از مهم‌ترین ابهامات تاریخ کلام امامیه رابطۀ دوره نخست کلام امامیه (مدرسۀ کوفه) با کلام امامیه در مدرسه بغداد در سده چهارم و پنجم است. سرشناس‌ترین متکلم امامیه در دورۀ حضور هشام بن حکم است. در این مقاله سعی شده است تا امتداد جریان فکری وی و پیروانش را تا سده چهارم بررسی شود. در همین راستا در بخش نخست، با پی‌گیری امتداد شاگردان این جریان فکری به این نتیجه رسیدیم که آراء کلامی این جریان فکری از طر...

شناخت حال رجالی راوی گاه با فرایند توثیقات عام میسر می شود که طی آن جمعی از راویان تحت ضابطه ای خاص توثیق می­شوند. واکاوی دقیق برخی توثیقات عمومی از جمله مسائلی است که درمطالعات راوی شناسی از اهمیت بسزائی برخوردار است. پژوهش حاضر پس از شناسائی شخصیت رجالی وحدیثی احمد بن محمد بن عیسی اشعری وگزارشی از نظریة «توثیق مشایخ اشعری»، با روش کتابخانه­ای ورویکرد توصیفی ـ تحلیلی، به نقد این نظریه پرداخته ...

در سدۀ سوم هجری برخی راویان حدیث از سوی احمد بن محمد بن عیسی اشعری از شهر قم اخراج شدند. از آنجا که بیشتر اخراج شدگان متهم به غلو بودند، دلیل اخراج ایشان، غلو و انحراف عقیده دانسته شده است و با یک تعمیم کلی اظهار می شود که قمی ها راویان را به کوچک ترین شائبه غلو از شهر اخراج کرده و در حقیقت به حذف کلی آنان حکم می کردند، ولی به نظر می رسد که دلایل اخراج این افراد، تنها انحراف در عقیده نبوده است،...

یکی از پربسامدترین مضامین قرآنی در ادبیات فارسی بعد از داستان حضرت یوسف داستان حضرت عیسی است که در قرآن کریم و اناجیل مقدس با روایتی همسان آمده و در شعر فارسی بازتاب گسترده‌ای یافته است. کمتر شاعری است که از تلمیحات داستان حضرت عیسی سود نجسته و آن را مضمون مایة شعر خویش قرار نداده باشد. تلمیحات داستان حضرت عیسی گاه به صورت مستقل و گاه در کنار پیامبران دیگر تصاویر شاعرانه‌ای را پدید آورده‌ است. ...

مطابق با قرآن کریم، انجیل کتابی آسمانی است که خداوند بر حضرت عیسی(ع) نازل کرده تا آن را بر مردم ابلاغ کند و آن مشتمل بر هدایت، ذکر و احکام الهی بوده است. اما مسیحیان این مفهوم از انجیل را از اساس منکرند. آنها هرگز نمی گویند که عیسی کتابی به نام انجیل آورده است. آوردن وحی توسط عیسی به گونه ای که حضرت موسی تورات را و حضرت محمد قرآن را آورده اند، در الهیات مسیحی جایگاهی ندارد. آنها حقیقت انجیل را ...

عنوان پژوهش انجام شده «تحلیل اصطلاحات مسیحیت در دیوان خاقانی و تطبیق آن با قصاید سنایی و حدیقه الحقیقه» است. منظور از اصطلاحات مسیحیت، اسامی خاص، عام و باورهایی هستند که به نوعی با زندگی عیسی مسیح و یا دین مسیحیت ارتباط دارند و همان گونه که از عنوان بر می آید آن چه در انجام و فصل بندی پژوهش مد نظر قرار گرفته ،در درجه ی اول ،همین اصطلاحات است ،نه ابیات مربوطه. به این منظور این واژه هاواصطلاحات د...

 تفسیر تبیان یکی از تفاسیر شیعی در قرن پنجم هجری است که با رویکرد کلامی به نگارش آمده است. از نشانه های آشکار آن، کوشش شیخ طوسی برای تحکیم مبانی نظری شیعه در این تفسیر است. تقدم نسبی دانش کلام بر سایر علوم در عصر شیخ طوسی و منازعات کلامی، همچنین مرجعیت و احاطه علمی شخصیت هایی نظیر شیخ مفید، سید مرتضی و خود شیخ در این رشته، در سمت و سو دادن به این تفسیر بی تأثیر نبوده است. طرح دیدگاه های نسبتا ف...

بر اساس گزارشهای تاریخی و روائی در زمان های مختلف برخی افراد،اهل بیت (ع) را از حد بشری تا مقام الوهیت بالاتر برده اند. این تجاوز از حد و اندازه در اصطلاح قرآن و روایات، "غلو"، و این افراد "غالی" نامیده شده اند. در این نوشتار روایاتی که حاکی از برخوردهای اهل بیت (ع) با جریان غلو و غالیان است، مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ تا پس از جداسازی روایات صحیح از سقیم، میزان تأثیر شرایط سیاسی، اجتماعی و فر...