ادبیات ضدستم و مقاومت در تاریخ ادبیات تاجیکان پیوسته وجود داشته است. در آغاز قرن بیستم میلادی که وضع زبان هزارسال فارسی تاجیکی در آسیای مرکزی نهایت حزن‌آور بود، ادبیات مقاومت در آثار صدرالدین عینی ظاهر گشت. بعد از بنیاد جمهوری مختار تاجیکستان، صدرالدین عینی کتاب نمونۀ ادبیات تاجیک را تدوین کرد که دربرگیرندۀ نمونۀ اشعار هزارسالۀ تاجیکستان است. این کتاب مبارزه‌های مغرضانه‌ای را از جانب م...

تعبیر خواب یکی از ژانر‌های فولکلور تاجیک است و یکی از نمود‌‌های تعبیر خواب نیز متن‌های شفاهی است که در بین مردم و فرهنگ بومی آن‌ها بسیار رواج دارد. تعبیر خواب با تصورات و جهان‌‌بینی و شرایط زندگی مردم ارتباط دارد و تجربة غنی آن‌ها را که در طول صدها سال خلاصه شده‌اند، در‌بر‌می‌گیرد. خواب به عقیدة مردم، منبع خبر و معلومات از غیب است که در گذشته معبّران حرفه‌ای تعبیر و تفسیر می‌کردند. در این مقاله،...

در سال های برقرار شدن حاکمیت شوروی، پژوهش علمی زبان، ادبیات و فرهنگ تاجیکی با استفاده از دستاوردهای علم جهانی تنظیم شد و نتیجه های خوبی نیز به دست آمد؛ اما این همه درزمینۀ سیاست های حزب کمونیست اجرا می شد و از این سبب، در جریان عملی شدن آن ها نتایج خوب و بد اغلب پهلوی هم بودند. تاریخ تألیف، بررسی و لغو نخستین فرهنگ تاجیکی- روسی به نام لغت بیکتاش بازگوکنندۀ این فرازونشیب در فرهنگ نویسی تاجیک است...

موسی رجب اف از خادمان بزرگ حزب کمونیست و ملت تاجیک و ازجمله شخصیت هایی است که در ساختار حیات اجتماعی تاجیکستان و به خصوص در عرصه علم و فرهنگ آن سهمی بسزا داشته است. در این مقاله نگارنده پس از بیان شرح حال استاد، به معرفی و تبیین آثار او پرداخته است. رجب اف در طول عمر خود در تشکیلات گوناگون حزب کمونیست و دولت آن روز تاجیکان، تاجیکستان شوروی، به ویژه در مؤسسه های علمی و آموزگاری جمهوری، به عنوان ...

در سال 1925م، نشریات دولتی تاجیکستان تأسیس شد. این نشریات در آغاز به علت نبود وجود دوایر ادبی و متخصصان چاپ و نشر فعالیت زیادی نداشت. در سال های بعد به ابتکار و تلاش استادان ادبیات تاجیک مثل صدرالدین عینی و ابوالقاسم لاهوتی فعالیت آن تقویت شد. نثر بدیعی تاجیک در مجلات و روزنامه های متعددی ازجمله روزنامه های معارف و مدنیت و مدنیت تاجیکستان چاپ شدند. در تهیه و تألیف نثر بدیعی تاجیک سهم انستیتو زب...

میرزامحمد آخوندزاده متخلص به «بهرام سیروس» به سال 1885م در شهر لنکران جمهوری آذربایجان چشم به جهان گشود. وی یکی از بنیان گذاران «حزب کمونیست ایران» است که در طول سال های 1920-1925م بارها توقیف و زندانی شده است. سیروس پس از وارد شدن به عضویت حزب کمونیست اتحاد شوروی برای کار در هیئت دفتر آسیای میانگی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی به شهر تاشکند فرستاده می شود. او از سال 1930م به بعد در تاجیک...

در سال‌های برقرار شدن حاکمیت شوروی، پژوهش علمی زبان، ادبیات و فرهنگ تاجیکی با استفاده از دستاوردهای علم جهانی تنظیم شد و نتیجه‌های خوبی نیز به‌دست‌ آمد؛ اما این‌همه درزمینۀ سیاست‌های حزب کمونیست اجرا می‌شد و از این سبب، در جریان عملی شدن آن‌ها نتایج خوب و بد اغلب پهلوی هم بودند. تاریخ تألیف، بررسی و لغو نخستین فرهنگ تاجیکی- روسی به‌نام لغت بیکتاش بازگوکنندۀ این فرازونشیب در فرهنگ‌نویسی تاجیک اس...

آرمان‌های ملی و اجتماعی در شناخت تفکر ملی هر خلق نقشی برجسته دارند. آنچه این آرمان‌ها را هویدا می‌کند، ژانر‌های فولکلور است. در فولکلور تاجیک، اندیشه و تفکر مردم زحمت‌کش گوناگون‌سلیقه و گوناگون‌معلومات، زندگی پرفراز‌ونشیب، پستی و بلندی‌ها، ناکامی و پیروزی‌های حیات انسانی بازتاب یافته است. یکی از ژانر‌های مهم فولکلور که در آن بازتابی از وقایع ملی و اجتماعی را می‌توان مشاهده کرد، سرودهای تاریخی ا...

در سال ۱۹۷۰م با سعی و تلاش آکادمیک عبدالغنی میرزایف شعبۀ شرق‌شناسی و آثار خطی آکادمی علوم تاجیکستان به انستیتو شرق‌شناسی تبدیل شد که در حیات علمی- فرهنگی جمهوری تاجیکستان پدیده‌ای نو محسوب می‌شد. در چهارچوب امکانات مالی انستیتو با اهتمام میرزایف، شعبه‌ها و بخش‌های نو، ازجمله بخش‌های ایران، افغانستان، هند و پاکستان و ممالک عربی تأسیس شد که در آن‌ها تاریخ و اقتصاد، ادبیات و زبان‌های این کشورها مو...

دورة جدید مکتب و معارف تاجیک با جنبش اصلاح‌طلبی و معارف‌پروری در سمرقند که آغازگر آن محمودخواجه بهبودی بود، پا به عرصۀ ادبیات تاجیک نهاد. بهبودی نه‌تنها در سمرقند، بلکه در تمام آسیای میانه اولین شخصی بود که ضرورت اصلاحات کلی اجتماعی و مدنی را در جامعه‌ای که در زنجیر سنت‌های فئودالی عصر میانه پابند بود، مطرح کرد. از سوی دیگر، عبدالقادر شکوری در پاییز سال 1901م نخستین مکتب اصول نوی تاجیکی را رسماً...