مسعود سعد یکی از شاعران بزرگ ایران در نیمة دوّم قرن پنجم هجری است. او که از پیشروان تحوّل شعری در آن دوره به شمار می‌آید، مورد توجّه شاعران معاصر و نزدیک به دوران خود بوده است. برخی از این شاعران از جمله سنایی، معزّی و عثمان مختاری قطعات و قصایدی مستقل در ستایش او گفته‌اند. شاعرانی همچون رشیدی، ادیب صابر، جمال‌الدّین عبدالرزّاق و فلکی نیز از او به عنوان سخنوری توانا در شعر خود یاد کرده‌اند. علاوه بر ...

مقالة حاضر به منظور بررسی دقیق فن جواب، که به معنای سرودن شعری با وزن، قافیه، و محتوای کلی مشترک با شعری از شاعری دیگر است و با انگیزة همسری یا برتری جویی سروده شده است، به روش توصیفی ـ تحلیلی نگاشته شد. با توجه به این که این دو انگیزه مبنای تعارض در معنی ناسازگاری و اختلاف نظر بین دو فرد (شاعر) است، با تمرکز بر اشعار چاپی فارسی از آغاز تا قرن ششم به ارائة تعریف این فن و بیان شرایط جواب گویی و ...

چکیده از آغاز شکل گیری ادب فارسی تا سده ی ششم قالب قصیده صدر نشین همه ی قالب های شعری وبازار قصیده سرایی گرم ترین بازر شعر وشاعری بود. در نخستین ادوار شعر فارسی ، معانی غزلی در کنار اشعار ستایشی و یا در مقدمه ی آنها آورده شده است. غزل فارسی که در اوایل سده ی چهارم هجری شکل گرفت؛ در ابتدا ساده و در وصف موضوعی تغزلی بود . در قرن ششم دستخوش تطور شد ؛ این دوره ، زمان رونق غزل و تبدیل آن به مهم?تری...

پرسش اصلی مقاله، چنان که از عنوان آن هم بر می‌آید، مخاطب شناسی سنایی در آثار منثور قرن ششم تا دهم هجری است. برای یافتن پاسخ، ابتدا آثار منثوری را که از اشعار سنایی استفاده کرده بودند، شناسایی کردیم. پس از استخراج ابیات و مطابقت آن‌ها با آثار سنایی، منابع مذکور بر اساس موضوع در هشت گروه طبقه‌بندی شدند: آثار تاریخی، عرفانی، تفسیری، زندگی‌نامه‌ای، اخلاقی، فنی ـ ادبی، روایی ـ داستانی و ترسّلی. سپس ب...

شعر فارسی قرن چهارم هجری که به جرئت می توان آنرا رکن شعر فارسی به حساب آورد، آمیخته با حکمت و اندرز است تا جایی که می توان شعر این دوره را شعر حکمی و اندرزی و برخی از شاعران این عصر را حکیم نامید. ادبیات تعلیمی در همه ادوار شعر فارسی حضور داشته است تا بدانجا که این نوع ادبی در کنار سیطره ی ادبیات غنایی و حماسی نیز به نسبت قابل توجهی دیده می شود. اشعار شاعران این دوره که سرشار از معارف گوناگون ا...

بخش اول این نوشته بعنوان " مقدمات تاریخی " شامل نگرشی کلی و کوتاه به تاریخ ایران در سده سیزدهم هجری قمری و بیان انقلاب مشروطیت ایران است که درابتدای ربع دوم قرن چهاردهم به وقوع پیوست . بخش دوم با عنوان " شعر و شاعران " زندگ و شعر نه تن از شعرایی که بدلیل تاثیر پذیری از فضای انقلابی، سخن خود را با مضامین جدید روز آمیختند، بررسی میکند و نیز به گروهی دیگر از شعرای این دوران که در کنار جریان تجددگر...

چکیده متناقض‌نمای محتوایی، کلامی است که در آن خود مفاهیم دارای تناقض بوده و با هر زبانی بیان شود، باز هم، تعجب‌انگیز و متناقض به نظر می‌رسد، مثلاً اگر به جای «آزادی را گرفتاری دانستن» «گرفتارِ رهایی» و به جای «بی‌گناهی را گناه شمردن» «جرمِ بی‌گناهی» آورده شود، باز هم متناقض‌نما می‌شوند. اینگونه متناقض‌نماها به خاطر زیبایی‌آفرینی گفته نشده، بلکه هدف سخنور در آن، بیان و ارائة واقعیت‌هاست، این...

تحقیق حاضر بحثی در شرایط شاعری، خواسته های متقابل شاعر و ممدوح و رابطه ی آن دو در قرن پنجم وششم و تلقی قشرهای مختلف جامعه ی آن روزگار نسبت به شاعران است. می دانیم که در گستره ی ادبیات، بحث ها و تحقیقات مختلفی در زمینه های گوناگون شعر فارسی انجام شده است؛ اما به طور مستقل - دست کم از دید نگارنده- هیچ جا جستجویی در باب چگونگی شاعری و تلقی شاعران و قشرهای مختلف جامعه از شعر و شاعری انجام نگرفته اس...

شاعران ایرانی از آغاز شکل گیری شعر فارسی، موضوعات و مضامین متنوّعی را در شعر خود گنجانده اند. با تطوّر و تکامل شعر فارسی، تنوّع موضوعی نیز روی در فزونی داشته است، به گونه ای که از سده های ششم تا هشتم موضوعاتی چون عشق، عرفان، شکواییه، هجو، هزل، طنز و...در شعر فارسی رواج یافته است. در قرن نهم نیز که مقدّمه ای برای شروع سبک هندی و آغاز صنعت سازی و مضمون پردازی فراوان و انتزاعی در ادب فارسی است، تنوّع م...

درسروده های شاعران کهن فارسی زبان، نوعی شعر که آن را ملمعات نام نهاده اند دیده می شود که مصرع یا بیتی به زبان عربی و مصراع یا  بیتی دیگر به فارسی است . این نوع شعر مانند دیگر انواع شعر فارسی ،سابقه یی دیرین دارد که نخستین نمونه آن را از شهید بلخی شاعر قرن چهارم هجری نقل کرده اند و پس از او در دیوان های شاعران بزرگی مانند :سنائی ، نظامی ، سعدی ، مولوی ، حافظ و ملمع دیده می شود که درمیان آن بزرگا...