برهان­الدّین محقق ترمذی یکی از بزرگان طریقۀ مولویه است که در اوان جوانی به خدمت بهاءولد بلخی درآمد و در نزد او مراتب سلوک عرفانی را طی نمود؛ وی در تربیت مولانا نقش بسزایی داشت و توانست خداوندگار جوان را به وادی طریقت هدایت کند و او را در سلک عشاق عرصۀ ولایت قرار دهد. از سیّد سردان مجموعه­ای به نام «معارف» و چند تفسیر کوتاه از آیات قرآن کریم باقی مانده است که از علم دینی عمیق و بینش عرفانی بالای ا...

معماری مساجد در هنر اسلامی، جایگاه ویژه ای دارد. ترجمان اندیشه ها و اعتقادات هنرمندانی است که زندگی خویش را برای رسیدن به یگانگی و وحدت صرف کرده اند. مسجد شیخ لطف الله از بناهای با ارزش و زیبای معماری ایرانی ـ اسلامی دورة صفوی است که به دست معمار نامدار آن دوران، «محمدرضا اصفهانی» و به فرمان شاه عباس اول، در مجموعه میدان نقش جهان اصفهان ساخته شد. اهمیت این بنا، در معماری و تزیینات کاشیکاری آن ا...

قاعده لطف از مهم ترین قواعد کلامی است. متکلمان امامیه، از این قاعده در مباحث مختلفی استفاده کرده اند. در این تحقیق، کارکردهای قاعده لطف نزد متکلمان امامیه قرن اول تا ششم هجری قمری بازشناسی شده است. از بین رفتن بسیاری از آثار متکلمان قرن اول تا چهارم، و نیز عدم سهولت دسترسی به تالیفات باقی مانده ایشان، سبب شد که بررسی کارکردهای قاعده لطف در آثار مزیور، نتیجه چندانی در پی نداشته باشد. این در حالی...

با چشمپوشی از متون دینی، که بنا بر یک احتمال عامل اصلی شکل‏گیری نظریۀ عوض هستند، از آثار به‏جامانده از متکلمان اسلامی به دست می‏آید که نظریۀ عوض ابتدائاً توسط برخی متکلمان متقدمِ معتزله شکل گرفته و سپس توسط سایر متکلمان عدلیه، اعم از معتزله و زیدیه و امامیه، طرح و بسط یافته است. زیرا افزون بر متکلمان معتزله، متکلمان زیدیه و شیعه و اشاعره نیز آن را به متقدمان معتزله نسبت داده‏اند. با گذشت زمان این...

پیشرفت زندگی انسان از مرحلۀ کشاورزی به صنعتی و فراصنعتی معلول رشد و توسعۀ تکنولوژی است. بدون شک تأثیر تکنولوژی در زندگی فردی و اجتماعی در دو بعد مادی و معنوی به حدی است که می توان موفقیت تمدن ها را مدیون آن دانست. تاریخ عظمت تمدن اسلامی و استیلای آن بر تمدن های کهن روم و یونان، نمونه ای از استفادۀ صحیح از علم و تکنولوژی بر اساس تعالیم عالی اسلام است. شاید بتوان گفت، تکنولوژی رمزگشایی از نظام خل...

مطابق آموزه های قرآن و عهد عتیق رحمت خداوند بر غضب او مقدم است امّا گاهی عصیان بندگان زمینه ساز قهر الهی می شود.در تاریخ پر فراز و نشیب قوم بنی اسرائیل جلوه مهر و قهر خدا بسیار برجسته است. در این تحقیق تاریخ بنی اسرائیل به پنج دوره تقسیم شده است . هدف از این پژوهش مقایس? مهر و قهر خدا به بنی اسرائیل در قرآن و عهد عتیق و عبرت آموزی از آن است. در دور? سکونت در مصر نجات موسی(ع) و به دنبال آن نبوّت ا...

در مکتب تشیع، امامت یکی از اصول مسلم اعتقادی است. این اصل در ردیف مقام نبوّت جای دارد. متفکران و اندیشمندان زیادی همواره در طول تاریخ تشیع، در قالب مکاتب فلسفی و کلامی به اثبات و تبیین این اصل پرداخته اند. آن ها ویژگی های دارنده این مقام را به طور مفصل تفسیر کرده اند. در همین راستا، حکمت متعالیه به عنوان یکی از مکاتب مهم فلسفی در جهان اسلام به تبیین و تحلیل شئونات و جایگاه امامت پرداخته است. پیر...

تصور زندگی بدون رنج، تصوری است که عقلش نمی­کند تصدیق؛ از این رو، مسأله رنج همواره برای انسان­های اندیشمند مطرح بوده و هر کسی به نحوی آن را تبیین کرده است. مولوی نیز به ژرفی در این مسأله اندیشیده است. در این مقاله، نظرات مولوی درباره انواع رنج، علل رنج و آثار نیکوی آن بررسی شده است. او رنج­ها را به دو گروه عمده تقسیم کرده  است: رنج­هایی که انسان، خود برای خویشتن فراهم می­آورد و رنج­هایی که خداون...

موضوع ابتلا از موضوعات بسیار مهمی است که خداوند انبیاء، اولیاء و انسان های عادی را از روی محبت، مصلحت و لطف با آن روبرو می سازد. ابتلا می تواند درونی باشد مثل استعداد و حافظه، و می تواند بیرونی باشد مثل زلزله، سیل، مرگ عزیزان و فقر. ابتلا گاهی از طریق نعمت صورت می گیرد، که مستی و غفلت ایجاد نموده، و باعث ناهنجاری های اجتماعی و تبعیض می شود. در این خصوص انسان باید از سرازیر شدن نعمت به خدا پناه ...