فال در لغت به معنی طالع، بخت، شگؤن، اختر، پیش بینی و عاقبت گویی آمده است. علم فال علمی که به وسیلهء آن برخی از حوادث آینده دانسته می شود و این کار باگشودن قرآن کریم یا کتب بزرگان مانند دیوان حافظ و مثنوی مولوی و نظایر آن انجام می پذیرد. استخاره نیز مانند فال به وسیلهء قرآن کریم و تسبیح صورت می گیرد و در فرهنگ عر ب تفأل و تطیر سابقه ای کهن دارد. ایرانیان به فال نیک مرواو به فالی بد مرغوا می گفت...

چکیده با توجه به اشتراکاتی که در دیوان فارسی خواجه حافظ شیرازی و ملامحمد فضولی وجود دارد، به بررسی برخی مضامین شعری این دو شاعر می­پردازیم. از جمله مضامینی که در دیوان هر دو شاعر جلب توجه می­کند، مضمون رندانه و قلندرانه و مغانه است که شباهت میان این مضامین، گاه واژه­ها و تعبیرات به کار  رفته را نیز به هم نزدیک­تر می­کند. قبل از اینکه دیوان هر دو شاعر را مورد بررسی قرار دهیم، مطالبی در باب ملامت...

چکیده : دیوان حافظ، که نزد ایرانیان ارزش معنوی فراوانی دارد، در مکتب خانه های قدیم و مدارس امروز یکی از کتاب های درسی بوده است. امروزه کمتر ایرانی ای را می توان دید که نام حافظ را نشنیده باشد و با بیتی یا غزلی از او آشنا نباشد. این دیوان در دوره های تاریخی گوناگون از نظر تصویرگران ایرانی نیز به دور نمانده و آنان را بر آن داشته تا به دنیای پر رمز و راز دیوان حافظ قدم نهند و به ترجمان تصویری اش...

چکیده ناصرخسرو قبادیانی (394-481) شاعر، جهانگرد، متکلم و مبلغ فرقه اسماعیلیه، آثار متعددی به نثر و نظم از خود به جا گذاشته است. دیوان او از نظر مباحث کلامی، اجتماعی، تاریخی و ادبی قابل توجه و مطالعه است. در مجموع می توان دیوان این شاعر را یکی از آثار نشان دهنده فرهنگ توانای ایرانی ـ اسلامی در سده پنجم به شمار آورد. این دیوان به دلیل مسائلی همچون کهنگی زبان و نبود نسخه قابل اعتماد نزدیک به دورا...

سیر شرح­نویسی بر دیوان­حافظ، از همان سال­های پس از وفات وی آغاز­ شد و شارحان ­با هدف­ گشودن قفل صندوقچة پر رمز و راز دیوان ­خواجةشیراز، کوشیدند تا بهره­مندی همگان را از این ­گنجینة عظیم و بی­بدیل فرهنگی، سهل و میسّر سازند. این تلاش­ها، نه فقط در ایران­ که در خارج از این مرزها، آن هم از لحاظ تعداد به مراتب بیشتر صورت پذیرفت. ختمی لاهوری، خویشگی­قصوری و اکبرآبادی از شبه­قارّة هند و باقریان‌موحّد در ...

یکی از مباحث مهم حافظ شناسی در دوران معاصر، بحث و تحقیق درباره­ی چگونگی و میزان تأثیر پیشینیان بر شعر حافظ است؛ چراکه در میان سخنوران فارسی، کمتر کسی به اندازه­ی حافظ به اشعار شاعران دیگر توجه داشته و در دواوین آنها تفحّص و کندوکاو نموده است. از این رو در دیوان او با توجه به میزان اشعار و تعداد غزلیات، بیش از دیوان هر شاعر غزلسرای دیگر، تضمین، اقتفا، استقبال، نقل مضامین و مفاهیم سروده های دیگران...

زبان فارسی بنا به استعداد ذاتی خود و اینکه رابط مسلمانان و اسلام بوده و حکم زبان دین را دارد و برای آن تقدسی قائلند، مردم شبه قاره هند را چنان تحت تأثیرقرارداده که گویا برخاسته از همان سرزمین است. همچنین به دلیل سابقه طولانی گسترش و رواج زبان فارسی در شبه قاره و چهارصد سال زبان رسمی و اداری بودن آن، بسیاری از دیوان های شاعران فارسی زبان، مورد توجه هندیان قرار گرفته است از جمله آثار مشاهیر ادبی ...

امام حسین(ع) سرور زاهدان و یکی از بزرگ‌ترین شخصیت‌های دینی است که اشعارش از جهت محتوایی بسیار ارزشمند بوده و بیش‌تر مضامین زهدیات ایشان، در دیوان حافظ نیز به چشم می‌خورد. از جمله این مضامین نکوهش دنیا و دنیاپرستی، پرهیز از ثروت‌اندوزی، نکوهش غرور، مرگ‌اندیشی، دوری از فساد و گناه، خضوع و افتادگی، توبه، قناعت و سرکوب هوای نفس است. گفتنی است که زهدیات امام(ع) و حافظ<...

بسیاری از ابیات حافظ، بدون آنکه به لحاظ واژگان و ترکیبات دشواریی داشته باشد محل شبهه و نزاع است. این شبهه انگیزی جزء ذات غزلیات حافظ است و مربوط به رندانه سخن گفتن اوست؛ این روش درحقیقت بخشی از رندی حافظ است ما برای فهم رندی حافظ، ناگزیریم روشی به کار ببریم که آن شبهات را برطرف کند. با توجه به تبحّر حافظ در حوزة بلاغت اسلامی بویژه دانش معانی، شاید یکی از ابزارهای کارآمد در فهم رندی حافظ و حلّ اخت...

  تأثیر شعر شعرا بر اشعار جلال الدین حافظ سعد تبریزی* مژده حاج احمدی پور رفسنجانی1 دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولی عصر رفسنجان دکتر محسن پور مختار استادیار دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ولی عصر (عج) رفسنجان     چکیده «جلال الدین حافظ سعد تبریزی» ملقب به «سعدالله» از شعرای فارسی گوی و متصوّف قرن نهم هجری است. از شرح حال او  اطّلاع چندانی در دست نیست جز اینکه و...