نوشتار حاضر جهت تبیین سازگاری یا ناسازگاری علم پیشین الهی و اختیار انسان، در اندیشه بوئثیوس و نلسون پایک تدوین یافته است. در این خصوص سعی بر آن بوده است، ابتدا به تدوین برهان حاکی از ناسازگاری علم پیشین خداوند و اختیار انسان، با لحاظ ویژگی‌های لازم برای علم پیشین خداوند، از دید بوئثیوس و پایک پرداخته شود و سرانجام نتیجه گرفته می‌شود براساس قواعد پذیرفته‌شده در فلسفه اسلامی از دیدگاه بوئثیوس، ‌ت...

مشروعیت، یک ویژگی در یک نظام حکومتی است که حاکم به مدد آن، حکمرانی خویش را صحیح می داند و مردم تبعیت از حکومت را وظیفه خود می‌شمارند. مشروعیت پاسخی به این پرسش‌ است که چرا عده‌ای حق حکومت دارند و دیگران موظف به اطاعت از آنانند؟ مسأله مشروعیت، همان پرسش از حق حاکمیت فرمانروایان است. مفسران فریقین به دلیل صراحت آیات مربوط به حکومت، به اتفاق، خداوند متعال را، منشأ ذاتی مشروعیت حکومت می دانند و بر ...

آموزه بداء یکی ازآموزه های اصلی کلام شیعی است، که از دیرباز نظر دانشمندان اسلامی را به خود معطوف داشته است، پاره ای به جهت تعارض این آموزه با علم مطلق الهی به تشکیک و رد آن اهتمام ورزیده اند ، و برخی به تحلیل و توجیه آن همت گماشته اند. در این میان توجه به استعمالات این اصطلاح در کتاب الهی و احادیث مأثور نقشی بنیادین در تحلیل این آموزه دارد ؛ زیرا تنصیص بر این آموزه درگرو فهم عمیق از آموزه های د...

مسأله انتصاب یا انتخاب امام، همواره بخشی از مباحث کلامی مذاهب اسلامی را به خود اختصاص داده است و پژوهش حاضر نیز با روش توصیفی و تبیینی به بررسی نقش مردم و جایگاه بیعت در این مسأله پرداخته است. متکلمان اسلامی، امامت را به "ریاست و رهبری جامعه اسلامی در زمینه امور دنیوی و دینی" تعریف کرده اند؛ و بیعت نیز به معنای پیمان بستن برای فرمان بری و اطاعت است، و بررسی تاریخی و عرفی نشان می دهد که کارکرد آ...

شیخ بهایی از متألهین و دانشمندان قرن دهم و اوایل قرن یازدهم هجری قمری است که علاوه بر اقداماتش در زمینه علم و فرهنگ و بجا گذاشتن آثار بسیار ارزشمندی در زمینه علوم مختلف و همچنین برخی از آثار معماری آن زمان ، توانسته بود از لحاظ سیاسی نقش بسزایی در مشروعیت بخشی به حکام صفوی ایفا کند و به همین دلیل بود که مورد توجه شاه عباس قرار گرفت و توانست به منصب شیخ الاسلامی آن زمان نائل گردد . شیخ بهایی چن...

در قرن بیستم، شاهد نگاه به عدالت به مثابه انصاف، هم‌چون یک نظریه­ اخلاقی، با شالوده­های قراردادگرایی هستیم. در این زمینه، نظریه عدالت به مثابه انصاف با روش تحلیل گفتمان از اندیشه­های خواجه­نصیر شناسایی شده است. به نظر وی، جهان هستی و زندگی اجتماعی، بر مبنای عدل الهی (قوانین الهی در نظام تکوین و تشریع) شکل گرفته و پایداری آن به علت محبت است، اما با فقدان محبت فطری، نیاز به ساخت عدالت به مثابه ان...

بر اساس آموزه‏های قرآنی و روایی، از جمله مسائلی که همواره بشر را با چالش روبه‏رو می‏کند، تنوع ابتلائات و شیوه رویارویی با این سنت الهی است. در منابع روایی شیعی و سنی، در تشبیهی زیبا، «خامة الزرع» بودن مؤمن و یا به عبارتی، انعطاف مؤمنانه به عنوان راهکار رویارویی پیروزمندانه در برابر حوادث خطیر و امتحانات الهی ارائه شده است. این مقاله، با شیوه توصیفی - تحلیلی، با تأکید بر روایت خامة الزرع، انعطاف...

قصۀ طالوت و جالوت در قرآن کریم، همچون دیگر قصه های ذکرشده در قرآن، حاوی عمیق ترین مسائل فلسفی، اجتماعی، جامعه شناسی،اقتصادی، سیاسی، روان شناسی و حقوقی با بیانی شیوا و هنری است. با این مقاله در صدد تحلیل و بررسی «فلسفۀ جهاد» از دیدگاه قرآن هستیم که در داستان «طالوت و جالوت» با بیان هنری ذکر شده است. در این مقاله، اصول «فلسفۀ جهاد و مبارزه» در ده مورد بیان شده است که عبارتند از: نفی اشرافی گری، ...

بحث پیرامون عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه، پس از انقلاب اسلامی بیش از پیش در جامعه علمی کشور مطرح شد و پژوهشگران مختلفی تلاش کردند از نظرگاه‌‌های متفاوت بدان پاسخ دهند. شاید بتوان گفت بیشترین تلاش محققان در این زمینه فهم دیدگاه امام خمینی نسبت بدین موضوع بوده است چراکه فهم نظر ایشان نسبت به عوامل مؤثر در مشروعیت حکومت ولایت فقیه که خود مؤسس آن بوده است، بسیار ارزشمند می‌‌باشد. نگارنده...

رساله حاضر با عنوان « بازشناسی مفهوم قدرت در اندیشه سیاسی امام خمینی » به بررسی دیدگاه های امام خمینی در خصوص قدرت مشروع، ولایت فقیه و مردم سالاری دینی (و پیوند میان دموکراسی و تئوکراسی) می پردازد. برخی از پرسش های این پژوهش عبارتند از: - مبانی و لایه های زیرین اندیشه سیاسی امام ره در زمینه قدرت کدامند؟ - شرایط و حدود قدرت ولی فقیه در جامعه کدامند؟ - امام خمینی چه برداشتی از مفهوم دموکراسی د...