شعر فارسی قرن چهارم هجری که به جرئت می توان آنرا رکن شعر فارسی به حساب آورد، آمیخته با حکمت و اندرز است تا جایی که می توان شعر این دوره را شعر حکمی و اندرزی و برخی از شاعران این عصر را حکیم نامید. ادبیات تعلیمی در همه ادوار شعر فارسی حضور داشته است تا بدانجا که این نوع ادبی در کنار سیطره ی ادبیات غنایی و حماسی نیز به نسبت قابل توجهی دیده می شود. اشعار شاعران این دوره که سرشار از معارف گوناگون ا...

یکی از مضامین شعری که تقریباً در همة دوره های تاریخ ادب عربی حضوری چشمگیر داشته، خمریه سرایی است. در طی قرن چهارم و پنجم هجری، در سرزمین خراسان بزرگ، شاعران زیادی به زبان عربی شعر می سرودند که با مطالعة اشعار آن ها به راحتی می توان دریافت که خمریه سرایی در میان آن ها رشد بسیار چشمگیری داشته است. آنان در خمریات خود، بسیاری از جزئیات شراب را از جمله رنگ، بو، طعم، جام شراب، ساقی، و تأثیر شراب در رو...

عراق دوره¬هایی را پشت سر گذاشت که طی آن همه¬ی ارکان زندگی سیاسی، اجتماعی و علمی تحت سلطه امپراتوری عثمانی تضعیف شد. ادبیات عراق در قرن نوزدهم با معیارهای آشفته زندگی ¬کرد و آثار ادبی با عقب-ماندگی مواجه شد، به طوری که ما اثر آن را در همه¬ی زوایای زندگی می¬بینیم. شاعران نهایت تلاششان را وقف مدح و ستایش حاکمان کردند و با عواطف دروغین شعر سرودند. شاعرانی به مدح رسول بزرگوار (ص) و سوگواری امام حسین...

مسئلة مقاله، جست وجوی اطلاعات تاریخ ادبیاتی در منابع تاریخی است. نویسندگان کتاب های تاریخ ادبیات غالباً تذکره ها را به عنوان منبع اصلی خود قرار می دهند، حال آنکه کتاب های تاریخی، به اعتبار موضوع شان و نیز ارتباط مستقیم نویسندگان شان با نهاد قدرت باید به عنوان یکی از منابع درنظرگرفته شوند. مقاله نشان می دهد که برخی چهره های ادبی که در منابع تذکره ای از قلم افتاده اند، در منابع تاریخی به عنوان شاع...

سنجر کاشانی یکی از شاعران قرن یازدهم است که در هند از شهرت و اعتبار زیادی برخوردار بوده و همچون دیگر شاعران سبک هندی به صورخیال رویکرد ویژه‌‌ای داشته‌‌است. در این تحقیق تشبیه به‌‌عنوان عنصر اصلی و سازندة تصویر در شعر وی، بر‌‌اساس روش تحلیلی-توصیفی نقد و بررسی شده‌‌است. سنجر درمجموع 1492 بار در 5506 بیت، برای ارائة مضامین مورد‌‌نظرش از تشبیه بهره‌‌برده‌‌است. از مجموع تشبیهات به‌‌کار رفته، 797 مو...

این پژوهش بر آن است تا به بررسی و تحلیل زندگی و شعر دو شاعر سده‌های دهم و یازدهم هجری بپردازد که با فاصله زمانی نسبتاً کوتاهی با یکدیگر می‌زیسته‌اند و هر دو یک تخلّص داشته‌اند. طهماسب قلی بیگ یزدی از شاعران ایرانی و از نوادگان دختری اسماعیل‌میرزا فرزند شاه طهماسب صفوی است که عرشی تخلّص می‌کرد و در اواخر سده دهم هجری می‌زیست. میر‌محمد مؤمن متخلّص به عرشی و مخاطب به نادرالعصر نیز سراینده، عارف و خوشن...

شناخت و تحلیل مکاتب حدیثی به منظور آشنایی با خط مشی فکری حاکم بر قلمرو اندیشه های حدیثی، از مباحثی است که در عرص? مطالعات حدیث شناختی به تازگـی مورد توجه حدیث پژوهان قرار گرفته است. در این میان مکتب حدیثی جبل عامل، از مهمترین مکاتب حدیثی شیعه به شمار می رود که در میان? قرنهای هشتم تا نیم? قرن یازدهم هجری شکوفا بوده است؛ اگرچه این دوران مقارن با حکومتهای ممالیک، جنگهای صلیبی و دولت متعصب و سنی م...

محمد علی صائب تبریزی از غزل سرایان مشهور سبک هندی قرن یازدهم است. از او دیوانی به یادگار مانده است که بیشتر اشعار این دیوان، در قالب غزل است. رساله ی حاضر بر آن است تا با بررسی صد و پنجاه غزل آغازین دیوان او، ابتدا به توضیح واژه ها و ترکیب های دشوار بپردازد و سپس با توجه به واژه ها و ترکیب های معنی شده، ابیات را شرح کند. بر این اساس فصول رساله به ترتیب زیر است: فصل اول: شامل مقدمه، هدف تحقیق، ...

در این مقاله از مختصات سبک شناسی نظم در قرن ششم سخن رفته است. مبدأ بحث در این زمینه بررسی مختصات سبک­شناختی در آثار سنائی غزنوی است که موجب تحولی اساسی در شعر فارسی گردید و پایان این تحول در قرن ششم، سال تصنیف اقبال­نامه نظامی و ختم اسکندرنامه اوست. شعر فارسی در این قرن از لحاظ موضوع، وزن، قالب، ترکیب الفاظ و قوافی، نوجویی و تازگی متحول شد و 10 شیوة شاعری در سبک خراسانی در قرن ششم بسط و گسترش ...

پیدایی گرایش‏های نقلی و عقلی در میان مسلمانان ناشی از توجه خاص هرکدام به برخی از آیات بود که این آیات، برخی مؤید عقل هستند و بعضی مؤید تعبد. این اختلاف نگرش به قرآن، سبب شکل‏گیری دو مکتب معتزله و اشاعره در اهل سنت و دو گرایش اصولیون (عقل‏گرایان) و اخباریان (نقل‏گرایان) در شیعه شد که خود زمینه بسیاری از منازعات مذهبی، اجتماعی و حتی سیاسی را فراهم ساخت. فرآیند تطور نگرش عقل‏ گرا در مذهب امامیه ا...