی و نمونه­های مشابه از لهجۀ هورامی، استدلال کرده‏ایم که الگوی کنایی، در ساخت‏هایی نمایان می‏شود که فعل متعدی (کنایی) نتواند به مفع...

حدیث اریکه مشهورترین و پراستنادترین دلیل روایی وحیانی خواندن سنت پیامبر واپسین (ص) است. در برخی از متن های این حدیث، به روایت از پیامبر خدا (ص) این گزاره آمده است که «اوتیت الکتاب و مثله معه؛ به من کتاب و همسان آن، به همراهش داده شده است». شماری از دانشیان، برای وحیانی خواندن سنت به این گزاره از حدیث، استناد کرده اند. در این جستار برآنیم تا بازنماییم که حدیث اریکه، به مثابۀ مستند وحیانی خواندن ...

در این مقاله ابتدا به بررسی ویژگی های نحوی و معنایی تناوب مکانی در فارسی خواهیم پرداخت. سپس با بررسی و تحلیل تناوب مکانی در چارچوب دستور ساختمند و رویکرد کاربرد- بنیاد نشان خواهیم داد در چارچوب این رویکرد و با توجه بیشتر به معنای فعلی و نقش ساخت ها می­ توان تحلیل مناسب­تری از تناوب مکانی و فعل های تناوبی در فارسی ارائه کرد. تناوب مکانی بر اساس این رویکرد حاصل کانونی شدن بخشی از صحنه توصیفی توسط...

واژه­بست­های ضمیری فارسی در جایگاه­های متفاوتی ظاهر می­شوند. در این مقاله به بررسی نقش آنها در کنار فعل پرداخته­ایم و نشان داده می شود که آنها در کنار فعل دو نقش متفاوت دارند. واژه­بست­های فارسی در برخی ساخت­ها، که به افعال مرکب پی­بستی مشهورند، مانند خوابم می­آید، ماتش برد و نظایر آن،که حضور اجباری دارند، به نشانه مطابقه تبدیل شده­اند. آنها حاصل دستوری­شدگی واژه­بست­ها و تبدیل آنها به نشانه مط...

رده­شناسی شاخه­ای از زبان­شناسی است که به مطالعۀ شباهت­های ساختاری بین زبان­های مختلف بدون درنظر گرفتن پیشینۀ آنها می­پردازد. تاکید مطالعات رده­شناختی بر همگانی­های زبانی می­باشد. مؤلفه­های بیست­وچهارگانه درایر یکی از همگانی­های اساسی در مطالعۀ ترتیب واژه است. در پژوهش پیش­رو با تاکید بر این مسأله که رده­ها هرگز قطعی نخواهند بود، به مشخص کردن ردۀ زبان گیلکی بیه­پسی و مقایسۀ آن با زبان فارسی پرد...