با توجه به اهمیت حسن و فبح ذاتی و همچنین عقلی در کلام شیعه و اعتقادات آنها درباره آن،همچنی وجود اهمیت آن در علم اخلاق، بررسی اخلاقی مسئله حسن و قبح از منظر اعتقادات شیعی نیز وجود دارد. یکی از مسائل مهم در اخلاق بحث وظیفه گرائی و غایت گرائی است. حال مسئله این است قائل شدن به وظیفه گرائی و یا غایت گرائی در اخلاق از دیدگاه اعتقادات شیعه خصوصا مسئله حسن و قبح ذاتی چه نتیجه ای به ما می دهد و آیا جمع...

در کتاب تعلیقات ـ که به احتمال زیاد حاصل درس نوشته های شاگردان شیخ الرئیس است ـ تلاش می شود تا به پارادوکسی در خصوص علم به جوهر پاسخ داده شود. این پارادوکس را می توان بدین صورت بازسازی کرد که اگر با علم به شیء، عین ماهیّت آن به ذهن می آید، آن گاه وقتی به جوهری علم پیدا می کنیم باید عین ماهیّت آن، که جوهر است، به ذهن بیاید. از طرف دیگر، در فلسفه مشّاء، علم از کیفیّات نفسانی و از اعراض است. بدین ترتی...

بحث ذات و تجلیات ذاتی حق تعالی از مباحث بنیادین در عرفان نظری است که آرای زیادی از آن متفرع می‌گردد. عرفا اتفاق نظر دارند که مرتبه ذات، غیب مغیبی است که فوق شهود شاهدان و ادراک مدرکان است و بنابر این مجال بحث و تبادل آرا در میان عرفا دربارة کنه ذات منتفی است. در میان مباحث مربوط به تجلیات ذاتی، مرتبه واحدیت، در عرفان نظری امام و ابن عربی و شارح او قیصری اشتراکات زیادی دارند و نقاط افتراق در...

این مقاله به بررسی امکان یا امتناع شکل گیری یک علم اجتماعی اسلامی می پردازد. بر اساس استدلال هایی مبتنی بر معرفت شناسی و منطق رشد علمی، این مقاله درصدد است نشان دهد که شکل گیری علم اجتماعی اسلامی از برخی جهات «ممکن» و از برخی جهات «ممتنع» است. از نظر نگارنده، امتناع تکوین  علم اجتماعی اسلامی بیشتر از نوع«عملی» است تا «ذاتی». امتناع «در عمل» به موانعی نظیر زمان بری، کافی نبودن دانش دینی در همه ع...

علم بومی و نسبت آن با علم دینی در چند دهه اخیر در کانون توجه اندیشمندان مسلمان بوده است. بنابر برخی خوانش‌ها از علم بومی، دست‌یابی عقل به علم، کاملاً بومی و تاریخی است. این رویکرد معمولاً در زمره نسبی‌گرایی و تکثرگرایی معرفتی قرار گرفته و استفاده از آن در مباحث علم دینی، با مبانی معرفت‌شناختی اسلامی در تعارض دانسته می‌شود.اما باید توجه داشت برخلاف تلقّی رایج و عرفی که نسبی‌گرایی را مفهومی عا...

قضا و قدر از مفاهیم مهم دینی است که فیلسوفان مسلمان در مورد آن تحلیل های مختلفی انجام داده اند. ابن-سینا قضا و قدر را بر وجود اطلاق کرده و قضا را معلول اول دانسته است که اجمالا مشتمل بر جمیع موجودات است و مرتبه ی بعد از قضا یعنی سایر معلولات طولی و عرضی صادر از آن قدر می باشند که تفصیل اول الهی است. بنابر این قضا عبارت است از این که تمامی موجودات به نحو اجتماع و اجمال در عالم عقلی به طریق ابداع...

این مقاله به بررسی امکان یا امتناع شکل‌گیری یک علم اجتماعی اسلامی می‌پردازد. بر اساس استدلال‌هایی مبتنی بر معرفت‌شناسی و منطق رشد علمی، این مقاله درصدد است نشان دهد که شکل‌گیری علم اجتماعی اسلامی از برخی جهات «ممکن» و از برخی جهات «ممتنع» است. از نظر نگارنده، امتناع تکوین  علم اجتماعی اسلامی ‌بیشتر از نوع«عملی» است تا «ذاتی». امتناع «در عمل» به موانعی نظیر زمان‌بری، کافی‌نبودن دانش دینی در همه ...