اخلاق فضیلت، به عنوان شاخه‏ای از اخلاق هنجاری، بر رفتار فضیلت‏مندانه با دیدگاهی غایت‏اندیشانه و کمال‏طلبانه تأکید دارد که مبتنی بر سعادت‏محوری با توجه به خیر است. در این نظام اخلاقی، فعلیت‏یافتگی قوای طبیعی و نفسانی انسان مورد توجه است که خود به لحاظ معرفتی نیل به غایت طبیعی انسان و خیر و سعادت او را در بر دارد. در فضیلت‏گرایی، بر فاعل اخلاقی تأکید می‏شود که با رویکردی فضیلت‏مندانه به سوی خیر ا...

در صورت مشتمل بودن فعل اخلاقی بر ابعاد مثبت و منفی، از پیوند اخلاق و سیاست، گریزی نیست. توصیه های مثبت و منفی اخلاقی، برای سیاست، در عمل، از اجتناب ناپذیری پیوند مزبور حکایت می کند. اما به نظر می رسد منظور مدافعان جدایی اخلاق و سیاست، پیوند وجه مثبت و مطلق ارزش های اخلاقی با افعال اقتضایی سیاست باشد. شاید این پاسخ، حالتی از موجه نمایی را در صورت، حفظ کند، اما در برابر سؤال اساسی علل و عوامل شکا...

در این نوشتار رابطه دین و اخلاق از دیدگاه کانت، یکی از بزرگ ترین متفکران مغرب زمین، بحث و بررسی می شود. مکتب اخلاقی کانت که یک مکتب وظیفه گرایانه است، بر آن است که عقل عملی با ارائه معیارهایی می تواند خوبی و بدی تمامی اعمال را مشخص کند. او اوامر عقل را به دو دسته شرطی و مطلق تقسیم می کند و اوامر مطلق که تنها اوامر اخلاقی است، از طریق فرمول ها و صورت بندی های قانون کلی، قانون کلی طبیعت، غایت فی ...

مسأله سعادت از مسائل بنیادی اخلاق و فلسفه اخلاق از دیر زمان تاکنون است و مورد توجه اندیشمندان و مکاتب مختلف اخلاقی بوده است. فارابی آن را به دو قسم حقیقی و غیر حقیقی تقسیم می کند و در نگرش او سعادت حقیقی امری بسیط نیست، بلکه مفهوم مرکب است و غایة الغایات، خیر لذاته، خیر مطلق، خیر غایت تام است و لذت آن از نوع لذت معقول و دراز مدت است. اراده به معنای اختیار، قوه ناطقه نظری و فطرت مشترک شرط لازم س...

فایده­گرایی در خوانش بنتامی، یکی از مهم­ترین و ژرف­ترین نظریه­هایی است که حوزه تأثیر آن بر اخلاق و حقوق آشکارا مشهود است. فایده­گرایی هرچند تفسیرهای گوناگونی دارد، اما در قرائت بنتامی صرفاً یک تفکر محض و به تعبیری مُبل­نشینانه نیست و به دلیل ماهیت تجربی­اش افزون بر ساحت اخلاق، نظام قانون­گذاری را تحت سلطه و سیطره خود قرار داده است. این نظریه، آن­سان که از نامش پیداست، فایده را اصل اولیه می­داند و...

در این نوشتار رابطه دین و اخلاق از دیدگاه کانت، یکی از بزرگ‌ترین متفکران مغرب زمین، بحث و بررسی می‌شود. مکتب اخلاقی کانت که یک مکتب وظیفه‌گرایانه است، بر آن است که عقل عملی با ارائه معیارهایی می‌تواند خوبی و بدی تمامی اعمال را مشخص کند. او اوامر عقل را به دو دسته شرطی و مطلق تقسیم می‌کند و اوامر مطلق که تنها اوامر اخلاقی است، از طریق فرمول‌ها و صورت‌بندی‌های قانون کلی، قانون کلی طبیعت، غایت فی ...

این نوشتار ظرفیت گفتگوهای عقلانی را برای نیل به جهان‎شمول‎گرایی اخلاقی بررسی می ‎کند در نگاه ایجابی، توانایی عقلانی مهم‎ترین دلیل بر امکان دستیابی به هنجارها و حقوق اجتماعی - سیاسی مشترک تلقی می شود. نظریه گفتگوهای عقلانی با ایجاد فضای مناسب گفتمانی در ورای منافع خصوصی و دخالت قدرت دولتی، توافق بر بنیان‎های اخلاق اجتماعی را با اصلاح فرایندها و شیوه‎های حصول به آن جستوجو می کند. اما در نگاه سلبی...

شکل ­گیری هویّت هر فرد مرهون دو عنصر کلیدی شناختن خود و داشتن هدفی مشخّص است، که دو محورِ تحقیق در عرصۀ معرفت شناختی و غایت شناختی را بر انسان لازم می­سازد. علامه جوادی آملی، ضمن ارائۀ تعریفی جامع از انسان بر مبنای دین به «حیّ متالّه»، به هویّت بخشیِ دین به انسان هم در عرصۀ معرفت­شناختی به لحاظ شناختِ خود و هم در عرصۀ غایت شناختی پایبند است: در عرصۀ معرفتی، همان گونه که انسان در هستیِ خود فقر محض بوده، ...

«اخلاق اسلامی چیست؟»؛ «چگونه ممکن است؟»؛ «ساختار آن کدام است؟» اصلی ترین مسائلی است که در این رساله? دکتری به آنها پرداخته ایم. اخلاق اسلامی به عنوان نوعی از اخلاق دینی ـ هم به لحاظ فلسفی و هم به لحاظ دینی ـ موضوع پر‏اهمیّتی است. امّا در عین حال استدلال شده است که اخلاق اسلامی نمی تواند وجود داشته باشد کما اینکه دیگر اخلاق های دینی هم امکان تحقّق ندارند؛ آنچه وجود دارد اخلاق مسلمانان است. کسانی که...

ارسطو عدالت را به دو معنای عام و خاص به کار می برد. عدالت عام، همان پیروی از قانون است. عدالت در معنای خاص، حدوسط افراط و تفریط است. عدالت خاص شاخه هایی دارد که عبارتند از: عدالت توزیعی، عدالت تصحیحی، عدالت بازرگانی. اخلاق خواجه نصیرالدین هم اخلاقی غایت گرایانه است؛ یعنی او معتقد است هر کاری به دنبال هدف و غایتی است و غایت زندگی رسیدن به سعادت است. از نظر خواجه، سعادت مراتبی دارد و مرتبه نهایی...