دوره شکوفایی طب در ایران، از سده نهم تا چهاردهم میلادی بوده است. از این رو، دوران مزبور را «دوره‌ی طلایی پزشکی ایران» نامیده‌اند. یکی از نام‌آوران تاریخ پزشکی در این دوره، «علی‌بن عبّاس مجوسی اهوازی»، مولف کتاب «کامل‌الصناعه الطبیه الملکی»، است که در قرن چهارم هجری برابر با سده‌ی دهم میلادی در اهواز چشم به جهان گشود. کتاب «طب ملکی» اهوازی تا زمان تالیف آثار طبی ابن‌سینا، از کتب مرجع در طب ب...

در طول تاریخ تمدن اسلامی، ایرانیان شیعه بالاترین سهم را در تألیف کتاب و رسائل پزشکی بر عهده داشته اند. این متون تأثیرات زیادی در پیدایش و پیشرفت دانش پزشکی کشورهای مختلف از جمله هند داشته. است. به طورئ که از حدود قرن دهم هجری قمرئ کار تألیف کتابهای پزشکی به فارسئ در هند نیز همگام با ایران أغاز می گردد، و حتی در قرن 13 و 14 هجری تعداد کتابهای طبی که در هند به زبان فارسی به چاپ می رسد بسیار بیشتر...

با ظهور اسلام و آغاز وحی، گروهی در جامعه اسلامی شکل گرفت که به قُرّاء مشهور شدند. آنان از بزرگان و خواص جامعه اسلامی به شمار می‏آمدند. شناخت قرّاء و بررسی نقش آنان در تحولات فرهنگی، سیاسی قرن اول هجری محور اصلی بحث حاضر است.در بعد فرهنگی، قاریان، رهبران اندیشه و کارگزاران تولید و نشر علوم مختلف، از جمله: قرآن، تفسیر، فقه، حدیث، تاریخ و ادبیات عرب، در تمدن اسلامی بودند. آنان با حضور خود درمناطق تاز...

اسلام یک دین تمدنی و شهری است. بارزترین تأکید تاریخی بر شهری بودن اسلام، اقدام رسول خدا(ص) در نخستین سال هجرت برای پیاده کردن طرح جامع شهر یثرب بود. در حقیقت اسلام برای تحقیق اهداف اجتماعی و دینی خویش به شهر نیاز داشت. تاریخ اسلام سرشار است از مأموریت سکونت شهروندان و اقطاع اراضی و مرابطه (مرزبانی) در سرحدات کشور اسلامی که به تدریج به شهر تبدیل شدند. دو عاصمه عظیم اسلام بغداد و قرطبه اولی در ...

خواجه حسین ثنایی مشهدی، از شعرای برجستۀ قرن دهم هجری است. اثر مشهور ثنایی دیوان او است؛ اما جز این، در برخی از منشآت قرون بعد، نامه هایی نیز از او به جای مانده است. همچنین، یک مثنوی هشتصد بیتی به نام اسکندرنامه از او در دست است. به جرأت می توان گفت که کمتر جنگ و مجموعه ای بعد از قرن دهم سراغ داریم که غزلی یا قصیده ای و یا حتی بیتی از ثنایی را در خود جای نداده باشد. در این مقاله، ضمن گذری بر زند...

حمزه­‌نامه یکی از بلندترین قصه­‌های عامیانه‌­ی فارسی است که سابقه­‌ی آن به قرن هفتم هجری باز می­‌گردد. این قصه به عنوان روایتی که متن آن جزء طومارهای پرطرفدار در سده­‌های متمادی بوده­، به شکل شفاهی تا قرن دهم هجری حفظ و در عصر صفوی توسط کاتبان و نگارندگان مکتوب شده­‌است؛ از این رو، این قصه از قابلیت­‌های کلامی ـ زبانی فراوانی بهره­‌مند است که گفتگو در آن جلوه­‌ی ویژه­ای دارد. پردازنده با تکیه ب...

استاد امام عبدالکریم بن‌هوازن قشیری(376-465 هـ.ق) یکی از بزرگ‌ترین عالمان، عارفان و متکلمان بزرگ قرن پنجم هجری قمری است که آثار فراوانی به او نسبت داده شده است.مهم‌ترین اثر عرفانی او، کتاب الرساله القشیریه است.این کتاب چه در زمان مؤلف و چه پس از او از مهم‌ترین متون صوفیه بوده که همواره مورد توجه عارفان و صوفیان قرار می‌گرفته است.از سوی دیگر، یکی از عارفان و عالمان بزرگ کُرد در قرن دهم هجری به نا...

پرسش اصلی مقاله، چنان که از عنوان آن هم بر می آید، مخاطب شناسی سنایی در آثار منثور قرن ششم تا دهم هجری است. برای یافتن پاسخ، ابتدا آثار منثوری را که از اشعار سنایی استفاده کرده بودند، شناسایی کردیم. پس از استخراج ابیات و مطابقت آن ها با آثار سنایی، منابع مذکور بر اساس موضوع در هشت گروه طبقه بندی شدند: آثار تاریخی، عرفانی، تفسیری، زندگی نامه ای، اخلاقی، فنی ـ ادبی، روایی ـ داستانی و ترسّلی. سپس ب...

حکمت ایرانیان باستان که از آن با نام «حکمت خسروانی» یاد می شود، مجموعه ای از مفاهیم و عناصر اصلی فرهنگی ایرانیان را در بر دارد. «نور» و «جوانمردی» از مولّفه های اصلی حکمت خسروانی است که پس از ورود اسلام به ایران نیز در فرهنگ ایرانیان به حیات خود ادامه داد. بایزید بسطامی، ابوالحسن خرقانی و ابوسعید ابوالخیر، سه چهره ی درخشان عرفان اسلامی از عنصر نور و جوانمردی حکمت خسروانی در اقوال خویش بهره برده ...

در راستای کاربرد نقش و نگارهای ملی ایران در هنرهای تصویری ، شناخت نقوش و سفالینه های ایران قبل و بعد از اسلام ضروری می نماید. در این پژوهش سعی بر آنست ضمن معرفی ریشه های نقوش سفالینه های اسلامی و بررسی مفاهیم آنها، به شناسایی نقوش دوران اسلامی و دسته بندی نقوش سفالینه های نیشابور بپردازد ، چرا که هنر بی نظیر سفالگری نیشابور ، سفال این دوره را جز شاهکارهای منحصر بفرد جهان نموده است.