اندیشه شک و بدبینی،غنیمت شمردن فرصت و عشرت جویی،تذکر مرگ و تاسف بر ناپایداری زندگانی و بی اعتباری روزگار،از اصول معانی ای است که خیام در رباعیات خود به شیوه های گوناگون پرورده است.البته این تفکر و تذکرها با او آغاز نشده و جزو کهن ترین تامل های بشری است.در ادب فارسی نیز از رودکی تا فردوسی و از فردوسی تا سعدی و حافظ،هیچ سخنور مهمی نیست که از آن سخن نگفته باشد. در این مقاله،ضمن بیان رگه های...

از قرن هفتم و هشتم (ه.ق) که دوران طلائی غزل فارسی است، شاعری را نمی توان یافت که در سرودن غزل تحت تأثیر آن دوره نبوده باشد. غزل در دوره ی معاصر نیزکم وبیش متأثر از همان دوره است. بررسی غزل های امیر هوشنگ ابتهاج (هـ ا. سایه) که از غزل سرایان بنام روزگار ماست از جهت تأثیرپذیری از حافظ موضوع این مقاله است. این بررسی از چند جنبه صورت گرفته است: ا- تأثیر ترکیبات و عبارات حافظ در غزل سایه 2- تأثیر مض...

درجهان باستان گروه هایی از سرایندگان و چامه سرایان و داستان پردازان و سرود گویان و خنیاگران دوره گردی بودند که هریک بنابر شرایط اجتماعی و زیستی و جغرافیایی ویژه خود،از پدیدآورندگان سرودها و داستان هایی بودند که امروز با پاره ای از آنها آشنایی داریم و در دسترسمان است و برخی نیز از میان رفته و تنها نامشان و یا بخش کوچکی از آنها برجای مانده است. به سخن دیگر می توان گفت این سرایندگان و خنیاگران و ...

مولانا جلال الّدین محّمد بلخی، از بزرگ‌ترین متفکران و سخن سرایان قرن هفتم هجری قمری است که دو اثر ارزندة بی­مانند او، مثنوی معنوی و غزلیّات شمس، از بزرگ‌ترین آثار جهان بشری بشمار می‌رود. هر چند پیرامون چندی و چونی این دو اثر چشم‌گیر تاکنون پژوهش­ها کرده و سخن ها گفته و نوشته‌اند؛ باز، جای پژوهش های تازه در پهنة ساختار درون‌مایه‌های شگفت انگیر آن ها، هم چنان باقی است. این گفتار برآمد پژوهشی است گذ...

در اینکه این بحث ( قاعده مند سازی زبان عربی) اولین بار توسط چه کسی مطرح شده ، اختلاف نظر زیادی وجود دارد. به هر حال پایه های علم نحو در قرن اول هجری استوار گردید و در قرن دوم هجری با نگارش الکتاب سیبویه به تثبیت رسید. در این بین مکاتب نحوی نیز به وجود آمدند که در رشد و نمو نحو تاثیر بسیاری داشته اند. ابتدا دو مکتب بصره و کوفه و سپس مکاتب بغداد، اندلس و مصر شکل گرفتند. این مکاتب، با وضع اصول و...

این مقاله درباره یکی از سخن سرایان سده سو م هجری قمری نوشته شده است. نام وی علی بن عباس بن گریگوریوس مشهور به ابن الرومی می باشد. در این نوشتار به مسأله بیماری روانی ابن الرومی پرداخته شده است. همچنین به تناسب بحث به هجا و رثای شاعر اشاره رفته، و به پار ه ا ی از ابهامات در این رابطه پاسخ داده شده است. در این مقاله دیدگاههای برخی از ناقدان بزرگ قدیم و جدید نیز مورد ارزیابی قرارگرفته است. در پایا...

آیندة هر ادبیاتی، از گذشته و معاصر آن جدا نیست؛ زیرا در بیشتر موارد، ادبیات هر ملّتی به گذشته ای نظر دارد که اساس پیشرفت و فلسفة وجودی حال خود را بر آن بنا می نهد. سخن از دورنمای شعر معاصر عربی و یا اینکه به گذشتة خویش تکیه خواهد کرد، به معنای ایستایی در اندیشه نیست و یا تعیین مرزهای مشخّص مبنی بر اینکه «این است» و «جز این نیست»؛ چرا که ادبیات هر نسلی به دستاوردهای فکری و ادبی گذشتگان نظر دارد، د...

چکیده پتروگرافی، دیاژنز و ژئوشیمی سازند اسفندیار (ژوراسیک بالایی) در برش کوه بیرگ، جنوب سرایان برش مورد مطالعه از سازند اسفندیار (ژوراسیک بالایی) در محل کوه بیرگ، واقع در جنوب شهرستان سرایان (استان خراسان جنوبی)، شرق ایران واقع است. توالی اندازه گیری شده به ضخامت 288 متر شامل سنگ آهک های خاکستری رنگ متوسط تا ضخیم لایه می باشد. مرز زیرین و بالایی این توالی به ترتیب با کنگلومرای قرمز رنگ سازن...

علم نحو پایه و شالوده ادبیات عربی است . این علم همواره راه پرفراز و نشیبی را پیموده است و بیشتر در قالب نظریات نحوی"خلیل بن احمد" و شاگردش "سیبویه" بود. تا اینکه نخستین بانگ اعتراض علیه نحو توسط" ابن مضاء قرطبی" از اندلس به گوش رسید. او در کتاب خود "الردعلی النحاه" به رد برخی از اصول نحوی از جمله بحث عوامل و علل پرداخت . البته این کتاب آنطور که انتظار می رفت ، نتوانست مورد توجه اذهان قرار گیرد....

زبانشناسی متن بطور عام و انسجام (cohesion) بطور خاص از اواسط نیمة دوم قرن بیست بصورت جدی توسط بسیاری از زبان شناسان مورد اهتمام قرار گرفت بطوریکه درحقیقت پایة اساسی تحلیل گفتمان در سالهای بعد بشمار میرفت. با نگاه به مباحث مطرح-شده در این شاخة جدید زبانشناسی و مقایسة آن با پژوهشهای زبانشناختی در بین مسلمانان، به شواهد و آثاری از زبانشناسان قدیم عربی (نحویان، بلاغیان، و ناقدان) برمیخوریم که در آن...