عارفان بزرگ هند، همواره با عارفان ایرانی ارتباط داشته اند. مهاجرت عارفان به سرزمین هند و ورود مسلمانان از خراسانِ قدیم به این سرزمین به گسترش این ارتباط ها مدد می کرد. همواره عارفانِ هند پیران و وابستگانی در خراسان داشته اند و این وابستگی ها تا دیر زمان ادامه داشته است. یکی از عارفان نام دار و سرشناس ایرانی، مولانا جلال الدین محمد بلخی است که در زمان خود، سلسله معنوی و عرفانیش در هند ناشناخته مان...

حکایت شاه و کنیزک یکی از محوری ترین حکایت های مثنوی است که با توجه به قرار گرفتنش بعد از نی نامه و نیز تأکید خود مولانا بر اهمیت آن، بسیار مورد توجه مفسران مثنوی قرار گرفته است. قاطبه ی مولوی پژوهان این حکایت را داستانی نمادین دانسته اند که مولانا در قالب آن تلاش کرده به موضوع پراهمیت آفرینش و کمال انسان اشاره کند. در این مقاله با روش تحلیل- مقایسه ای تلاش شده با بهره گیری از چند داستان عرفانی ...

مدخلی بر رمزشناسی غزلهای مولانا پورنامداریان تقی,مشتاق مهر رحمان مولانا همه اشعار خود را بعد از آشنایی با شمس سروده است. غزلیات را بعد از نخستین روزهای آشنایی تا آخرین شب زندگی و مثنوی را در ده پانزده سال آخر عمر و در اوج سالهای پختگی و کمال روحی و معنوی. اگر چه این هر دو کتاب در تبیین و توضیح جهان بینی و دیدگاههای عرفانی و اخلاقی خاص مولانا و حسب حال وسر دلدادگی اوست، مثنوی از وضوح و دقت و صرا...

ولدنامه اثری است در قالب مثنوی که در بحر خفیف سروده شده است. این کتاب در تفسیر دقایق و معانی عرفانی و اخلاقی و شرح اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیّنات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام احوال مولانا جلال‌الدین، برهان‌الدین محقق، شمس تبریزی، صلاح‌الدین زرکوب و دیگران است که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس ...

این پایان نامه که عنوان آن بررسی جلوه های تجسمی در مثنوی معنوی است ، ابتدا در فصل اول به معرفی نمادهای تعدادی از ابیات و داستان های مثنوی می پردازد و سپس در فصل دوم کاربرد کلمه هنر را در مثنوی بررسی می کند، و پس از آن زیبائی و زشتی را از دیدگاه مولوی معرفی کرده، به مصادیق زشتی و زیبائی می پردازد. در فصلی دیگر عناصر هنرهای تجسمی(عناصر دیداری) نقطه، خط، سطح، نقش ، رنگ و نور(سایه روشن) را در مثنوی...

نویسنده در این مقاله کوشیده است مبانی معنوی و اخلاقی که در خلال سخنان مولانا اعم از مثنوی، غزلیات شمس و فیه ما فیه موجود است بر کشیده، نشان دهد که در بحران تشنجات و آشفتگی های جهان حاضر چه گونه این مبانی غنی اخلاقی می تواند روشن گر و آرامش بخش انسان مضطرب معاصر باشد. هم دلی، شفقت بر خلق، روی گردانی از ستم، سعه صدر و تسامح از دیگر مواردی است که نویسنده از میان اندیشه های متکثّر مولانا مورد تأکید ...

این مقاله در پی نمایاندن محوری‌ترین و کانونی‌ترین تصویر در جهان ذهن و اندیشۀ مولوی است. نویسنده درصدد است با تجزیه و تحلیل این تصویر پویا و پرابهام در مثنوی با تکیه بر دلالت‌های سادۀ زبانی و صورت‌های بلاغی، الگوی اندیشگی شاعر را بررسی کند. مولوی چه آن زمان که در بلخ (خراسان) می‌زیست و چه وقتی که در معرض آفتاب شمس در قونیه قرار گرفت، محو تابناک‌ترین تجلی حق بود. در این پژوهش، ضمن اینکه به ویژگی...

مولانا جلال الّدین محّمد بلخی، از بزرگ‌ترین متفکران و سخن سرایان قرن هفتم هجری قمری است که دو اثر ارزندة بی­مانند او، مثنوی معنوی و غزلیّات شمس، از بزرگ‌ترین آثار جهان بشری بشمار می‌رود. هر چند پیرامون چندی و چونی این دو اثر چشم‌گیر تاکنون پژوهش­ها کرده و سخن ها گفته و نوشته‌اند؛ باز، جای پژوهش های تازه در پهنة ساختار درون‌مایه‌های شگفت انگیر آن ها، هم چنان باقی است. این گفتار برآمد پژوهشی است گذ...

یکی از پیچیده‌ترین مسائل فلسفی و کلامی، مسألة جبر است و اختیار. این مسأله هرگاه با مسائلی دیگر چون «جبر و تفویض»، «خیر و شر»، «حق و تکلیف» و نظایر آن‌ها گره بخورد، پیچیده‌تر می‌شود. مولانا در خلال مثنوی و دیوان شمس تبریزی این مسألة غامض را با چاشنی اندیشة چاره‌جوی و ذوق سرشار خود شکافته و هرچند پاسخی روشن برای آن نیافته، لیکن به‌تر از هر متکلمی در این عرصه پر تزاحم ظاهر شده است. این مقاله، نظری...

این مقاله در پی نمایاندن محوری‌ترین و کانونی‌ترین تصویر در جهان ذهن و اندیشۀ مولوی است. نویسنده درصدد است با تجزیه و تحلیل این تصویر پویا و پرابهام در مثنوی با تکیه بر دلالت‌های سادۀ زبانی و صورت‌های بلاغی، الگوی اندیشگی شاعر را بررسی کند. مولوی چه آن زمان که در بلخ (خراسان) می‌زیست و چه وقتی که در معرض آفتاب شمس در قونیه قرار گرفت، محو تابناک‌ترین تجلی حق بود. در این پژوهش، ضمن اینکه به ویژگی...