مسئله حدوث و قدم عالم همواره منشأ منازعات بسیاری بین متکلمان و فلاسفه اسلامی بوده است؛ در این میان، فلاسفه اسلامی متقدم رأی به قدم عالم داده اند. ولی از آن جا که متکلمان با قدم عالم مخالف بودند و نیز بر اساس مبانی خود به حدوث زمانی آن معتقد بودند، برخی از آنان در تبیین حدوث زمانی زمانی را فرض کردند که ویژگی های زمان واقعی را نداشته باشد و آن را زمان موهوم نامیدند. تکیه گاه اصلی استدلال متکلمان ...

در این نوشتار، افکار و آراء دنس اسکوتوس درباره اثبات وجود خدا بررسی و تبیین می شود و تاثیر افکار ابن سینا بر آن از زاویه ای واقع بینانه و مستند روشن می گردد. اسکوتوس در بحث از اثبات وجود خدا، به لحاظ پیش انگاره ها یا مقدمات و مبانی و حتی به لحاظ ساختار استدلال کاملاً تحت تاثیر ابن سینا قرار دارد. اسکوتوس به تبع ابن سینا برهان ارسطویی محرک اول را در اثبات وجود خدا نامعتبر می داند. او استدلال خود ...

روش های بودجه بندی سرمایه ای پیچیده با ابزارهای متعدد و روش های مختلف همراه است (مثل شبیه سازی مونته کارلو، معادل های قطعیت، قواعد تصمیم نظریه بازی ها و استدلال گزینه واقعی) هدف از این پژوهش بررسی کاربرد شیوه های پیچیده بودجه بندی سرمایه ای در صنعت پتروشیمی ایران است. معمولاً بزرگترین و پیچیده ترین پروژه ها در حال حاضر در این صنعت انجام می شود. از آنجا که در حوزه شیوه های پیچیده بودجه بندی سرمای...

به کارگیری رویکرد معیوب در ارزشیابی تربیت دینی میتواند به صدمه ای جبرانناپذیر بر پیکرة تربیتدینی و انحراف جدی آن از اهداف قصد شده منجر شود. مسئله اساسی این پژوهش آن است کهرویکرد ارزشیابی نتیجهمحور رایج در تربیت دینی، با نظر به آیات قرآن مجید و دلایل عقلی تا چه حددرست است وچه جایگزینی برای آن وجود دارد. در این پژوهش علاوه بر استدلال های عقلی برگرفتهاز متون مرتبط، برخی آیا...

معرفت انسان به واجب الوجود و توجه به محدودیت های این معرفت، از موضوعاتی است که ابن سینا در فلسفه خود به آن توجه ویژه ای داشته است. از نظر بوعلی با آن که انسان دچار محدودیت های معرفتی بسیاری است، اما باب معرفت الهی به کلی مسدود نمی باشد. از نظر او انسان توانایی نیل به ذات و حقیقت موجودات را ندارد و آن ها را از طریق لوازم و خواص آن ها می شناسد. در باب حق تعالی نیز شناخت از طریق همین لوازم که اوصا...

در رشد و تعالی همه شاخه های علوم اسلامی _علاوه بر آیات و روایات- قواعد عقلی و منطقی نیز نقش بی‏بدیلی ایفاء نموده‏اند. توجه به فرایند منظم مقدمات عقلی، پیش‏‏شرط استفاده از هر نوع استدلال عقلی و نقلی می‏باشد. چینش ادله و امارات، قواعد و اصول عملی درمسیر استنباط در یک مسئله دینی باید از نظمی مشخص وعقلانی پیروی کند. زیرا برای بدست آوردن حکمی از احکام با ادّله، اصول و قواعد گوناگونی روبرو می‏...

قرآن کریم به تبیین روش های گفتمان پرداخته و سه روش برهان حِکمی، موعظه حسنه و جدل احسن را به عنوان شیوه های دعوت رسول خدا(ص) معرفی کرده است. از سویی در علم منطق، پنج فن استدلال یا گفتمان متناسب با اهداف گفت وگو مطرح است که عبارت اند از: برهان، جدل، خطابه، شعر و مغالطه. روش های گفتمان قرآنی در اصول و غایت، تفاوت های بنیادین با روش های گفتمان منطقی و صناعات خمس دارد که در این مقاله کوشش شده است تا ...

یکی از ویژگی¬های قرآن کریم که آن را منحصر به فرد ساخته، شیوه¬های بیانی بسیار زیبایی است که شنونده را لبریز از سرور می¬کند. مجاز عقلی از جمله این شیوه¬های بیانی است. در پژوهش حاضر که به بررسی بلاغت اسالیب مجاز عقلی در قرآن اختصاص یافته است، تلاش بر آن بوده تا پس از تبیین مجاز عقلی و اسالیب آن، به بررسی اسالیب آن در قرآن پرداخته تا گامی هر چند کوتاه در درک بهتر قرآن برداشته شود. در این راستا به ش...

مشی مسلمانان در تفسیر قرآن کریم در طول تاریخ با رویکردهای مختلفی صورت گرفته است. استفاده از روش اجتهادی و عقلی براساس دلایل قرآنی، حدیثی و عقلایی یکی از آن شیوه هاست. درست است که آنها تا قرون سوم و چهارم بیشتر از شیوه تفسیر مأثور بهره می‌گرفتند ولی به دلایلی که در نوشتار کنونی به آنها اشاره شده است، حتی در آن قرون هم از شیوه تفسیر عقلی کاملاً بی‌بهره نبودند. لذا شیوه فوق از قرن چهارم به بعد بیش ...