در تاریخ تفکر اسلامی، روش های مختلفی برای اثبات عقاید دینی و شیوه فهم و تفسیر آیات و احادیث مرتبط با معارف وجود داشته است. گاهی در فهم دین، بر عقل تأکید شده، گاه بر نقل و گاه بر هر دو. ابن تیمیه، از متکلمان و فقهای قرن هفتم هجری، رویکردی افراطی در نفی عقل و کاربرد آن در فهم معارف اسلامی دارد. این نگاه از سویی، ناشی از مبانی و پیش فرض های وی و از سوی دیگر، برای پرهیز از پیامدهایی عقل گرایی است. ...

سبک شناسیِ زبانی از رویکردهای نوین زبان شناسانه در بررسی متون است که شیوه بیان متمایز در هر متن را تحلیل می کند و هدف و تأثیر آن را بررسی می کند. در این دانش فرض است که هر متن مختصات زبانی متمایزی دارد که از سویی به آن فردیت می بخشد و از سوی دیگر آن را به دیگر متون پیوند می دهد. از دیدگاه سبک شناسانه، متون بنا به مختصات همگرایی که دارند در دسته های قابل تشخیصی، یعنی در چارچوب گونه های متون، کنار...

ترجمه متون دینی به­ دلیل ویژگی­های خاص این متون، مبانی نظری ویژه­ای به­ همراه دارد. این متون به دو دستة وحیانی و غیر وحیانی تقسیم می­شوند که حساسیت هر یک در گذر از ترجمه با دیگری متفاوت است. کتاب نهج البلاغه از متون دینی غیر وحیانی اسلامی است. از ترجمه­های بنام آن یکی اثر سید جعفر شهیدی و دیگری اثر محمد دشتی است که سبک ترجمة هر یک از آن­ها با دیگری تفاوت دارد. نتایج بررسی مقایسه­ای موردی این دو...

یکی از شیوه های بررسی و نقد متون ادبی، بررسی ارتباط آن با متونی است که پیش از آن نگاشته شده اند. بر اساس این نظریه که تناص یا بینامتنی نامیده می شود، هیچ متنی مستقل نبوده و برآیندی از تاثیر متون دیگر است که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم در ذهن نویسنده اثر نموده و متن وی را دستخوش تحول نموده است. این نظریه در اواخر دهه شصت توسط ژولیا کریستیوا با تاثیر پذیری از آرای میخاییل باختین، ارائه شد.ابو اس...

هدف از این پژوهش بررسی میزان توجه به مولفه های هوش معنوی در کتب درسی تعلیمات دینی و تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی ایران بوده است. در این پژوهش از روش توصیفی برای شناخت مولفه ها و مباحث اساسی هوش معنوی و از روش تحلیل محتوا برای نقد و بررسی کتب درسی تعلیمات دینی و تعلیمات اجتماعی دوره راهنمایی تحصیلی استفاده شده است. مهم ترین یافته های این پژوهش عبارت بودند از اینکه ضریب درگیری متن با مولف...

فهم درست منابع و نصوص دینی، دغدغه اساسی و همیشگی پژوهشگران اسلامی بوده و هست و از گذشته تا کنون، آنها روش های خاصی را برای فهم صحیح نصوص دینی به کار برده اند. یکی از روش های مهم در این زمینه، «تأویل» است. غزالی در دو دوره فکری خود، دو گونه مواجهه با مسئله تأویل دارد. در دوره اول، مانند غالب متفکران اسلامی، تأویل را ناظر به معنای بعید از لفظ می داند و صرفاً آیات متشابه را تأویل پذیر می شمارد؛ اما...

کتاب دینی زردشتیان اوستا نام دارد. اوستا شامل متونی است که خصوصاٌدر مراسم دینی از آنها استفاه می شودو آنرا به پنج بخش تقسیم می کنند: یسن ها، ویسپرد، وندیداد، یشتها، خرده اوستا.وندیداد بخشی از اوستاست که از 22 فرگرد تشکیل شده است.لغت وندیداد که صورت قدیم آن vi.da?va.d?taبه معنی کسی است که قانونش جدایی و دوری از دیوان است. فرگرد دوم که موضوع این پژوهش است داستان جمشید و زمستانی مرگبار است که در جه...

فیلیپس از ناشناختارگرایان در خصوص باورهای دینی است. او با طرح ایدۀ مغالطۀ تعالی زبان دینی معتقد است که این زبان واجد خصوصیت غیرارجاعی بودن و غیرتوصیفی بودن و جدا بودن وجود واقعی از وجود منطقی در گزاره‌هایش است. در این مقاله نشان می‌دهیم که توصیفی بودن زبان دینی در نظام فکری وی به این معناست که در زبان دینی هیچ‌گاه نباید جدا از متن دینی، اثبات وجود خدا و سایر شاخص‌های دینی انجام پذیرد، زیرا نحوۀ...

در مباحث مربوط به فهم متون دینی، یکی از مهمترین مسائل مسأله تأویل است. پرسشهای اساسی در این مسأله اینهاست: فرآیند فهم متن دینی مثل قرآن و روایات چگونه شکل می گیرد؟ نقش معارف عرفی و زبان عادی در فهم این متون چیست؟ عقل و یافته های عقل نظری چه نقشی را در این باره بازی می کنند؟ روش شهودی- عرفانی چقدر کارآیی دارد؟ و ... پاسخ ملاصدرا به پرسشهای مذکور موجب شکل گیری دستگاه تأویلی خاصی شده است که در این...

هدف مقاله حاضر بازنمایی هویت دینی در رمان سیاسی اجتماعی «داستان یک شهر» اثر احمد محموداست و مسئله اصلی این مقاله رابطه هنر (رمان) با واقعیت اجتماعی بیرونی به نام هویت دینی است البته با تأکید بر دو رویکرد: 1. نظریه تولید حقیقت؛ 2. نظریه بازنمایی نظریه‌پردازان کلاسیک. بر اساس عناصر داستانی مانند روایت، شخصیت‌سازی، صحنه‌پردازی و دیالوگ که به روش تحلیل گفتمان انجام‌گرفته است، هویت دینی در رمان «داس...