فقه اسلامی بر خلاف برخی تصورات، دانشی تکلیف‎محور نیست و مباحث مربوط به حقوق شخصیه افراد، بخش مهمی از گفت‏وگوهای فقهی را به خود اختصاص داده است؛ لکن به نظر می‌رسد بحث از حقوق سیاسی افراد جامعه مانند حق حاکمیت سیاسی و تعیین سرنوشت که یکی از مهم‏ترین حقوق مشترکه نوعیه محسوب می‌شود، مسئله‌ای نسبتاً جدید در فقه سیاسی شیعه است که همراه با ورود اندیشه‌های مدرن به ساحت تفکر اسلامی مورد توجه واقع شده است...

بی‌شک در عصر حاضر غلبه گفتمان فقه حاکمیتی مدیون و متأثر از اندیشه­‌‌های امام خمینی(ره) می­باشد. پیگیری این گفتمان ما را به رویکرد کارکردگرایی فقه و پی­ریزی مسیر تداوم انقلاب اسلامی بر آن مبنا رهنمون ساخته است. قوانین جهان تشریع (فقه) با رویکرد و پای‌‌های اخلاقی می­توانند توفیق بیشتری را برای استحکام پایه­‌‌های خود در متن جامعه فراهم آورند. افزایش و تداوم این توفیق بیش از هر چیز مرهون...

در این نوشته تلاش می‌کنیم تا ضمن بررسی جایگاه و حجّیّت عقل و توجه به عقل عملی در اندیشۀ سیاسی، نقش آن را در دگرگونی فقه سیاسی با تأکید بر دورۀ معاصر بررسی کنیم. سؤال اصلی آن است که نقش عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه چیست؟ و پاسخ آن است که عقل در تحوّل فقه سیاسی شیعه با توجه به روش خردورزانۀ اجتهاد و حجّیّت عقل در عرض دیگر منابع استنباط و کارکردهای آن در داورى نسبت به متون، گذر از ظواهر، کشف و تفسیر روزآ...

«استقلال خواهی» که از شعارهای اساسی انقلاب اسلامی ایران بود، دارای وجوه، سطوح، ابعاد، مؤلفه‏ ها و شاخص ‏های متفاوتی است. از یک منظر می‏ توانیم دو سطح برای آن در نظر بگیریم: سطح ذهنی ـ معنوی؛ سطح عینی ـ مادی. با این پیش فرض که فرهنگ، به معنای مجموعه محتوای باطنی ما انسان‏ها، سازنده رفتار و کردار ماست، می‏ توانیم ادعا کنیم که رسیدن به «استقلال» در عرصه ‏های فرهنگی، به معنایی که گفته شد، شرط لازم ...

نظام سیاسی متأثر از فرهنگ سیاسی است. فرهنگ سیاسی به عنوان مجموعه‏ای از دانش‏ها، ارزش‏ها، احساسات و باورها و به طور مختصر محتوای باطنی انسان، تعیین کننده تلقی هیأت حاکمه و مردم از سیاست و رفتارهای سیاسی است؛ همچنین فرهنگ سیاسی نوع رابطه میان مردم و نظام سیاسی را شکل می ‏دهد. نظام و هویت سیاسی، اجتماعی امروز ما ایرانیان محصول تعامل و داد و ستد فرهنگ‏های مختلفی است. فرهنگ اسلامی و ملی به عنوان محت...

مقوله امنیت و به ویژه امنیت سیاسی، در همه جوامع امروزی به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی حقوق بنیادین افراد مورد توجه قرار می گیرد و ماهیتی حقوق بشری به خود گرفته است. نوشتار حاضر با توجه به این اهمیت، درصدد بازشناسی مقوله امنیت سیاسی و مهم ترین رکن آن ذیل عنوان «مرجع امنیت» در آموزه های فقه سیاسی شیعه است. بدین منظور، ضمن تبیین اجمالی محل بحث در مطالعات امنیتی، معیارها و ضوابطی به منظور تشخیص مرج...

مطلبی که در ذیل می‏آید، حاصل گفتگوی فصلنامه علوم سیاسی با حضرت آیه‏الله سید کاظم حائری از اساتید برجسته حوزه علمیه می‏باشد. آیه‏الله حائری از علمای حوزه علمیه نجف اشرف است که اکنون در حوزه مقدسه قم به تدریس و تحقیق اشتغال دارند. معطم له آثار متعددی در فقه و اصول و مباحث سیاسی تألیف نموده‏اند. از جمله آثار سیاسی نامبرده می‏توان به اساس الحکومة الاسلامیة، ولایه‏الامر فی عصر الغیبة اشاره نمود.   ...

دین اسلام دینی سیاسی است و فقه، یعنی علم مناسک و احکام آن نیز ناگزیر وجه سیاسی دارد، در نتیجه، منظومة احکام اسلامی (فقه) به گونه‌ای چینش شده‌اند که تحقق کامل آن‌ها جز در قالب تأسیس حکومت اسلامی مدینه میسر نمی‌شد اما به‌رغم وضوح در تعامل دو حوزة فقه و سیاست در عصر پیامبر… تعامل این دو امروزه بر ما چندان روشن نیست (سؤال) البته نباید فراموش کرد که فهم رابطة فقه و سیاست تنها در نگرش منظومه‌ای به اح...