خراسان در فاصله نیم قرن حاکمیت طاهریان با آرامش نسبی همراه بود. سقوط این حکومت و تصرف نیشابور توسط یعقوب چندین دهه شهرهای خراسان را دچار ناامنی و آشوب ساخت. ظهور مدعیان جدید که هر یک خود را نایبان حکومت طاهری معرفی می­نمودند تنها برای کسب قدرت و به میراث بردن حکومت طاهریان بود. احمد بن عبدالله خجستانی از جمله سرداران آخرین امیر طاهری بود که به خدمت یعقوب پیوست و با عزیمت یعقوب به سیستان خود را ...

خواجه مجدالدّین بن احمد همگر معروف به مجد همگر از شاعران مشهور ایران در قرن هفتم هجری است. او را در ادب فارسی بیشتر از روی حکمی که در مقایسة امامی هروی و سعدی کرده است، می‌شناسند. وی شاعری سهل و ممتنع‌ سراست. رباعیات متعدد و لطیف عاشقانه و گاه حکمی و اجتماعی وی، از بهترین ترانه‌های شعر و ادب فارسی است. تاکنون از دیوان این شاعر، نسخة مصحَّح و منقّحی تدوین و چاپ نگردیده است. تنها نسخة خطی چاپی دیوان ...

چکیده «سنگ قبر مفرّج بن حسین بن فلیته حسنی در قبرستان ابوطالب»، «تاریخ تجدید بنای مسجد خَیف در سال 1015ق. توسط سلطان احمد عثمانی»، «سنگ نوشتة تجدید بنای مسجد خَیف در سال 674 ق. توسط علی بن عمر رسولی»، «تعمیر حجر اسماعیل در سال 1073 توسط محمد خان عثمانی»، «یک متن ادبی در وصف حاجی و اعمال حج از قرن 12ق.»، «چاووش نامه‌ای برای جمع آوری حجّاج و تشویق مردم برای سفر حج»،  «دو اعلانیه برا...

شعر از دیر باز ، در بردارنده¬ی آیین¬ها و آداب و بازتاب دهنده¬ی احساسات انسانی بوده و همانگونه که شعر درباره¬ی هر موضوع کاربرد داشته، هر موضوعی نیز در شعر تجّلی می یافته است و در شعر فارسی موضوعات گوناگون از مدح تا رثا و هجو و زهد و تحقیق و حکمت و فخر و .. به کار رفته است. باده ستایی و شعر خمریه نیز از گذشته¬های دور در شعر فارسی بازتاب داشته و از رودکی تا امروز این موضوع دست مایه¬ی شاعران فارسی ز...

ابن قتیبه دینوری از ادیبان و مورخان بزرگ قرن سوم هجری است. محققان همواره به اندیشه های دینی، خاستگاه نژادی، همکاری او با خلفای عباسی و نیز آثار ادبی، کلامی، فقهی، نجومی و تاریخی وی توجه کرده اند. نویسنده، در این مقاله پس از ارزیابی مختصر گرایش های سیاسی، مذهبی ابن قتیبه و نیز شخصیت های تأثیرگذار بر اندیشه وی، آثار واقعی و برخی از کتاب های منسوب به او و هم چنین چگونگی تحول در تمایلاتش را بررسی م...

بسیاری از محققان، مورخّان، جغرافی دانان و سیستان­شناسان، شهر زرنگ را با شهر سیستان یکی دانسته و معتقداند که این شهر از بدو تأسیس، در اواخر دورۀ ساسانی، تا 785 هجری - که با حمله امیر تیمور گورکانی تخریب و، سپس، در 811 هجری با حملۀ شاهرخ تیموری به کلی ویران شد- مرکزیت و کرسی سیستان را بر عهده داشته است. نگارنده معتقد است که شهر سیستان شهری کاملاً متفاوت، مستقل و مجزا از شهر زرنگ بوده است و از نیمۀ ...

ابوالفتوح احمد بن محمد بن صلاح همدانی، که یک سده پس از ابن‌سینا می‌زیسته، نخستین منطق‌دان مسلمان است که ضرب‌های منتج و عقیم شکل چهارم را به تفصیل برشمرده و اثبات کرده است. رسالة او با نام «مقالة فی الشکل الرابع من أشکال القیاس الحملی و هو الشکل المنسوب إلی جالینوس» در سال 1965م. به صورت عکسی چاپ و یک سال پس از آن با تصحیح نسبتاً ضعیفی از سوی نیکلاس رشر در آمریکا منتشر شده است. این مقاله...

در این پژوهش سعی شده است به بررسی و مقایسه ی آرای فقهی شیخ طوسی و ابن ادریس حلی در باب تجارت و اجاره پرداخته شود.از سویی با توجه به حکم فرمایی تفکرات فقهی شیخ طوسی بر فقه شیعه و از سوی دیگر نقش کلیدی ابن ادریس در تطور فقه شیعه،تلاش شده است تا نظرات انتقادی ابن ادریس نسبت به شیخ و اختلافات اساسی آنان،ارائه و روشن گردد.اختلافات این دو فقیه بیشتر در مبانی کلی استنباط متمرکز می باشد و در مسائل جزیی...

تصوّف، هم چون شیوه ای در مواجهه و برخورد با جهان و انسان، مبتنی بر شناخت شهودی و شخصی، در زمینه ی فرهنگ دینی سر برآورد، رشد یافت و بالید و در طول تاریخ، با وجود فراز و نشیب های بسیار توانست به حیات خویش ادامه دهد و مانند هر اندیشه ی پرکششی، شیفتگان و مخالفان را به خود فراخواند. این شیوه از نگرش و روش، با همه ی معنویّاتی که در آن موج می زند، هم چون بسیاری از نگرش ها و روش ها از کژروی های بی منطقان...

نوادر الحکمه، اثر محمّد بن احمد بن یحیی اشعری یکی از مهم­ترین منابع اصیل روایی و از مآخذ کتاب­های چهارگانه شیعه است. دانشمندان شیعه این کتاب را به نیکویی ستوده اند، جز آن که محمّد بن حسن بن ولید، محدث نقّاد قرن سوم، بر پاره‏‏ای از راویان آن خرده گرفته و روایات مؤلف نوادر الحکمه از این راویان را استثنا نموده و در خور روایت و نقل ندانسته است. نجاشی، سیاهه این راویان را در فهرست خود فراهم آورده است. ...