یکی از پرسش های بسیار مهم در عرصه هنر پژوهی و بلکه اساسی ترین آن ها پرسش از زیبایی و مبانی آن به عنوان پایه گفتمان هنری و زیبایی شناسانه است. با توجه به اینکه هر مکتبی بنا بر چارچوب فکری خود مبانی ویژه ای برای زیبایی شناسی مطرح می کند در این پژوهش تلاش شده مبانی زیبایی شناسی بر اساس دستگاه عرفان اسلامی استخراج و سازماندهی شوند. از آنجایی که وجود و شناخت زیبایی ارکان و مقوم های اصلی زیبایی شناسی...

ایران آریایی مهد دین کهن مهرپرستی است؛ دینی اسرارآمیز که مرزهای فرهنگی- دینی را درهم نوردید و در سراسر جهان گسترش یافت؛ به گونه ای که عقاید رازوارانه مهریان و بسیاری از آداب و رسوم برخاسته از آن باورها به بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران و جهان بدل گردید. بازتاب اندیشه های این آیین دیرینه در آیین زردشتی، مسیحی و حتی عرفان اسلامی به خوبی نمایان است. ردّپای ایزد باستانی مهر یا میترا، ایزد بزرگ ایرانی و...

هنرمند ایرانی همواره در تلاش بوده است تا خود را از قید طبیعت ظاهری و عینی رها کند و به ترسیم حقیقت جهان هستی بپردازد. جهان هستی برای هنرمند ایرانی مسلمان سرشار از نشانه ها و آیات خداوندی است که جز با زبان رمز و تمثیل و مدد گرفتن از قدرت خیال شناختنی و گفتنی نیست. در فرهنگ و هنر اسلامی ایرانی، عالم قداست و کیفیت عارفانه و روحانی در قالب معماری رمزی مساجد و تزئینات اسلیمی و طرحهای هندسی و ... م...

برخی صاحب نظران، با تمسک به دلایلی، عرفان اسلامی را در بخشی از آموزه های معرفتی، شیوه های سلوکی، روش فهم متن دینی و حتی در خاستگاه همسو با دین اسلام نمی دانند. اما عارفان در مباحث معرفتی هم اصل شهود – به عنوان روش عرفان - را مورد تأیید دین می دانند و هم آموزه های معرفتی خود - همچون توحید، انسان کامل و معاد - را موافق با شریعت اسلام می یابند. و در بُعد عملی از یک سو جایگاه اصل سلوک در دین را تثبی...

موسیقی همواره به عنوان یکی از برجسته ترین هنرها در آثار شاعران خودنمایی کرده و هر شاعر با توجه به نگاه خود به این هنر آنرا در اشعار خود جای داده است.عطار به عنوان شاعری برجسته در حوزه عرفان و تصوف در آثارش نگاهی خاص به موسیقی دارد.در آثار عطار، حکایاتی به چشم میخورند که رنگی از موسیقی با خود دارند. این حکایات مارا در بررسی پیوند میان عرفان و موسیقی راهنمایی می کنند. عطار نخستین شاعری است که نظر...

جهانی شدن پدیده ای است که از آن به عنوان ویژگی بارز دوران معاصر نام برده می شود.به معنای:یکپارچه شدن،کوچک شدن ویا به تعبیر مارشال مک لوهان :دهکده ای شدن. گر چه به دلیل تنوع و تکثر نظریات موجود،ارائه ی تعریفی دقیق از این پدیده با مشکل مواجه است،اما به هر حال خواه آن را پروژه بدانیم یا پروسه،در اعصار وقرون باستان بکاویمش یادر نظریه پردازی های آکادمیک جدید،طبق اعتراف اغلب اهل تحقیق چنان پرشتاب در...

اسماء و صفات الاهی، از مباحث بسیار پردامنه الاهیاتی است و واژه «اسم» و مشتقات آن از واژه های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. بحث از مفهوم «اسم خدا» نقش تعیین کننده ای در موضوع گزاره های مربوط به مباحث اسمای الاهی دارد. این مقاله، پس از بررسی معنای اسم خدا در علوم مختلف اسلامی، از جمله علم کلام، فلسفه و عرفان اسلامی، تفاوت این معانی را می کاود. افزون بر نتایج مختلف د...

هدف از این پژوهش که به روش کتابخانه ای اجرا شده بررسی مفهوم رنگ در نگار گری ایرانی و تاثیر حکمت و عرفان اسلامی بر آن و همچنین رابطه هنرمند با آفاق تفکر اسلامی می باشد. نگارنده به این مسئله می پردازد که نگارگری ایرانی آئینه ای است از قلب هنرمند مسلمانی که در پرتو الهام ربانی به انکشاف حقیقت دست پیدا کرده و نور جهان الهی بی حجاب در افق چشم دلش درخشیده است بنابراین تقلید صرف از دار محسوسات را رها ...

در دوره­های اولیه تشکیل تصوف بتدریج صوفیان با محوریت مشایخ برجسته، خانقاه­ها را به عنوان بزرگترین و گسترده­ترین نهاد اجتماعی متصوفه تشکیل دادند. پس از تثبیت تصوف، خانقاه در عرفان اسلامی- ایرانی به عنوان جایگاه  تجمع مشایخ و صوفیان و در نتیجه تربیت مریدان قرار گرفت. خانقاه­ها نقش و اهمیت بسزایی در پرورش، تربیت و تکامل مریدان داشتند. از آنجا که برای زندگی مسالمت­آمیز گروهی، رعایت آداب و مقرراتی خ...