یکی از کاربردی­ترین ابزارهای استنباط احکام در فقه و حقوق اسلامی، احراز دلالت لفظ بر اطلاق از طریق «مقدمات حکمت» است که این نوشتار به بررسی زوایای مختلف آن می­پردازد. در این راستا، نظریات اصولی پیرامون وضع الفاظ مطلق، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و از بین اقوال قدما و متأخرین، پنج مقدمه تحت عناوین زیر: «در مقام تمام بیان مراد بودن متکلم، عدم قرینه بر تقیید، عدم قدر متیقن در مقام تخاطب، امکان اطلا...

از مسائل مهم سیاست، مشروعیت حکومت و تلاش برایتأیید و تصدیق آن است. این مقاله، در صدد بررسی دیدگاه دو اندیشمند و متکلم بزرگقرن سیزدهم، توماس آکوئیناس قدیس و خواجه نصیرالدین طوسی دربارۀ مشروعیت حکومت است(مسئله)؛ موضوعی که تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. با توجه به پرورش آکوئیناسدر سنت مسیحی– اروپایی و خواجه نصیرالدین طوسی در سنت اسلامی– ایرانی در پی پاسخبه این پرسش دارد که اندیشه های این دو مت...

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه ای از افعال شده اند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع...

ابوهلال عسکری در میان علمای نقد و بلاغت قبل و هم عصر خود‘اولین کسی است که مباحث نقد و بلاغت را در کتاب الصناعتین درهم آمیخته ‘ویژگی بلاغت و پیام رسانی هر سخن را مورد نقد قرار داده‘معتقد است که متکلم برای الهام بخشی وتآثیر بر روح و روان مخاطب ‘ علاوه بر نیاز به ابزار فنی‘ نیازمند آن است که خداوند موهبتی طبیعی وفطری در او به ودیعه نهاده باشد‘ وگرنه سخنش به تکلف و تصنع متصف می گردد. به همین جهت بر...

چکیده: مباحث کلامی ازجمله موضوعاتی است که در ساختار متون سنت اول عرفانی جایگاه ویژه‌ای دارد. عرفا در این منابع مجالی برای طرح دیدگاه‌های کلامی خود می‌یابند. با توجه به اینکه مرز مشخصی برای تشخیص مباحث کلامی و عرفانی در این متون وجود ندارد، مسائل این دو حوزه در برخی تحقیقات عرفانی با یکدیگر درهم آمیخته است. بررسی این دو حوزه در متون سنت اول عرفانی نشان می‌دهد برای شناخت این تفاوت‌ها توجه به چند ...

ابوهلال عسکری در میان علمای نقد و بلاغت قبل و هم عصر خود‘اولین کسی است که مباحث نقد و بلاغت را در کتاب الصناعتین درهم آمیخته ‘ویژگی بلاغت و پیام رسانی هر سخن را مورد نقد قرار داده‘معتقد است که متکلم برای الهام بخشی وتآثیر بر روح و روان مخاطب ‘ علاوه بر نیاز به ابزار فنی‘ نیازمند آن است که خداوند موهبتی طبیعی وفطری در او به ودیعه نهاده باشد‘ وگرنه سخنش به تکلف و تصنع متصف می گردد. به همین جهت بر...

در قسمت ورودی شرقی مسجد جامع کبیر یزد دهلیزی با پلان مربع به مساحت تقریبی 50 متر مربع وجود دارد که در حاشیه مستطیل شکل دور زیر سقف آن کتیبه‌ی شعری عربی به رنگ آبی و خط ثلث بر روی گچ در یازده بیت، مورخ به سال 777 هجری نقاشی شده است. این کتیبه به علت گذشت زمان ساییده شده و قسمت هایی از متن آن از بین رفته است. ایرج افشار، با استناد به کتاب‌های تاریخ جدید یزد و جامع مفیدی، از کتب تاریخی قرن نهم هجر...

  متکلمان اسلامی در اثبات عقاید دینی و پاسخ به شبهات بر منهج واحد و روش خاصی سیر ننموده‌اند. از این‌رو، در این مقاله سعی شده است روش کلامی صدوق و مفید و مبانی روش کلامی این دو متکلم نامدار شیعی که یکی نماینده مکتب قم و دیگری نماینده مکتب بغداد بوده‌اند، بررسی و تطبیق گردد و بدین ترتیب، جایگاه عقل و نقل نزد این دو اندیشمند کلامی روشن شود. سپس، میزان بهره‌گیری این دو متکلم از عقل و نقل در تبیین م...

 با آنکه دیدگاه پولس در بارة شریعت هستۀ اصلی الهیات او را تشکیل نمی‌دهد، اما این موضوع یکی از بحث برانگیزترین و در عین حال پردامنه‌ترین مباحث الهیاتی است. بسیاری از الهی‌دانان و متکلمان بر این عقیده‌اند که او منکر شریعت، و به‌ویژه شریعت موسوی بود و به تعبیری او شریعت را عامل رهایی نمی‌شناخت. برخی دیگر نیز او را تحریف کنندۀ تعالیم مسیح می‌دانند. اما به واقع آرای او در بارۀ شریعت برخاسته از نوع م...

در هر زبان و گویشی اسلوب های خاص در برابر متکلم و نویسنده قرار دارد که بوسیله ی آن ها میتواند کلم خود را با تاکید به مخاطب برساند تاکید و کاربرد آن در قرآن از جمله مباحث علوم قراآنی است که مفسران و بلاغت شناسان بدان پرداخته اند