حماسه یکی از مهم‌ترین انواع ادبی است که از دورانی که ملتی در راه دست‌یافتن به شکوه و تمدن گام نهاده است سخن می‌گوید. ادبیات عربی به دلایلی، از شاهکار برجسته‌ی حماسی بی‌بهره است. در این ادبیات، حماسه‌گونه‌هایی یافت می‌شود که در این مقاله، این حماسه‌گونه‌ها، در عصرهای مختلف ادب عربی بررسی شده است. در عصر جاهلی نمونه‌هایی از این حماسه‌گونه‌ها را می‌توان در معلقات هفتگانه، بوی‍‍ژه در معلقه وسیره‌ی...

کِندی نخستین محصول مهمّ دوران گذار از کلام به فلسفه بود که با اتّکا به آثار مکتب ارسطویی تلاش کرد جهان­شناسی قابل دفاعی در برابر اندیشه­های وارداتی به عالَم اسلام عرضه کند. او فلسفه­ی اولی را اشرف علوم به­شمار می­آورد و علوم مبتنی بر برهان را مفید یقین می­دانست.کِندیبا بهره­گیری از مفهوم «ابداع» در تبیین آغاز آفرینش، به نظریّه­ی خلق از عدم، تناهی حرکت، متناهی بودن زمان و مکان و در نتیجه، حدوث عالَم و ...

معارضه یکی از فنون ادبی است و به شعر یا نثری گویند که در تقلید از اثر شاعر یا نویسنده دیگر پدید آید. البته این فن بیشتر در شعر ظهور یافته است. یکی از ویژگی های معارضه در شعر، همسانی در بحر، حرف روی و موضوع با شعر شاعر مورد نظر است که برخی، این اتحاد را تنها در وزن یا قافیه و یا موضوع رعایت می کنند و از مقید شدن به دیگر جنبه های آن خودداری می نمایند. برخی، معارضه را به دو نوع تقسیم کرده اند: 1-...

میراث دینی از مهم­ترین ساختمایه­های شعری و از پربارترین منابع الهام­گیری شاعران در جهت واگویه­­ی احساسات درونی و اندیشه­های ایشان محسوب می­گردد. در این بین قرآن­کریم به واسطه­ی عمق معانی، غنای واژگانی و ویژگی­های منحصر به­فرد هنری و بلاغی، در مقام ارزشمندترین منبع دینی الهام بخش نزد شاعران و ادیبان مسلمان قرار دارد. به­گونه­ای که ایشان در شعر خویش با کلام وحی رابطه­ی بینامتنی برقرارکرده، از این...

ساختمان واژه را در بخشی از دستور زبان بررسی می کنند که صرف نامیده می شود. ساختمان واژه خود دو گونه تصریفی و اشتقاقی است. در صرف تصریفی نقش نحوی واژه را مورد بررسی قرار می دهند. در ساخت اشتقاقی واژه به نقش دو عامل مهم یعنی پیشوندها و پسوندها پرداخته می شود. پیشوندها و پسوندها از نظر فعال بودن یا نیمه فعال و یا غیر فعال بودن آنها مورد بررسی قرار می گیرند. اگر پیشوندها و پسوندها را از نظر مذکور ب...

بی تردید، فهم اشعار و ابیات به کار رفته در دیوان شاعران هنرورز و سخن سنج بدون تدقیق در هنرنمایی آنها در به کارگیری صنایع لفظی و معنوی امکان پذیر نخواهد بود، استفاده از صنایع بدیعی در دوره انحطاط تقریباً شامل همه شاعران این دوره است، در بین آنها گروهی معنا را رها کرده و بازی با الفاظ و بالأخص استفاده از جناس را پیشه خود ساخته اند و گروهی دیگر از جمله صفی الدین حلّی معانی زیبایی با بهره گیری از صنا...