در معماری اسلامی و خصوصاً مساجد توجه اصلی به روح نمازگزار و عالم وحدانیت است؛ بدین سبب کتیبه های قرآنی بیشترین سطوح تزئینی را به خود اختصاص داده است. در این بین، محراب به لحاظ جایگاه آن در معماری مساجد همواره یکی از عناصر پرتزئین معماری بوده است که شامل کتیبه هایی از آیات و مضامین قرآنی است. کتیبه های تزئینی مساجد منبع مهمی برای بررسی دیدگاه ها و تفکرات مذهبی ملهم از آیات قرآنی هستند. این مقاله ...

حمام ها جزئی از بناهای عام المنفعه در دوره اسلامی است، که معمولاً در کنار مساجد جامع و بازار ساخته شده اند. و معمولاً دارای تزئینات متنوعی، که پایه آنها آهک است می باشد. از جمله حمام های که در کنار مساجد جامع و بازار ساخته شده اند، حمام شیخ بهایی است که مربوط به عصر صفوی و عالم بزرگ این عصر، شیخ بهایی است. این حمام در حال حاضر دیگر کاربری اولیه را ندارد و از تزئینات آن چیزی زیادی برجای نمانده است...

بررسی تاریخ جریان‏های فکری نقش مهمی در شناختِ تحولاتِ سیاسی و اجتماعی تاریخ اسلام ایفاء می‏کند. معتزله یکی از مهمترین گرایش‏هایِ فکری قرون اولیه اسلامی هستند که ویژگی برجسته ایشان عقل‏گرایی آنها بود. ایشان که نقش به‏سزایی در باروری اندیشه اسلامی بازی کردند در بخشی از عصر عباسیان یعنی دوران خلافتِ مأمون، معتصم و واثق به عنوانِ ایدئولوژی حاکم بر مخالفانِ خود که عمدتاً فقها و محدثان اهل سنت بودند سخت‏گیر...

در ساخت و ساز عمارت مساجد از بعد اعتقادی و عامل بودن به احکام دینی درگذشته دقت زیادی بعمل می آمده است و هر شخصی صلاحیت مسجد سازی را نداشته است و هرگاه می خواستند کلنگ اولیه مسجد را بر زمین بزنند از متقی ترین و پاک ترین افراد برای این امر استفاده می کردند، یعنی می توان گفت دقیقاً این بخش از آیه 108 سوره توبه:« ..لمسجد اسّس علی التقوی من اّل یوم احق ان تقوم فیه...» در ایجاد بنای مساجد رعایت می گردید...

فضاهای مذهبی از جمله عناصر مهم و تاثیر گذار بر روند شکل گیری سکونتگاهها و شهرها به ویژه شهرهای جوامع اسلامی می باشند. مهمترین نقش این فضاها، تامین زمینه های برقراری تعاملات اجتماعی، انتقال فرهنگ و سنن در جامعه و ساماندهی به کالبد شهرها بوده است. به نظر می رسد امروزه فضاهای مذهبی بویژه مساجد به لحاظ میزان، عمق و گستره عملکردهای (اجتماعی و کالبدی) با نوعی چالش روبرو گشته اند. مسئله اصلی این تحقیق...

تا جایی که آخرین بررسی‌ها نشان می‌دهند، نخستین باری که به آرایه‌ها، تصاویر و زیبایی کتب و متون نوشتاری در تاریخ ایران (و احتمالاً تاریخ جهان) اهمیت داده‌شده در متون دینی مانویت بوده است، زیرا تا پیش از آن نمونه‌ای از آراستن نوشته‌ها در دست نیست، پس طبیعتاً این شیوۀ نوآورانه بر دوره‌های پس از خود نیز تأثیرگذار بوده است. هنگامی‌که ایران با دین اسلام آشنا شد، بسیاری از این دستاوردها را در هنر زیباسا...

شهر اردبیل به عنوان یکی از شهرهای مهم قلمرو تمدن دوران اسلامی معاصر در دهه های اخیر، با رشد شتابان شهرنشینی در دوره‌ی معاصر (از دهه‌ی 1340) مواجه بوده است. این روند منجر به ایجاد عدم توازن در توزیع مناسب فضایی خدمات و فضاهای عمومی شهری شده است. از جمله‌ی این فضاها، مسجد به عنوان یکی از ارکان شهر در دوره‌ی تمدن اسلامی معاصر است. توزیع نامتوازن فضایی مساجد در سطح شهر مسئله و تلاش برای ایجاد توازن...

برای تحقق اصول معماری معرف انقلاب اسلامی و الگوسازی با نگاه ملی و بین‌المللی؛ بایستی شاخصه‌ها و راهبردهای این معماری به ویژه در حوزه مساجد به دقت تدوین و تبیین شوند. لذا سعی شده است با تدوین و تحلیل شاخصه‌هایی برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری و سیاست‌های کلی نظام جمهوری اسلامی ایران، راهبردهایی پیشنهاد گردد که پس از استدلال و کارشناسی اولیه، در اختیار گروهی از خبرگان حوزه معماری قرار گرفته و ا...

حس خلوت در فضاهای عبادی جمعی؛ همچون پرستشگاهها، به عنوان یکی از مهمترین نیازهای روحانی یک عابد برای تمرکز روحی و نهایتا ارتباط مؤثر با پروردگار مطرح است. مساجد دوران اسلامی منطبق بر نگرش اسلامی همزمان به عنوان پایگاهی اجتماعی برای تعاملات افراد با یکدیگر و بستری مطلوب برای تأمل و تفکر و خلوت فردی افراد به منظور ارتباط با پروردگار مطرح بوده اند؛ ولی امروزه شاهد از دست رفتن زمینه های تمرکز حواس و...