چکیـده شیخ «ابونصر روزبهان بقلی شیرازی»، از بزرگترین شخصیت های تصوف ایران در سده ششم هجری است. «کشف الاسرار» وی کتابی است در گزارش و شرح رؤیاها و مکاشفه هایی که در درازنای چهل سال سلوک، بر شیخ روزبهان، رخ نموده اند. یکی از شخصیت های اصلی مکاشفه های روزبهان، حضرت محمّد (ص) است. در این مقاله، به تقسیم بندی گونه های حضور و اثر حضرت محمد (ص) در مکاشفه های روزبهان در کشف الاسرار و توضیح اجمالی آنها پ...

در تاریخ تمدن بشری شخصیتی نافذتر و دوران‏سازتر و انسان‏ سازتر و فرهنگ آفرین‏تر از حضرت خاتم الأنبیاء، محمد مصطفی (صلّی اللَّه علیه و آله و سلّم)، وجود ندارد . به همین دلیل ، شاعران مسلمان پارسی گوی نیز، پس از ستایش خداوند ، مدح پیامبر اسلام را سر لوحه کار خود داشته اند . در طول تاریخ ادب فارسی ، شاعرانی موفق تر بوده اند که از این نماد و سمبل تاثیر گذار، بهترین و بیشترین استفاده را کرده اند. به همین...

این جستار پس از ارائه ی مختصری از زندگینامه ی علامه جارالله زمخشری شاعر قرن پنجم هجری مهمترین درون مایه های دیوان وی یعنی مدح، رثا، غزل، حکمت، شوق، فخر، شکوی وهجا را مورد تحلیل قرار می دهد تا زمینه های کاربرد آنها مشخص گردد. ستایش پیامبر اکرم(ص) پر کاربردترین و صادقانه ترین شعر زمخشری و هجا کمرنگ ترین غرض دیوان شاعر به شمار آمدند

از اغراض شعری که در آثار شاعران شیعی معاصر امام رضا ( ع) نمود بیشتری دارد،می توان به مدح و رثا و نشر فضائل آن حضرت اشاره نمود.آذین بندی سخن و شعر به فضائل و مناقب ائمه ( ع) همواره مورد توجه شعرا ونویسندگان بوده و به گونه ای بیانگر اعتقاد و احترام به این بزرگواران و حریم ولایت وامامت است و از سوی پیامبر (ص) و ائمه (ع) مهر جواز یافته است.دعبل، « سیمای امام رضا ( ع) در اشعار شعرای شیعی معاصرش » ای...

مدایح نبوی از مهمّترین جلوه های شعر دینی است که با آغاز رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) اوّلین جرقه های آن زده شد و در عصر مملوکی بنا به شرایط سیاسی، اجتماعی و ... به اوج شکوفایی خود رسید و به صورت فن شعری مستقلی درآمد. عبدالرحیم البُرَعی یکی از شاعران عصر مملوکی است که در سرودن مدایح نبوی از توانمندی و مهارت بالایی برخوردار بوده به طوری که حدود یک سوم دیوان خود را با مدح و ستایش نبیّ اکرم (ص) مزیّن نمو...

امام علی  بن ابی طالب  (ع) شخصیتی است بی نظیر که شاعران بسیاری از مذاهب گوناگون، اعم از شیعه و سنی، زبان به مدح ایشان گشوده اند. اما پس از کاوش در میان مدایح امیرمؤمنان، به قصیده ای از شاعری گمنام برخوردیم که با وجود برخورداری از قریحۀ شگفت انگیز شاعری و توانمندی و تسلط در شعرسرایی، به ویژه مدیحه سرایی، از نظرها دور مانده و تاکنون بررسی نشده است. از آن جا که این شاعر عراقی در عصر عثمانی و دورۀ ...

مدایح نبوی بخش عظیمی از میراث ادبیات و شعر عربی را تشکیل میدهد و از گذشته تاکنون قصاید فراوانی در این زمینه سروده شده است و شاعران بسیاری با اغراض گوناگون به مدح پیامبر اکرم و بیان ویژگیها و شخصیت برجست? ایشان در اشعارشان پرداختهاند. به دلیل شخصیت بی بدیل پیامبر اکرم این اشعار از ابتدا اهمیت ویژهای یافته و در مجموعههای بسیاری گردآوری شده است. از جمل? این مجموعه ها کتاب المجموعه النبهانیه فی الم...

شعر مدحی از نخستین موضوعات مورد توجّه شاعران از آغاز پیدایش شعر فارسی به شمار می-رود. بر مبنای خصایص تاریخی ایران و بازتاب مسائل اجتماعی- سیاسی آن در ادبیات فارسی، مدیحه-گویی از موضوعات و شاخصه های ادبی مورد نظرو علاق? شاعران پارسی گوی بوده است. به طوری که تا مدّت ها مهم ترین موضوع شعر پارسی و عرصه ای مناسب برای رقابت شاعران درباری به شمار می آمد. نگاهی به ادوار شعر مدحی بیانگر عصری روشن در شعر...

اسماعیل بن عباد، ملقب به صاحب، وزیر فرهیخته و شاعر برجستة ایرانی و عربی سرای قرن چهارم است. صاحب ادیب و سراینده ای متعهد و شیعی است، که در بسیاری از اشعار خود تعهد و پای بندی اش را به مذهب شیعه و دفاع از حقانیت اهل بیت علیهم السلام نمایان کرده است. وی شیفتة اهل بیت، به ویژه حضرت علی  (ع) است. یکی از قصاید مشهور و برجستة صاحب در مدح حضرت «قصیدة لامیّه» است. ابن عباد در این قصیده به بیان مناقب و ف...

بازخوانی گزارش‌های تاریخی حاکی از آن است که ابن‌سلام در سال نخست هجری مسلمان شد؛ اما در غزوات و رویدادهای شاخص عصر پیامبر(ص)، نقش درخور توجهی ایفا نکرد. در حالی که پس از رحلت پیامبر(ص)، با نزدیکی به دستگاه حکومت، به عنصری مؤثر تبدیل شد. چنان‌که در دوران ممنوعیت گسترش حدیث، جواز نقل روایت یافت و آشکارا از عملکرد خلفا، به ویژه در شورش علیه عثمان، دفاع می‌کرد. در مقابل، خلفا و بنی‌امیه نیز با انگی...