این پایان نامه در بررسی داستان های قرآنی در دفتر اول مثنوی و دیدگاه تفاسیر مجمع البیان و المیزان از تفاسیر شیعه و کشف الاسرار و مفاتیح الغیب از اهل تسنن می باشد. در این تحقیق نخست ابیات مثنوی دقیقا خوانده شده ابیاتی که دارای داستان قرآنی بوده استخراج گردیده برای دقت در کار به کتابهایی که در مرور بر تحقیقات گذشته ذکر شد مراجعه نموده بعد آیه یا آیات قرآنی مربوط به داستان های قرآنی مورد بررسی قرار...

در شروح مثنوی، شارحان در بسیاری موارد، نخست زمینة متن (Context) بویژه زمینة تاریخی را کاویده‌اند، آن‌گاه به جنبه‌های دیگر متن پرداخته‌اند. می‌توان گفت یکی از دلایل فروزانفر در تألیف قصص مثنوی نیز تبیین چنین زمینه‌ای بوده است. امّا گاهی اوقات شارحان بی‌توجه به شگردهای مولوی دربارة زمینة متن، هم در تشخیص زمینة تاریخی و هم در شرح متن گمراه و سرگردان شده‌اند. بر این اساس، در پژوهش حاضر، زمینة تاریخی...

مقالۀ حاضر، به بررسی انتقادی کتاب مشّاطۀ بکر سخن (گزارش هشت قصیده از دیوان خاقانی شروانی) به کوشش دکتر احمد غنی‌پور ملکشاه اختصاص دارد. در این مقاله نشان خواهیم داد که به دلایلی ازجمله عدم تحقیق بایسته در پیشینۀ تحقیق، تسامح و سهل‌انگاری، عدم احصای کلّ اشارات و نیز بدفهمی‌های قسمت‌هایی از متن، متن گُزیدۀ حاضر چندان قابل اعتماد نیست و کاستی‌های آن احتیاج به بازبینی و اصلاح مجدد دارد تا هرچه بیشتر ب...

در حکمت 252 نهج‌البلاغه آنجا که امیرالمؤمنین علی(ع) از فلسفۀ شرایع و احکام و حکمت آن­ها با مطلع «فرض الله الایمان تطهیرا من الشرک» سخن می‌گوید، عبارت «الامامة نظاماً للامة» آمده است که بر اهمیت مسئلۀ امامت در رهبری امت دلالت دارد. اما در برخی نسخه‌های متأخر، این عبارت به­صورت «‌الأمانة نظاما للأمة» ثبت شده است که به اهمیت امانتداری در حفظ نظام امت اشاره دارد. از سوی دیگر متأسفانه در س...

بر مثنوی مولانا از زمان‌های گذشته تا امروز شروح و تفاسیر گوناگونی نوشته شده است و شارحان هر کدام به مذاق خود توجیهاتی برای حل دشواری‌های آن آورده‌اند. در این مقاله با ذکر نمونه، در باره اختلاف نظر شارحان بحث شده و نتیجه گرفته شده است که برای گشودن پیچیدگی‌های اشعار مولانا باید پیوستگی مطالب را همواره در نظر داشت و کلید گشایش هر مشکلی را در درجه اول باید در خود مثنوی جستجو کرد.

قطب‌الدین شیرازی علاوه بر آثار مشروحی که هیئت و فلسفه نوشته است اثر مشروحی نیز در پزشکی دارد: ابتحفة السعدیه که شرحی بر مقالۀ اول قانون ابن سینا است و در نه مجلد نوشته شده است. این مطلب چندان دور از انتظار نیست زیرا قطب‌الدین از خانواده‌ای که سابقۀ طبابت داشته‌اند برآمده است و در سال‌های جوانی عمر خود قانون را مطالعه کرده بود. این شرح مطول اطلاعات جامعی در بارۀ آثار مختلف پزشکی دیگری که قطب‌الد...

با عنایت به اهمیت و تأثیر این خطبه بسیار مفید و ارزنده در تهذیب اخلاق و تزکیهء نفوس قشرهای مختلف جامعه به خصوص قشر جوان، نگارنده بر آن شد تا با مراجعه و بررسی واژهء تقوی در چندکتاب فرهنگ لغات معتبر و اصیل و شروح گو ناگونی ازکتاب شریف "نهج البلاغه " مقاله ای تهیه و ارائه نماید و آن را درآمدی به تحقیق و بررسی خطبهء "فی وصف المتقین " قرار دهد. باشد خواننده پیش از اینکه بشناسد متقی کیست، بداند تقوی...

در این گفتار فزون بر شرح مختصری درباره خیام، زندگی، آثار و جایگاه علمی و ادبی او، از مسائلی چون جایگاه خیام در مغرب زمین، نقش اروپائیان؛ بویژه فیتز جرالد در بلند آوازه نمودن خیام و رباعیات او، سخن به میان می آید. همچنین از تأثیر پذیری خیام از شعر و ادب عربی و اثر گذاری رباعیات و اندیشه او بر شعر و ادب معاصر عرب، میزان و گستره شیوع رباعیات خیام در جهان عرب، جایگاه خیام در ادب معاصر عرب، ترجمه ها...

حدیث «یَکُونُ بَعْدی اثْنَاعَشَرَ خَلِیفَة» از مهم ترین احادیث بحث امامت است که علاوه بر منابع شیعی، در منابع ‏اهل سنّت هم به وفور نقل شده است. برخلاف نظر شیعه، علمای اهل سنت از این حدیث، مسئله خلافت خلفای ‏اهل تسنن را برداشت کرده اند. به نظر می رسد راه حل مناسب در تبیین مفهوم این حدیث و بیان نظر صحیح، ‏طرح نظرات مختلف و نقد آنها باشد.‏ در این مقاله پس از بررسی اعتبار سندی حدیث نزد علمای شیعه و اهل سنّت، و نق...

مشکل‌سازترین بیت حافظ، بیت مشهور «پیر ما گفت ...» است. نویسندۀ مقاله کوشیده ‌است که ابتدا شروح متفاوت این بیت را دسته‌بندی کند و معتقد است که بیشتر شروح، بیان اعتقاد و عقیده شارحان است که از آبشخور مطالعات عرفان اسلامی یا غزلیّات حافظ و شاعران عارف دیگر، نشأت گرفته‌ است. بعضی از شارحان از زاویه بلاغی و شاعرانه به نقد نظریّات شارحان دیگر پرداخته و اظهار‌نظر کرده‌اند. سؤال اصلی این مقاله جست‌وجوی م...