بررسى مباحث کلامى در تفسیر »مجمع البیان« اثر طبرسى است. نویسنده نخست به چگونگى طرح مباحث کلامى در مجمع البیان پرداخته و از چند نکته سخن گفته است: 1- مباحث کلامى به سه شکل مطرح است؛ الف - تعریف مفهوم، ب - اثبات یا نفى، ج - دفاع از یک عقیده و رفع شبهه. 2- دو بخش نخست حجم بیشترى از قسم سوم دارد با این تفاوت که بخش اول تکرار نشده است امّا بخش دوم از زوایاى گوناگون تکرار شده است. 3- نوک پیکان انتقاد...

 بررسى و نقد جایگاه و نقش اسباب نزول در تفسیر »مجمع البیان« اثر حسن بن فضل طبرسى است. این تفسیر که در 536 ه .ق. به نگارش در آمده از جمله مهم‌ترین تفاسیر جامع شیعه است.  در این تفسیر، بیان علل و اسباب نزول آیات زیر عنوان »النزول« در کنار سایر مطالب آمده است. طبرسى معتقد است اسباب نزول، سبب محدودیت آیات نمى‌شود، بلکه قرآن کریم عمومیت دارد. شیوه او در نقل اسباب نزول به صورت گزارشى بوده و از 259 م...

هدف از پژوهش حاضر، گونه‌شناسی و دسته‌بندی روایات با کارکرد تاریخی در تفسیر مجمع‌البیان است. الگوی مورد استفاده در این مقاله، گونه‌شناسی مبتنی بر روش است. گونه‌شناسی مبتنی بر روش در حوزۀ تفسیر قرآن الگویی است که با توجه به سه نوع رویکرد رابطه‌نگرانه، کارکرد‌گرایانه و ساختار‌گرایانۀ دانشمندان علوم حدیث به گونه‌بندی و تحلیل گونه‌ها می‌پردازد. در مطالعۀ حاضر این نوع از گونه‌شناسی رویکردی توصیفی ـ ت...

دراین مقاله بعد از ترجمه ای تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سیر آیهء کریمه بسم الله الرحمن الرحیم در نزول آمده و اشاراتی دهگانه به عقائد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسیر با. و إسم و الله و معانی آنهادرکتابها و تفاسیر ادبی وکلامی شیعی و سنی، چون جامع البیان طبری و التبیان شیخ طوسی، و مجمع البیان طبرسی والکشاف زمخشری، والجامع لاحکام القرآن قرطبی و انوارالتنزیل قاضی بیضاوی و ال...

دراین مقاله بعد از ترجمه ای تفسیرگونه به نثر و نظم از نگارنده، سابقه و سیر آیهء کریمه بسم الله الرحمن الرحیم در نزول آمده و اشاراتی دهگانه به عقائد محدثان و مفسران رفته است. سپس شرح و تفسیر با. و إسم و الله و معانی آنهادرکتابها و تفاسیر ادبی وکلامی شیعی و سنی، چون جامع البیان طبری و التبیان شیخ طوسی، و مجمع البیان طبرسی والکشاف زمخشری، والجامع لاحکام القرآن قرطبی و انوارالتنزیل قاضی بیضاوی و ال...

مجمع البیان و روض الجنان دو تفسیر مهم شیعی، متعلق به قرن ششم هجری قمری می باشند که در ادامه سنت تفسیری سترگ شیعه پس از شیخ طوسی و تحت تأثیر تفسیر تبیان تدوین شده اند. اثر مهمی که از اهم منابع تفسیری این دو بوده است. روش مولفان این دو تفسیر، روش عقلی- اجتهادی است و سعی نموده اند که با تدبر در آیات و استفاده از منابعی چون قرآن، روایات و علوم لغت تفسیری جامع را ارائه نمایند. از ویژگی های مهم و ب...

بررسی نظرگاه های ویژه علامه طبرسی در اصول، فقه، کلام و لغت است. نگارنده پس از ترسیم فضای تفسیرنویسی در عهد علامه طبرسی به سراغ آرای انفرادی وی در حوزه اصول، فقه، کلام و لغت رفته است. در ساحت اصول، متفردات طبرسی از دیدگاه نگارنده سه چیز است، جواز استعمال لفظ در بیشتر از یک معنی، حجّت نبودن مفاهیم و حجت نبودن خبر واحد. در قلمرو فقه نیز شیخ طبرسی، در سرایت حرمت از راه رضاع وحدت محل را شرط ندانسته ا...

بررسی مباحث کلامی در تفسیر »مجمع البیان« اثر طبرسی است. نویسنده نخست به چگونگی طرح مباحث کلامی در مجمع البیان پرداخته و از چند نکته سخن گفته است: 1- مباحث کلامی به سه شکل مطرح است؛ الف - تعریف مفهوم، ب - اثبات یا نفی، ج - دفاع از یک عقیده و رفع شبهه. 2- دو بخش نخست حجم بیشتری از قسم سوم دارد با این تفاوت که بخش اول تکرار نشده است امّا بخش دوم از زوایای گوناگون تکرار شده است. 3- نوک پیکان انتقاد ...

معناشناسی واژه های قرآن یکی از اساسی ترین پایه های فهم و تفسیر دقیق قرآن است. دست یابی به معنای یک واژه در قرآن از ریشه شناسی آغاز می شود و پس از بررسی سیر تطور آن، مفهوم واژه در حوزه معنایی خاصی که در آن قرار گرفته، روشن می شود. اما صِرف بررسی لغت برای تعیین مقصود قرآن کافی نیست چرا که معنای دقیق واژه، تنها در بافت خود قابل توصیف خواهد بود، لذا توجه به بافت زبانی و موقعیتی در تبیین معنای آیات ا...

دانش مفردات، دانشی است که به بیان معانی واژه های قرآن می پردازد. این دانش از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا لازمه تفسیر صحیح قرآن کریم، قبل از هر چیز شناخت دقیق معانی واژگان آن است. شناخت واژه های قرآن از زمان پیامبر (صلی الله علیه و آله) وجود داشته و همواره از طرف خود مسلمانان عرب برای فهم معانی آیات قرآن در مورد مفردات آن از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسش هایی می شده است. به دلیل اهمیت د...