در همه کتابهای بلاغی عربی و فارسی «جمله ­های ندا» از نوع انشاء طلبی شمرده شده است و به صرف ذکر حرف «ندا» یا حرف «ندا و منادا» و یا وجود آهنگ و لحن «ندایی» در یک جمله، آن را انشاء طلبی به شمار آورده و دارای معانی و مقاصد ثانوی دانسته­اند. مبحث ندا در زبان، موضوعی قابل تأمل است و با بررسی شواهد مشخص می­شود، ندا اقسامی دارد که نمی­توان برای همة آنها حکم واحدی صادر کرد؛ زیرا هر کدام ویژگی های خاصی ...

در این پژوهش در بر آنیم که نشان دهیم روش متعارفِ کتاب­های دستورِ زبانِ فارسی در ارائۀ معانیِ حروفِ اضافۀ زبانِ فارسی، تنها محدود به فهرست کردن کاربردهای آنهاست بدونِ آن­که از ارتباط میان آن­ها و برانگیختگیِ معانی گفتگویی به ­میان آید. این پژوهش روش کفایت­مندتر را معرفی می­کند که بر پایه یک شبکۀ معنایی مبتنی بر شباهت­های خانوادگیِ نوعِ نخست­محور شکل گرفته است و روابطِ مفهومیِ میان این معانی را نیز ظاهر می­س...

هدف پژوهش حاضر بررسی معانی مختلف حروف اضافه ی مکانی روی، از، در، به و تا از منظر معنی شناسی شناختی بود. در همین راستا رویکرد چندمعنایی قاعده مند تایلر و ایوانز (2003) برای تحلیل داده ها برگزیده شد و ابزار به کارگرفته شده، ابزار معنی شناسی شناختی بودند؛ مانند ابزارهای طرح واره های تصویری، چیرگی معنایی و شبکه ی معنایی. درجهت نیل به این هدف داده ها از متون فارسی و مکالمات روزمره ی فارسی استخراج و ...

چکیدهبیت «نعیم هر دو جهان پیش عاشقان به جوی/ که این متاع قلیل است و آن عطای کثیر» با ضبط‌ها و معانی متفاوتی در تصحیح‌ها و شرح‌های دیوان حافظ آمده است. این مقاله ضمن بررسی این موارد، در پی آن است تا شکل سالم و معنی درستی از بیت ارائه دهد. دو موضوع را شارحان در شرح بیت در نظر نگرفته‌اند؛ یکی بررسی دو ترکیب قرآنی "متاع قلیل" و "عطای کثیر" که معادل نعمت‌های دنیا و آخرت است و دیگر این که شارحان "که"...

پژوهش های مبتنی بر مقایسه زبان های گونه گون، تأثیر به سزایی در کشف حلقه های ارتباطی زبان ها، و رشد فکری و فرهنگی گویشوران آن دارد، بر این اساس، پژوهش حاضر با اتخاذ روش تحلیلی تقابلی به بررسی و مقایسه شش معنی از مهم ترین معانی مشترک میان حروف جر عربی و حروف اضافه فارسی می پردازد، تا بدین وسیله نحوه به کارگیری این حروف و دلالت معنایی آن آشکار شود، و در پی آن وجوه افتراق، اشتراک و اثر پذیری دو زبا...

یکی از مباحث جذاب علمی، بررسی تحولات واژه هاست، پژوهش حاضر نیز بر آن است تا با مطالعه و بررسی کتب نظم از آغاز زبان فارسی تا پایان قرن چهارم هجری و بر اساس نظریات دستور نویسان بنام زبان و ادب فارسی تحولات آوایی، سازه ای و معنایی "و" را مشخص کند. بدین منظور و در راستای تحقق این هدف، علاوه بر کتب نظم دوره ی مورد مطالعه، از 26 کتاب مربوط به دستور زبان فارسی و 3 فرهنگ لغت بهره گرفته می شود تا تحولات...

در این پژوهش "إنّ" و "أنّ" (دو حرف از حروف مشبهه بالفعل) در قرآن کریم بررسی شده است. با توجه به موارد کاربرد إنّ (1634 مورد) و أنّ (313 مورد ) در قرآن کریم، یکی از مبانی مترجم در ترجمه قرآن شناخت معنای صحیح این دو واژه است. مترجم باید دید روشنی از این دو واژه داشته باشد و بداند در هر یک از این موارد چه ترجمه ای از آن دو ارائه دهد تا ترجمه ی او درست، روان و نزدیک به مدلول متن عربی قرآن باشد. برای ...

للحروف فی اللغتین الفارسیة و العربیة دور رئیس فی تغییر معانی الجمل العبارات . و لکل منهما معان شتیّ یدل علیها السیاق و الترکیب و ارتباطها بکل فعل أو شبهه . فحرف « از » کحرف من « حروف الاضافة » یمثّل دوراً رئیساً فی ابراز المعانی العدیدة التی نرید ان نحملها علی الجمل و الالفاظ فهذه الموجزة ترکز ضوء الانتباه علی معانی « از » و استعمالها فی الجمل الفارسیة مع ذکر ما یعادلها فی اللغة العربیة.

زبان فارسی و عربی از دیرباز با هم در ارتباط بوده اند و این ارتباط اغلب موجب تداخل زبانی[1] شده است. علاوه بر بخش واژگان زبان، در بخش صرف، آواشناسی و حتی نحو هم این دو زبان بر روی هم تأثیر گذشته اند. این مقاله که هدفش بررسی یکی از این تداخل های زبانی است، نشان می دهد که بسیاری از کارکردهای حرف « واو » در عربی به فارسی هم منتقل شده است، آن گونه که این حرف آنجا که میان دو اسم دو فعل یا دو جمله قرا...