فرآیندهای «افزایش و کاهش معنایی» که نخستین بار از سوی صفوی (1379: 247) معرّفی شد، از جمله ابزارهای مناسب برای توجیه و تبیین بسیاری از پدیده های معنایی از جمله چگونگی شکل گیری معنی برخی ساخت ها و نحوة درک آنها از سوی شنونده است. عملکرد فعّال این دو فرایند در مکالمات روزمرة سخنگویان زبان باعث شده تا «افزایش و کاهش معنایی» به عنوان یکی از فرایندهای مهم معناشناختی و پدیده ای انکارناپذیر در مطالعة همز...

فرآیندهای «افزایش و کاهش معنایی» که نخستین بار از سوی صفوی (1379: 247) معرّفی شد، از جمله ابزارهای مناسب برای توجیه و تبیین بسیاری از پدیده‌های معنایی از جمله چگونگی شکل‌گیری معنی برخی ساخت‌ها و نحوة درک آنها از سوی شنونده است. عملکرد فعّال این دو فرایند در مکالمات روزمرة سخنگویان زبان باعث شده تا «افزایش و کاهش معنایی» به عنوان یکی از فرایندهای مهم معناشناختی و پدیده‌ای انکارناپذیر در مطالعة همز...

صدرالأفاضل قاسم­بن حسین خوارزمی یکی از دانشمندان و ادیبان بزرگ ایرانی و صاحب کتاب الیُمنی فی شرح الیَمینی است که در سال 617ق در یورش مغولان به خوارزم کشته شد. تا آنجا که می دانیم، تنها کسی که شرحی از احوال و آثار او به دست داده، یاقوت در کتاب معجم الأدباست. کتاب الیمینیِ عتبی غیر از اشتمال بر تاریخِ دوره­ای بسیار مهم از دولت غزنوی، از جمله کتابها و مآخذ ادبی مهم سدۀ پنجم ...

برپایی نظام مشروطه در ایران ،بنیان حکومت استبدادی را سست کرده و برای ایرانیان ،آزادی هایی به وجود آورد ،که شامل فعالیت های روزنامه نگاری نیز می شد.در مدتی کمتر از دو سال ،بیش از صد روزنامه در سراسر کشور منتشر شدند،و زمینه تازه ای برای فعالیت های اجتماعی و سیاسی بوجود آمد.که در میان ده ها روزنامه ای که پس از برقراری مشروطیت در ایران منتشر شدند ،تنها چند تایی از آنان تاثیر گذار بوده و به شهرتی رس...

در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل استنادی وضعیّت استناد در پایان­نامه­­های تحصیلات تکمیلی رشته زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال­های 1388-1372 مورد بررسی قرار گرفته است. جامعۀ آماری پژوهش 102 عنوان پایان­نامه‏ی کارشناسی ارشد و دکتری رشته‏ی زبان و ادبیات فارسی بوده است. داده­ها از طریق فیش­نویسی از منابع و مآخذ پایان‏نامه­ها گردآوری شده و سپس در نرم­افزار اکسل مورد تجزیه و تح...

«غنا» در لغت به معنی سرود، نغمه و آواز خوش طرب‌‌انگیز و شعر «غنایی»، گزارشگر عواطف و احساسات شخصی شاعر است. در پژوهش حاضر به بررسی مؤلفه‌‌های ادب غنایی در شعر «یاد آر ز شمع مرده یاد آر» دهخدا می‌‌پردازیم. جامعۀ آماری پژوهش حاضر، شعر «یاد آر ز شمع مرده یاد آر» از علی‌‌اکبر دهخداست و تحلیل و بررسی شعر مذکور از بُعد مؤلفه‌‌های ادب غنایی، هدف این پژوهش است.جامعة آماری و حجم نمونه، کل شعر است. روش تح...

رساله حاضر گویش الویری را مورد بررسی قرار داده است . الویر دهی است که در بخش خرقان ساوه واقع شده است . از خصوصیات ویژه و بارز این گویش حفظ جنس (کذکر - مونث) در اسامی، در سوم شخص مفرد ضمائر شخصی و اشاره، در صفات و در افعال است . همچنین قرارگرفتن "ضمائر مفعولی نهادین" (برابر با ضمائر فاعلی فارسی) قبل از ماده فعل از خصوصیات ممیزه این گویش است . در فرهنگ دهخدا گویش الویر به نقل از جغرافیای نظامی جز...

این پژوهش در پى پاسخ به این پرسش است که آیا نویسندگان معاصر در دوران ورود مدرنیته به ایران، توجهى به توسعه و گذر از سنت داشته‏اند؟ و اگر این‏گونه بوده چه مفاهیمى را مدنظر داشته‏اند؟ در این بین با بررسى آثارى از پنج نویسنده (دهخدا، جمال‏زاده، هدایت، آل‏احمد و دانشور) که در بازه زمانى 1250 تا 1350 خورشیدى نوشته شده‏اند، در پى پاسخ به این پرسش با شیوه تحلیل محتوا پرداختیم. در نهایت با شمارش مقولات...

متأسفانه تاکنون برآورده‌کردن نیاز مخاطب در فرهنگ‌های فارسی چندان مورد توجه قرار نگرفته است. هدف این مقاله بررسی پنج فرهنگ عمومی یک‌زبانة فارسی، یعنی لغت‌نامة دهخدا، فرهنگ فارسی معین، فرهنگ فارسی عمید، فرهنگ فارسی امروز و فرهنگ سخن، از منظر برآورده ساختن نیاز کاربران و میزان رضایت آنان از این فرهنگ‌هاست. برای دستیابی به این مقصود، کاربران مورد نظر به سؤالات پرسش‌نامه‌ای پاسخ دادند، با برخی از آن...

مقاله حاضر حاصل کنکاشی ذهنی در مورد تفاوت ها یا مشابهت های احتمالی موجود بین پدیده های محیطی در جوامع و فرهنگ های مختلف است مقاله در پاسخ به این سئوال بزرگ می گردد که شهر در فرهنگ و تاریخ سرزمین ما در چارچوب فارسی چه مفهومی داشته است تا بتواند مقدمه ای باشد بر سئوال دیگری که آیا شهر در فرهنگ تاریخ وجامعه ما با آنچه که در میان جوامع دیگر وجود دارد یکی است ؟ برای راهیابی به پاسخ سئوال اول در این ...