بین ادبیات و شرایط اجتماعی همواره ارتباطی متقابل و تأثیرگذار وجود دارد.گاهی شرایط جامعه زمینه ی پیدایش برخی از شگردهای ادبی را فراهم می سازد. از جمله ی این شگردها، نقاب است که شاعر از طریق پیوندی که با سنت ها و میراث کهن فرهنگی خویش برقرار می سازد، از میان شخصیت های اسطوره ای و تاریخی فرهنگ خود یکی را برمی گزیند و در پس نقاب او به انتقاد از جامعه ی خویش می پردازد تا هم به رسالت شعری خود عمل کرد...

در این مقاله کوشیده­ایم با روش توصیفی ـ تحلیلی مفاهیم و موضوعات آزادی­خواهی و استبدادستیزی را در اشعار پیش از انقلاب اسلامی شفیعی­کدکنی بررسی کنیم تا به واسطه­ی آن هم نقش این شاعر آزادی­خواه را در آگاهی بخشی به جامعه­ی عصر خود روشن­تر کنیم و هم جلوه­هایی از تعهد و رسالت اجتماعی شاعر را باز نماییم. مهم­تر آنکه شیوه­ی بیانی مؤثری را که او در بیان این موضوع, متناسب با فضای اجتماع عصر خود برگزیده ا...

«معراج نامه» شفیعی کدکنی از اشعار سمبولیسم اجتماعی و از نمونه­های رؤیابینی در ادبیات فارسی است. این ­شعر نُه قسمتی شامل رمز و سمبل­های خاصی است که شاعر با تکیه بر آنها، به راهنمایی «دل» در دوزخ، بهشت و زمین که تأویلی از اندیشه خود اوست؛ زده است. شعر دارای شش وادی است. وادی اول، مرحله رهایش راوی و یافتن الهام، وادی دوم دسترسی به نیروی عقلانی و فکری و سیر بسیار فراتر از حدّ انسانی، وادی سوم با تمثی...

شعر «هزاره دوم آهوی کوهی» یکی از اشعار محمد­رضا شفیعی­کدکنی است که شاعر سعی کرده است در آن، با استفاده از زبان ادبی فاخر، تناسب محکمی میان صورت و محتوا ایجاد کند. اصولا شعر، یک نیاز درونی است که در زبان شکل می­گیرد و به فعلیت می­رسد. زبانی که از امکانات و عناصر خاصی بهره برده و به درجه هنری رسیده است. در سایه کاربست همین عناصر و امکانات است که ساختار شعر، شکل می­گیرد. بررسی ساختاری یک اثر ادبی ...

در دهه های اخیر، بررسی رابطه ی ما بین ذهن، تفکر و زبان از اهمیتی بیش از گذشته برخوردار گشته و پژوهشگران در سرتاسر جهان به این حوزه علاقه ی فراوانی نشان داده اند. روان شناسی زبان یکی از گرایش های رشته ی زبان شناسی است که به بررسی چگونگی این رابطه می پردازد. غالب پژوهش هایی که تا به امروز در این خصوص انجام گرفته، حول فراگیری زبان توسط کودکان و بررسی عملکرد ذهن در این رابطه بوده، اما مدتی است این ...

محمدرضا شفیعی کدکنی و عبدالوهاب البیاتی دوتن از شاعران پرآوازه ی ادبیات معاصر فارسی و عربی و از پرچمداران مکتب ادبی رمانتیسم هستند. این دوشاعرکه موقعیت سیاسی و اجتماعی جامعه ی وقت خود را به خوبی درک کرده و شرایط تقریباً یکسانی را پشت سرگذاشته اند، مضامین مشترکی را در سروده های خویش رقم زده، به یادآوری خاطرات گذشته ی خویش پرداخته و فضایی سرشار از دلتنگی و اندوه موسوم به نوستالژی را به تصویر کشیده...

از مکاتب فلسفی که امروزه در عالم هنر و ادبیات نقش به سزایی ایفا کرده اگزیستانسیالیسم است، گرچه بخشی از آن را تحت عنوان «فلسفه ی وجود» در فرهنگ اسلامی نیز می توان مشاهده کرد. از آن جا که شاعران و نویسندگان معاصر ناگزیر از آشنایی با مکاتب ادبی، فکری و هنری هستند، سهم اندیشه ی وجودی و مؤلفه های شاخص آن را در ادبیات معاصر جهان نمی توان نادیده گرفت. شفیعی کدکنی و أدونیس ضمن آگاهی از ادبیات غرب و توج...

ادبیات و فلسفه از دیرباز پیوندی عمیق داشته اند، اما امروزه به تأثیر از آراء و اندیشه های فلاسفه ی غرب همچون نیچه، سارتر و دیگران و توجه اینان به ادبیات نقش اندیشه های فلسفی در ادبیات معاصر جهان پررنگ تر شده است. اگزیستانسیالیسم یا به تعبیری فلسفه ی وجود، از بارزترین مکاتب و اندیشه-های فلسفی معاصر است که نگارنده می کوشد بازتاب آن را در شعر معاصرفارسی و عربی، ضمن تحلیل سروده های شفیعی و أدونیس نش...

هوشنگ مرادی کرمانی، فرهاد حسن زاده و شهرام شفیعی، نویسندگان مطرح و طنزپرداز معاصر در حوزه ی کودک و نوجوان هستند که با آثار برتر خود به ترتیب «قصّه های مجید»، «روزنامه های سقفی همشاگردی» و «انفجار کیک خامه ای» توانسته اند جایگاه خود را در میان مخاطبانشان تثبیت کنند. پژوهشگر در این پایان نامه بر آن است به مقایسه ی شیوه های طنزپردازی در آثار این سه نویسنده و بیان شباهت ها و تفاوت های آن ها بپردازد....